<div class="lead">Nederland is toe aan een grote verbouwing. En niemand verbouwt toch zijn huis zonder een droombeeld voor ogen van hoe het gaat worden?</div>
Binnenkort gaat het ervan komen: deze zomer komen de politieke partijen met hun verkiezingsprogramma’s. Op 15 maart 2017 mogen we naar de stembus voor een nieuw kabinet. Na het reces barst de verkiezingsstrijd los. Grote vraag is: waar wil de politiek naartoe met ons land? En hoe kunt u hun programma’s straks beoordelen?
Doen die partijprogramma’s er dan toe? Zeker. Ze zijn zelfs steeds belangrijker. De crisis mag achter ons liggen, Nederland snakt naar grote hervormingen. Belastingstelsel, arbeidsmarkt, sociale zekerheid, pensioenstelsel en woningmarkt zijn alle toe aan ingrijpende uniformering en vereenvoudiging. Het zorgstelsel moet efficiënter. Het onderwijs veel ambitieuzer.
Grote hervormingen zijn lastig voor elkaar te boksen. Eigenlijk zijn ze alleen succesvol door te voeren als er afspraken over zijn gemaakt in het regeerakkoord. Tot deze bevinding kwam econoom Arjan Lejour van het Centraal Planbureau (CPB) afgelopen week na een uitvoerige politiek-economische analyse van de hervorminkjes die opeenvolgende regeringen de afgelopen decennia meer of minder succesvol hebben weten door te voeren. Les: als iets níét in het regeerakkoord staat, dan gebeurt er dus níéts relevants.
En hoe komt een hervorming in het regeerakkoord? Ja, dan moet zo’n plan toch echt eerst in de programma’s staan van de partijen die de verkiezingen winnen. Uit het onderzoek van Lejour vallen twee aanvullende conclusies te trekken. Conclusie 1: de partijprogramma’s zijn superbelangrijk. Conclusie 2: deze zomer weten al we of onze politieke partijen genoeg verantwoordelijkheidsgevoel en verbeeldingskracht hebben om de verbouwing van Nederland ter hand te nemen.
Waar moeten we op letten? De neiging is te gaan speuren naar onze particuliere eigenbelangetjes. Dat doen al die belangenverenigingen ook elke vier jaar: netjes de verkiezingsprogramma’s op een rij zetten en dan kijken wat er voor hun eigen ‘issue’ aan voor- en nadelen in staan. De een kijkt of de vennootschapsbelasting wel omlaag gaat, de ander telt de windmolens die de partijen willen bouwen, een derde turft de euro’s die de verzorgingshuizen erbij krijgen.
Iets breder is het al als we de partijprogramma’s beoordelen aan de hand van hun effecten op onze economie, op de werkgelegenheid en de koopkracht. Dat doet, zoals bekend, het CPB met de traditionele doorrekening van de verkiezingsprogramma’s.
Het kan ook nog anders. We zouden met elkaar een andersoortig afwegingskader kunnen vaststellen. Nederland is toe aan een grote verbouwing. Om mensen daarin mee te krijgen, is het noodzaak dat partijen omschrijven waar de verbouwing toe moet leiden. Een eindbeeld. Hoe ziet Nederland eruit als de verbouwing straks klaar is? Het eindbeeld moet helder en aantrekkelijk zijn. Geen hond verbouwt toch zijn huis zonder een droombeeld voor ogen van hoe het gaat worden?
Om eindbeelden als aantrekkelijk over het voetlicht te brengen, moeten ze begrijpelijk zijn. Of het nu gaat om het belastingstelsel, de sociale zekerheid of de pensioenen: eenvoud moet. Zeker nu. Want alleen uniforme, eenvoudige stelsels zijn bestand tegen de dynamiek en diversiteit van de huidige samenleving.
Een derde punt dat helpt om de verbouwingplannen vorm te geven én om ze overtuigend te verkopen, is evidentie. Lejour ontdekte dat dit daadwerkelijk een bepalende succesfactor is: gedegen onderzoek, vooraf, naar het probleem én naar het effect van de voorgestelde hervorming.
Eindbeeld, eenvoud en evidentie, dat zijn drie ‘e’s, waarmee we deze zomer de verbouwingsplannen in de partijprogramma’s kunnen gaan beoordelen. Alleen verbouwingsplannen die stevig scoren op alle drie de e’s maken kans. Nu maar duimen dat ze erin zullen staan.

Gerelateerd