<div class="lead">
Het CDA regeert weer mee, maar Buma wil het anders doen dan zijn voorgangers. Max van Weezel probeert er niets cynisch over te zeggen.
</div>
Typerend voor de hybris van de christendemocratie was lang de uitspraak van het Tweede Kamerlid Joost van Iersel: ‘We rule this country&#8217;. Het waren de jaren tachtig waarin Lubbers I, Lubbers II en Lubbers III het land regeerden en de confessionelen waren ongeveer net zo lang aan de macht als de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Wij parlementaire journalisten konden ons eigenlijk geen kabinet voorstellen zonder het CDA.
In 1994 gebeurde dat toch, na een bloedige broederstrijd tussen vertrekkend premier Ruud Lubbers en de al tot zijn opvolger gekroonde fractievoorzitter Elco Brinkman. De kroonprins vond dat op sociaal terrein meer knopen moesten worden doorgehakt (‘Het speelkwartier is voorbij’), zijn partijgenoot in het Torentje voelde zich gekwetst en riep op bij de verkiezingen op de Tilburgse jurist Ernst Hirsch Ballin te stemmen en niet op Brinkman. Waarna het CDA twintig zetels verloor – in die tijd een record – en in de oppositie belandde. Een evaluatiecommissie onder leiding van oud-minister Til Gardeniers constateerde dat het CDA een te zelfgenoegzame partij was geworden die vanzelf uitging van het dragen van regeringsverantwoordelijkheid. Het ontbrak partijtop en Tweede Kamerfractie aan visie en meeslepende idealen: ‘Dossierdeskundigheid en de tendens tot verambtelijking hebben de ideële intenties te veel op de achtergrond geplaatst. Technisch jargon verhult normatieve overwegingen, daarmee verdwijnt elke affiniteit en warmte.’
Het CDA was verworden tot een afstandelijke bestuurderspartij. Volgens Gardeniers moest een eind worden gemaakt aan de zelfgenoegzaamheid, arrogantie en betweterigheid. In de praktijk viel het nog niet mee die nobele doelstelling te realiseren. De nieuwe oppositiepartij dwaalde acht jaar lang door de politieke woestijn, met hulp van intellectuelen als Jan Peter Balkenende en Ab Klink probeerde het CDA zich te ‘herbronnen’, de christen-democraten sprongen op de bandwagon van de Fortuyn-revolte en het wonder geschiedde: er kwamen maar liefst vier kabinetten-Balkenende.
<q class="pull-left">&#8216;Regeren is geen pluche&#8217;, zei Sybrand Buma, &#8216;het is een spijkerbed&#8217;.</q>
In 2010 stond het CDA er net zo beroerd voor als in 1994: weer twintig zetels verlies. De premier verdween van het toneel, zijn opvolger als partijleider Maxime Verhagen verkocht zijn ziel aan de duivel en sloot een pact met de PVV. En natuurlijk werd er een evaluatiecommissie ingesteld, dit keer onder voorzitterschap van de Limburgse commissaris van de Koningin Léon Frissen. Hij hoefde eigenlijk alleen het rapport-Gardeniers over te schrijven. Want opnieuw luidde de conclusie dat het CDA een te gouvernementele partij was geworden. De partijtop had een gesloten houding aangenomen, de inhoudelijke discussie was verwaarloosd. Risicomijding en besturen op de automatische piloot waren dominant geworden. Vernieuwing werd gemeden als de pest. Hoog tijd voor een nieuwe koers dus, vond Frissen.
Nu het CDA weer meeregeert, wil Sybrand Buma het anders aanpakken dan onder Lubbers en Balkenende. ‘Het is het CDA niet om de macht te doen,’ zei hij nogal verrassend op het partijcongres in Nijmegen. ‘Regeren is geen pluche,’ hield hij zijn bewindslieden streng voor, ‘het is een spijkerbed.’ Het gaat de partij volgens Buma om het realiseren van idealen.
Ik ga daar niet cynisch over doen, want na het monisme van Rutte II is het verfrissend dat Buma heeft besloten in de Kamer te blijven om daar als een moderne Bolkestein zijn eigen geluid te laten horen. Maar hoe lang zal het duren voordat de macht het CDA weer naar het hoofd stijgt?
<div class="info-box">
Omdat de Tweede Kamer nog met kerstreces is, hebben we deze keer Max&#8217; column uit <a href="https://www.vn.nl/thema/vrij-nederland-januari-2018/" target="_blank">het maandblad</a> op vrijdag, in plaats van de gebruikelijke <a href="https://www.vn.nl/thema/max-op-vrijdag/" target="_blank">Max op Vrijdag</a>.
</div>