Interview Jay McInerney
Vijf jaar geleden was het Meat Packers District een morsige uithoek waar de bedrijvigheid rond slachthuizen en koelcellen in de avonduren plaatsmaakte voor tippelende travestieten en hun hitsige clientèle. Tegenwoordig wordt de wijk beheerst door trendy horeca en futuristische hoogbouw, de twee beproefde ingrediënten waarmee het ook elders in New York lukte om de verpaupering te keren. In de lounge van het krakend nieuwe Standard Hotel (dat de opgeknapte spoorbaan van de High Line spectaculair overkoepelt) becommentarieert schrijver Jay McInerney (54) de vooruitgang waar hij vanuit zijn zalmroze Starck-fauteuil zo&#8217;n magnifiek uitzicht op heeft.
Nippend aan zijn cocktail verzucht de auteur hoezeer de teloorgang van de door hem veelvuldig geportretteerde zelfkant hem aan het hart gaat. Zo figureert in zijn vers van de pers gerolde verhalenbundel De laatste vrijgezel Marilyn, &#8216;de koningin van Little West 12th Street&#8217;, een als lichtzinnige vamp vermomde Latino die klanten placht op te pikken tot de ochtend gloorde, waarop de ambitieuze stadsvernieuwers de onderklasse definitief uit de buurt kwamen verjagen.
&#8216;Betaalde liefde, drank en drugs zijn geen verworvenheden om trots op te zijn,&#8217; erkent McInerney, &#8216;maar dat lijkt me in dit geval nauwelijks een criterium. In de ware metropool dien je met alle aspecten van het volle leven geconfronteerd te worden. Dat hoort er gewoon bij. I think money has cleaned up New York a little bit too much. Laatst stond in de krant dat onderzoek had uitgewezen dat in geen andere stad ter wereld zoveel mensen wegens cannabisbezit worden opgepakt als in New York. Doordat het aantal arrestaties stijgt, kunnen autoriteiten suggereren dat het met het bestrijden van misdaad de goede kant op gaat.&#8217;
Ach, hij begrijpt het wel. De lokale overheid probeert al twee decennia om Manhattan te verheffen tot een enclave voor de gefortuneerden die veiligheid en comfort hoger aanslaan dan het mozaïek van een kleurrijke samenleving.
Snelle Porsche
Sinds de literaire kritiek hem op grond van zijn verpletterende debuut Bright Lights, Big City (1984) uitriep tot &#8216;spreekbuis van zijn generatie&#8217;, zag Jay McInerney zich voortdurend genoodzaakt om te bewijzen dat hij de tijdgeest nog altijd uitmuntend verstaat. &#8216;Luister eens, ík heb mezelf nooit de voice of a generation genoemd,&#8217; verduidelijkt hij. &#8216;Dat etiket is mij door anderen opgeplakt. Wat in eerste instantie was bedoeld als een compliment, keerde zich geleidelijk tegen mij. Hoewel veel mensen mij vertelden dat ze Bright Lights, Big City een belangrijk boek vonden en dat ze zich identificeerden met de personages, had ik met die roman geen andere bedoeling dan op te schrijven wat ik op dat moment zelf belangrijk vond. Meer zat er niet achter. Ik kan het niet helpen dat anderen mij uitriepen tot grondlegger van de Brat Pack-stroming in de Amerikaanse literatuur.&#8217;
Langdurig voelde hij zich achtervolgd door zijn ongewilde reputatie van huischroniqueur van alles wat in die dagen tot young, urban en professional werd bestempeld: de carrièrebeluste yuppen die het einde van hun lange werkdag vierden met een snuifje cocaïne, losbandige escapades en peperdure etentjes. Als sociaal fenomeen was het yuppiedom bepaald niet interessant. Na de ludieke jaren zestig en de gepolitiseerde jaren zeventig diende zich in de jaren tachtig het ik-tijdperk aan. Het individu was niet langer &#8216;solidair&#8217;, maar stelde zichzelf centraal. Feministische vrouwen eisten verbetering van hun positie, krakers eigenden zich woonruimte toe, aanstormende beursbengels hamerden onbeschaamd op hun adagium dat geld wel degelijk gelukkig maakt. Toch?
De auteur hoort de opsomming met een welwillend knikje aan. Dan nipt hij aan zijn cocktail en zegt: &#8216;Niettemin vervloek ik het moment waarop ik het woord yuppie voor het eerst hoorde. Met Bright Lights, Big City probeerde ik inzicht te verschaffen in de identiteitscrisis van de hoofdpersoon. Journalisten vinden zoiets al gauw te ingewikkeld, die willen zo&#8217;n werk het liefst in één woord typeren. Prompt werd ik tot yuppieschrijver gebombardeerd. Zeer tot mijn ongenoegen, want ik ben geen beleggingsadviseur op Wall Street, geen advocaat en geen arts. Mijn rol beperkt zich tot die van waarnemer van een milieu dat me fascineert. In mijn meeste romans fungeren New York en New Yorkers als decorstukken voor een vertelling waar ik mijn ideeën in kwijt kan over begrippen als identiteit, teleurstelling en ambitie. Het is een misverstand om te denken dat mijn boeken over New York gaan. Ze gaan over mensen. Mijn verhalen zouden zich ook in Afrika kunnen afspelen, maar de samenleving daar ken ik niet goed genoeg.&#8217;
Geen yup dus, nooit geweest ook, al geeft Jay McInerney toe dat hij zich weinig moeite getroostte om zijn onbewust gecultiveerde uitstraling van zich af te schudden. Vergeelde interviews van twintig jaar refereren steevast aan zijn zwak voor het strakke Armani-kostuum, zijn snelle Porsche en de patserige Ray Ban-zonnebril. Hij groeide uit tot een bekende verschijning in societyrubrieken, met als gevolg dat zijn vier huwelijksvoltrekkingen werden begeleid door de intensieve media-aandacht die doorgaans voor popsterren is weggelegd. Onbedoeld was McInerney geworden wat zijn vriend Norman Mailer een &#8216;schrijver met een imago&#8217; noemde. Uiteindelijk toch een beetje een karikatuur van zichzelf. Zoals Charles Bukowski een frappante overeenkomst vertoonde met de door hem gecreëerde vrijbuiter Hank Chinaski en zoals Edgar Allan Poe in het dagelijks leven even excentriek uit de hoek kwam als zijn personages, zo leek McInerney als twee druppels water op Coach, de hoofdpersoon uit zijn romandebuut.
Karate
Te laat realiseerde hij zich dat hij er verstandiger aan zou hebben gedaan om wat meer in de luwte te blijven. Zijn dwingende aanwezigheid op feesten en partijen belemmerde de onbevangen beoordeling van zijn literaire kwaliteiten. &#8216;Op mijn dertigste had ik zo&#8217;n beetje alles bereikt wat een schrijver bereiken kan,&#8217; vermoedt hij. &#8216;Wie snel stijgt in de boeken-toptien, loopt het risico om met dezelfde snelheid op z&#8217;n bek te gaan.&#8217;
Hetgeen gebeurde. Na de vrijwel unanieme bejubeling van Bright Lights, Bright City zou het hem flink wat moeite kosten om de kritiek ervan te overtuigen dat hij meer in zijn mars had dan die succesvolle eersteling. Zijn tweede roman Ransom, over Amerikanen in Japan, werd lauw ontvangen. McInerney beschouwt dat boek nog altijd als zijn meest autobiografische werk en schaamt zich er niet voor. &#8216;Op mijn twintigste, ik was net afgestudeerd, vertelde een vriend me dat je veel geld kon verdienen door een paar uur per week Engelse les te geven in Japan. Dat leek me wel wat, vooral omdat ik de vrije tijd kon gebruiken om verhalen te schrijven, zoals ik toen al wilde. Die twee jaar in Japan waren belangrijk voor mijn ontwikkeling. In de Verenigde Staten gebeurde op dat moment niets interessants. Ik kan het iedere jongere aanraden om een tijdje uit zijn cultuur te stappen, juist omdat je de dingen scherper gaat zien als je er afstand van neemt. Japan verruimde mijn geest. Het belangrijkste is dat ik daar het belang leerde inzien van discipline. Mijn karateleraar wees me erop dat als ik iets in die sport wilde bereiken, ik die elke dag zou moeten beoefenen. Ik heb dat achteraf vertaald naar mijn schrijverschap. Ik zag in dat het met mijn auteurschap alleen iets zou worden als ik me van het schrijven ging kwijten met de volledige overgave die voor het beoefenen van karate vereist is. Tot die tijd ging ik niet erg gedisciplineerd te werk.&#8217;
Omdat veel fans in Ransom niet aantroffen waar ze op hoopten, situeerde McInerney zijn volgende roman Story of My Life (1988) wederom temidden van de New Yorkse jetset. Recensenten knorden dat dit feest der herkenning wat hen betreft niet had gehoeven; had die man echt niet meer in zijn mars dan het in kaart brengen van het wel en wee der yuppies? Het was om wanhopig van te worden. De schrijver haalde de schouders op, stelde vast dat hij het onmogelijk al zijn lezers naar de zin kon maken en schreef onverdroten voort.
Hij leverde het scenario voor de Hollywood-verfilming van zijn debuut en voorzag jaargangen van The New Yorker en New York Magazine van persoonlijk getint, journalistiek proza. Toneelstukken, filmscripts, romans, korte verhalen, essays, reportages, twee boeken over exquise wijnsoorten &#8211; werkelijk geen genre liet hij onbeproefd. Het enige wat steekt, is dat hij de laatste jaren nauwelijks toekomt aan het scheppen van poëzie, terwijl hij ooit als jonge adept van Dylan Thomas verwachtte dat daar zijn toekomst lag.
Niet-literair
Een belangrijke vondst die hij in zijn roman Brightness Falls (1992) verstopte, betrof de introductie van Corrine en Russell, een duo waar hij nog lang mee voort denkt te kunnen. Het echtpaar keerde al terug in The Good Life (2006) en figureert in de pas verschenen verhalenbundel De laatste vrijgezel. &#8216;Het is een manier waarop ik de mensen over wie ik schrijf net als mezelf een dagje ouder kan laten worden,&#8217; zegt hij. &#8216;Ik zie ze in mijn fantasie scherp voor me. Ik weet precies hoe ze praten en denken. Lang geleden stond iemand model voor Corrine; ik denk dat het mijn ex-vrouw was. Maar inmiddels komt het papieren personage veel levensechter op mij over dan het origineel van vlees en bloed door wie ik mij liet inspireren.&#8217;
Bepaald onbegrepen voelde de schrijver zich na de publicatie van The Last of the Savages (1997), een roman over een onwaarschijnlijke mannenvriendschap die zich voor de verandering niet in de grote stad, maar in het diepe zuiden van de Verenigde Staten afspeelde. De idyllische entourage werd mede ingegeven door een nieuwe liefde die hem had doen verhuizen naar een landhuis in Tennessee. &#8216;Dat boek is mij nog steeds dierbaar, maar het probleem was dat dit niet de roman was die mensen van mij verwachtten. Als ik het onder een andere naam had gepubliceerd, zou het waarschijnlijk wél een succes zijn geworden,&#8217; zegt hij.
De knip met de vingers wordt onmiddellijk beantwoord door de serveerster, die de schrijver schielijk een tweede margarita voor zet. Hij neemt een slok, sluit een paar seconden gelukzalig de ogen en zegt: &#8216;Ik denk dat ik als eerste Amerikaanse romancier een relatie durfde te leggen tussen B.B. King en mijn literaire voorbeeld Scott Fitzgerald. Inmiddels wordt daar anders over gedacht, maar toen ik Bright Lights, Big City schreef, hadden veel critici er nog moeite mee dat in een literaire roman verwijzingen stonden naar popsongs, straattaal en reclameteksten. Destijds werd zoiets niet-literair gevonden. Ik heb nooit begrepen waarom interesse in Johann Sebastian Bach op een hoger intelligentiequotiënt zou duiden dan belangstelling voor Prince. Een intellectueel boek moest naar klassieke muziek verwijzen, niet naar hedendaagse cultuur. Ik kan me niet voorstellen dat er iemand is die zich daar nog druk over maakt.&#8217;
Kredietcrisis
Hij vertelt over zijn mooie huis in Water Mills, op Long Island, waar hij de zomermaanden doorbrengt. Dat hij nu voor een paar dagen in het Standard Hotel woont, komt doordat zijn naburige appartement in Manhattan wordt gerenoveerd.
Zijn laatst verschenen roman The Good Life speelde zich af tegen de achtergrond van het drama van 11 september 2001. In zijn volgende boek zal hij de kredietcrisis verwerken. Hij vindt het grappig om te horen dat hij erin slaagt om actuele gebeurtenissen om te smeden tot literatuur, maar niets maakt hem zo giftig als de voorzichtige suggestie dat de veelbelovende schrijver van weleer iets van zijn glans heeft verloren. &#8216;Ik sta nog steeds achter Bright Lights, Big City,&#8217; zegt hij, &#8216;maar we zijn inmiddels wél vijfentwintig jaar verder. Schrijven kost me meer moeite dan toen. Ik beschikte destijds over meer energie dan nu, maar daar staat tegenover dat ik aan diepgang heb gewonnen. De tijden zijn veranderd. Ik geniet tegenwoordig meer van een goed glas Cabernet Sauvignon dan van een snuifje Bolivian Marching Powder.&#8217;
Jay McInerney, De laatste vrijgezel, vertaling Jeroen de Keyser, Bezige Bij, 304 p., € 24,90

Gerelateerd