Geschiedenis
Nero heeft Rome nooit in brand gestoken. Hij stond ook niet triomfantelijk te musiceren terwijl de stad in het jaar 64 grotendeels in vlammen opging. Integendeel: toen de keizer, die zich buiten de stad bevond, hoorde van de brand, spoedde hij zich terug om op eigen kosten een hulpactie te organiseren.
Nero (keizer van 54 tot 68) was dus waarschijnlijk geen rare gek, wil Olivier Hekster maar zeggen in het informatieve en helder geschreven Romeinse keizers. De macht van het imago. En dat was evenmin het geval met beruchte gevallen als Caligula (37-41, de man die zijn paard senator wilde maken) en Commodus (176-192, die wrede heerser uit de film Gladiator). Dat wij nu zo negatief over deze heren denken, heeft &#8211; de ondertitel zegt het al &#8211; alles te maken met het imago dat zij na hun dood verwierven. Hoe zij als keizer daadwerkelijk regeerden, is door het ontbreken van contemporaine getuigenissen vaak onduidelijk. Hekster (1974), de jonge hoogleraar Oude Geschiedenis in Nijmegen, weet al speculerend wel veel interessants naar boven te halen uit indirecte bronnen als munten en bustes, en door bij klassieke auteurs slim tussen de regels door te lezen.
Allereerst dat verkeerde imago: de klassieke historici die over de keizers schreven (en van wie sowieso al heel weinig is overgeleverd) stonden volgens Hekster meestal aan de kant van de senatoren: tot de komst van de keizers de machthebbers over het rijk. Zij schreven dus negatief over alle leiders die zich niets gelegen lieten aan de senaat. Nero, Caligula en Commodus pasten in dat rijtje: zij kozen er om verschillende redenen voor zich te gedragen als absolute vorsten. Hun soms absurd lijkende gedrag kan volgens Hekster daarom ook gezien worden als pogingen hun macht te bestendigen door zich als boven de wetten staande godheden te presenteren aan het volk en het leger, naast de senaat de twee andere machtsbases in het Romeinse Rijk. Het waren geen lieverdjes, ze deden rare dingen, maar volgens Hekster zat er veel logica in hun gedrag.
Andere keizers, het grote voorbeeld Augustus voorop, kregen een veel betere postume pers. Zij verscholen zich achter een &#8216;republikeinse façade&#8217; &#8211; de senaat mocht doen alsof hij de monarch min of meer gekozen had &#8211; en ze wisten behendig in te spelen op de behoeftes van de verschillende groepen. Zo verzekerden ze zich al tijdens hun leven van een positief imago. En hun macht daarover strekt zich nu al tweeduizend jaar uit.
Olivier Hekster
Romeinse keizers. De macht van het imago
Bert Bakker
229 p., € 18,95

Imago is alles