<div class="lead">De solidariteit moet behouden blijven. Maar hoe?</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Ineens verschijnt er weer zo’n mooi oud woord op het toneel van het maatschappelijk debat. </p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Let u maar eens op. De komende maanden en jaren gaat u het overal horen en lezen: wederkerigheid.</p>
<p>Lekker strak gedefinieerd is de term niet, maar het gaat over ‘voor wat hoort wat’. Wederkerigheid betekent dat bij rechten ook plichten horen, en dat als ik u iets geef, u er iets voor terug zal moeten doen.</p>
<p>Wederkerigheid wordt ten tonele gevoerd in de rol van redder van de solidariteit. Dat levert een spannend schouwspel op. Want wie de solidariteit wil redden met wederkerigheid, speelt met vuur.</p>
<p>Laat me dit toelichten.</p>
<p>Een van de voorvechters van meer wederkerigheid is Rien Meijerink, voorzitter van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ). Meijerink maakt zich zorgen over de solidariteit. Deze staat onder druk omdat aan de ene kant de economie niet meer zo lekker groeit, terwijl aan de uitgavenkant de kosten voor de publieke dienstverlening maar blijven oplopen.</p>
<p>Zeker in de gezondheidszorg, waar we elk jaar een groter deel van ons inkomen aan kwijt zijn. En dat kan zo niet doorgaan. Praktisch niet, omdat we dan geen geld meer overhebben voor andere dingen, maar ook niet vanuit moreel oogpunt. Naarmate we meer moeten betalen, gaat het meer pijn doen en worden we kritischer op degenen die al die peperdure zorg ontvangen.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>Wanneer bent u ziek door pech en wanneer door eigen schuld?</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Afbrokkelende solidariteit ondermijnt de sociale zekerheid. En dat willen we niet. Nederlanders hechten zeer aan de sociale arrangementen die de verzorgingsstaat biedt. De solidariteit moet behouden blijven. Maar hoe?</p>
<p>Met meer wederkerigheid dus, zo betogen Meijerink en de zijnen in een onlangs verschenen advies. Maar wat betekent dit nou in de praktijk? Welnu; dat in élke relatie helder wordt wie wat geeft en wat hij of zij daarvoor terugkrijgt. Voor burgers onderling betekent dit dat ik best wil betalen voor uw zorg, maar dat ik dan wel verwacht dat u álles doet om te voorkomen dat u hulpbehoeftig wordt. Uw recht op zorg wordt vastgeklonken aan uw verplichting om goed voor uzelf te zorgen. Dergelijke wederkerigheid versterkt volgens de RVZ de basis voor solidariteit.</p>
<p>Zou kunnen. Maar ik vrees dat deze medaille ook de andere kant op kan vallen. Wederkerigheid brengt een gevaarlijke voorwaardelijkheid in het spel. Ik betaal voortaan eigenlijk op voorwaarde dat u zich inspant om gezond te blijven. Maar wie bepaalt of u aan deze voorwaarde voldoet? Wanneer bent u ziek door pech en wanneer is het uw eigen schuld?</p>
<p>De vraag in hoeverre wederkerigheid solidariteit vergroot of verkleint hangt af van de mate waarin mensen vinden dat anderen schuld hebben aan hun hulpbehoevendheid. En mijn indruk is dat mensen de gebreken van anderen juist steeds vaker afdoen als ‘eigen schuld’.</p>
<p>Op zich begrijpelijk. Mensen die niet in de problemen zitten, hebben de neiging om de situatie van mensen met problemen structureel te rooskleurig in te schatten. Maar met de solidariteit gaat het dan wel mis.</p>
<p>Wil wederkerigheid de solidariteit in de zorg versterken, dan kan dit alleen als gezonde mensen weer leren ontzag te hebben voor het lot.</p>
</p></div>


Gerelateerd