Een klein commentaar op Adri T. (Bakkum), volgens wie Spinoza ‘God gelijkstelde aan de natuur’ (VN, 22 december 2012, p. 156). Voor zover ik weet heeft Spinoza dat nooit gedaan, al heeft hij zoiets gesuggereerd. Wie dit wel heeft gedaan, was de Italiaanse monnik Tommaso Campanella. Campanella is vooral bekend door zijn utopie ‘De Zonnestaat’, in de trant van Thomas More’s Utopia. Wat hij zei, was: ‘Er is geen God. Er is alleen de natuur, die we God noemen’ (geciteerd uit: Manuel, F. & Manuel, F. (1982). Utopian Thought in the Western World.) Hij moest zijn ‘ketterij’ bekopen met lange gevangenisstraffen.

P.S. dit is geen brief voor publicatie onder naam! Bij voorbaat dank.

Spinoza stelt in de Ethica dat niets zonder God kan zijn of gedacht kan worden, en ik denk dat we Spinoza geen groot onrecht doen door te stellen dat hij zegt dat het goddelijke en het noodzakelijke samenvallen. Maar er is altijd wel een spinozist te vinden die het beter weet.

Het gebeurt niet...