<div class="lead">Vier wetenschappers over het straffen van vuurwerkgooiers tijdens voetbalwedstrijden.</div>
</p>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Nadat supporters uit VAK 410 de bekerfinale Ajax-PEC Zwolle hadden weten stil te leggen door van achter het doel van keeper Kenneth Vermeer vuurwerktoortsen en rookbommen op het veld te gooien, nam de clubleiding van Ajax maatregelen. Zonder precies de verantwoordelijken te kennen, blokkeerde de club ruim honderd seizoenskaarten van supporters uit de harde kern. </p>
</p></div>
</p>
<p align="justify">In <em>Studio Voetbal</em>  reageerde voetbalorakelJan Mulder goedkeurend. ‘Ik wantrouw dat hele vak’, zei hij. Volgens hem houdteen harde kern van supporters elkaar de hand boven het hoofd. ‘Die leeghoofdenworden bejubeld.’ De fans denken daar uiteraard anders over. ‘Straf nu toch diemensen die daadwerkelijk iets doen!’, sputterde de voorzitter van deAjax-supportersvereniging tegen. Maar het opsporen van de daders blijktmoeilijker dan gedacht.</p>
</p>
<div class="image center"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2015/08/ea8ad07b-87db-45d2-aef7-13ccbfd082a8_wieland-van-dijk.jpg" width="1024" height="768"alt="Foto: Flickr/Wieland van Dijk" border="0" /><em class="credit">Foto: Flickr/Wieland van Dijk</em></div>
</p>
<p align="justify">Misschien dat de wetenschap dátprobleem zou kunnen oplossen. Moleculair microbioloog <strong>Maikel Boot</strong> presenteert een radicale oplossing om mensen die vuurwerkhebben vastgehouden te kunnen herkennen. ‘Besmeur ze met onzichtbare verf!’ </p>
<p align="justify">Of om het in wetenschappelijketermen te verwoorden: voeg een moleculaire marker aan vuurwerk toe die zichhecht aan de huid van de gebruiker. Klinkt revolutionair, maar dat is het niet:Amsterdamse winkeliers gebruiken een dergelijke spray voor het opsporen vandieven. In de spray zitten DNA-moleculen die zo zijn samengesteld dat ze blauwkleuren in UV-licht. Die verf valt bijna niet te verwijderen, maar is tochveilig. ‘DNA is een natuurlijk product.’ </p>
<p align="justify">Om al het in Nederland verkochtevuurwerk met DNA te besproeien is een tamelijk omvangrijke operatie. Dat moeteenvoudiger kunnen, denkt <strong>Inge Wolsink</strong>,promovenda Economie en Bedrijfskunde. ‘Clubs hebben al goede systemen om deaanstichters van spreekkoren op te sporen door geavanceerde geluidsystemen.Voor vuurwerk zou je kunnen kijken naar warmtebeelden waarop je ziet wieprecies het vuurwerk afsteekt.’ Het ligt inderdaad voor de hand dat de techniekom iedereen altijd en overal in de gaten te houden op termijn zó ver wordtgeperfectioneerd dat je zelfs in het stadion niet langer ongezien het beest injezelf kan loslaten.</p>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>De oplossing is simpel: maak iets anders strafbaar dat je wél gemakkelijk kan opsporen</p>
</blockquote>
</div>
<p align="justify">Toch kan Ajax het probleem ookzonder <em>hightech</em> tackelen. De club zouhaar toevlucht moeten nemen tot een beproefde strategie uit het strafrecht.Jurist <strong>Dirk van Leeuwen </strong>legt uit:‘Ajax kan kennelijk niet bewijzen wie precies het vuurwerk heeft gegooid. Zoweldegenen die zich misdroegen als anderen hebben bivakmutsen, brillen en pettenopgezet om niet herkend te worden. In het strafrecht zou je dan zeggen: wehebben een opsporingsprobleem.’ </p>
<p align="justify">De oplossing is simpel: maak iets andersstrafbaar dat je wél gemakkelijk kan opsporen. Dat gebeurt bijvoorbeeld bijwitwassen, een misdrijf dat zich moeilijk laat bewijzen. Het is daarom ookstrafbaar gemaakt om grote sommen geld te bezitten die niet via legale weg zijnverkregen. Het OM hoeft dus alleen aan te tonen dat je dat geld nooit via jenormale baan of uitkering hebt kunnen verdienen.</p>
<p align="justify">Op die manier kan je ook het vuurwerkprobleemoplossen. ‘Ajax kan het dragen van bivakmutsen en andere gelaatsbedekking ineen stadion verbieden. Dan straf je de mensen die zich onttrekken aancontrole.’ Van Leeuwen waarschuwt wel voor het risico op misbruik. ‘Ziebijvoorbeeld de identificatieplicht, die ooit is ingevoerd om het overtredersmoeilijk te maken om een valse naam op te geven. In de praktijk bestaat hetvermoeden dat de politie bepaalde groepen vaak zomaar om een ID vraagt.’ </p>
<p align="justify">Zoietskan ook gebeuren na een verbod op gezichtsbedekkende kleding in een stadion.‘Je krijgt allerlei discussies of je nu ineens het dragen van petjes en brillengaat bestraffen. Maar als oplossing tegen anonieme vuurwerkgooiers werkt hetwel. En het is super eenvoudig in te voeren.’</p>
</p>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>‘Het gooien van vuurwerk kan je zien als een poging om de groepsidentiteit te behouden’ </p>
</blockquote>
</div>
<p align="justify"><strong>Brian Doornenbal</strong>, die onderzoek doet naar de relatie tussen groepsdiversiteiten teamprestaties, wijst erop dat supporters een zekere waarde hechten aan hunlidmaatschap van VAK 410. Volgens de identiteitstheorie vertonen ze daaromgedrag dat past binnen de sociale normen van die groep. ‘Het gooien van vuurwerkkan je zien als een poging om de groepsidentiteit te behouden.’ </p>
<p align="justify">Mensen kunnen zelfsovergaan op extreem onethisch gedrag als ze veronderstellen dit hoort bij eengroep, ‘zeker wanneer een groepsgenoot met meer macht vraagt om dit gedrag tevertonen.’ Vuurwerkgooiers straffen zou dan wel eens averechts kunnenuitpakken, waarschuwt Doornenbal, omdat het de groepsidentiteit nog verderversterkt. Hij ziet eigenlijk maar één slimme oplossing: een aanpak gericht ophet veranderen van de sociale normen binnen supportersgroepen.</p>
<p>Dr. <strong>Paul Elbers</strong>, intensivist bij het VUmc, is niet overtuigd.Onschuldig gestrafte Ajax-supporters? Laat hem niet lachen. ‘Bij misdragingenvan supporters moet een club juist de hele groep straffen’, zegt hij. ‘Op diemanier pak je het probleem aan dat ze elkaar beschermen. Ajax verdientnavolging.’</p>
<p><strong>De Oplossers is eensamenwerking tussen Vrij Nederland, Tertium, de Universiteit van Amsterdam ende Vrije Universiteit. In de rubriek geven wetenschappers uit verschillendevakgebieden hun persoonlijke visie op een complex probleem uit de actualiteit.</strong></p>
<div class="wpg-element kader">
<h3>Deze week met bijdragen van:</h3>
<p>&#8211; <a href="https://www.linkedin.com/pub/maikel-boot/22/19b/3a8" class="normal" title="https://www.linkedin.com/pub/maikel-boot/22/19b/3a8">Maikel Boot</a>, doet onderzoek op het gebied van de moleculaire microbiologie</p>
<p>&#8211; <a href="https://www.uva.nl/over-de-uva/organisatie/medewerkers/content/w/o/i.wolsink/i.wolsink.html" class="normal" title="https://www.uva.nl/over-de-uva/organisatie/medewerkers/content/w/o/i.wolsink/i.wolsink.html">Inge Wolsink,</a> doet onderzoek naar HR-management binnen organisaties</p>
<p>&#8211; <a href="https://www.uva.nl/over-de-uva/organisatie/medewerkers/content/l/e/d.j.vanleeuwen/d.j.van-leeuwen.html" class="normal" title="https://www.uva.nl/over-de-uva/organisatie/medewerkers/content/l/e/d.j.vanleeuwen/d.j.van-leeuwen.html">Dirk van Leeuwen</a>, doet onderzoek naar financieel strafrecht, in het bijzonder de handhaving van marktmisbruikbepalingen in de Europese Unie</p>
<p>&#8211; <a href="https://www.abri.vu.nl/en/doctoral-education/phd-programme/current-phd-projects/brian_doornenbal/index.asp" class="normal" title="https://www.abri.vu.nl/en/doctoral-education/phd-programme/current-phd-projects/brian_doornenbal/index.asp">Brian Doornenbal</a>, doet onderzoek naar de relatie tussen groepsdiversiteit en teamprestaties</p>
<p>&#8211; <a href="https://www.vumc.nl/afdelingen/ICV/onderzoek/hoofdonderzoekers/Paul/" class="normal" title="https://www.vumc.nl/afdelingen/ICV/onderzoek/hoofdonderzoekers/Paul/">Paul Elbers</a>, intensivist en onderzoeker aan het VUMC</p>
</p></div>


Redactie Vrij Nederland

Gerelateerd