<div class="wpg-element paragraph">
17-12-2002 Door Ab van Ieperen
Gérard Depardieu voelt zich alleen thuis in zijn rollen, en heeft buiten de set niet veel vat op zijn leven. Soms stemt hem dat somber. &#8216;Maar dat is het mooie van acteren: een rol is een geconcentreerd stukje leven, twee of drie uur, dat valt te overzien.&#8217;
Gérard Depardieu lijkt veranderd, maar ik kan niet direct benoemen waarom. Later vertelt hij hoeveel hij is afgevallen. Niet het eerste waaraan je denkt boven de uitgebreide lunch in een buurtbistro waar hij iedereen kent. Bij eerdere gesprekken-plus-maaltijd deed hij een ronde langs alle tafels om van de borden te snoepen, nu plukt hij alleen af en toe in mijn salade.
Ik lees vaak: hij doet niet veel meer, maar de afgelopen twee jaar speelde je in drieëntwintig films.
&#8216;Dat heb ik altijd gedaan: twee hoofdrollen per jaar en verder elke kleine rol waarvoor ik tijd kan vinden. Ik wil gráág kleine rollen, jong talent helpen. Als de film van een jonge auteur of met nieuwe acteurs kans maakt op financiering of distributie met mijn naam op het affiche, wil ik ze die kans niet onthouden. Ik doe anderen graag een plezier. Dat klinkt weeïg, maar het is egoïsme. Ik heb niet veel vat op mijn leven, er zijn dagen dat ik me afvraag, waar ben ik godsnaam mee bezig, waar streef ik naar, waarnaar moet ik streven? Soms stemt dat somber, dat ik geen antwoord heb. Andere dagen denk ik: waarom zou uitgerekend ik het antwoord weten? Misschien ís er geen antwoord. Misschien merk je op het eind van je leven waar alles goed voor was, áls het ergens goed voor was. Dat is het mooie van acteren: een rol is een geconcentreerd stukje leven, twee of drie uur, dat valt te overzien. Soms kun je je vergissen: in een dragende rol drie maanden het gevoel houden dat je fout bezig bent, is verdomd penibel.&#8217;
Wanneer weet je dat je hebt vergist? Tijdens de opnamen of als je het resultaat ziet?
&#8216;Ik heb altijd al bij het draaien geweten of het een geslaagde film werd. Naar míjn norm: er zijn succesvolle, door anderen gewaardeerde films die voor mij zijn mislukt én films die niemand wil zien waaraan ik denk met trots en dankbaarheid. Het scenario biedt weinig garantie, uiteindelijk hangt alles af van de regisseur. Bij een script dat door een debiel lijkt geschreven, weet je dat de filmer die dat wil maken ook niet fris moet zijn. Zo simpel is het. Een scenario dat zich geboeid laat lezen, kan verraderlijk zijn: sommige scripts willen zoveel vertellen dat de resulterende film níéts heeft te melden. Als je zo lang bezig bent als ik is dat allemaal niet dramatisch. Een slechte film erbij is niet het eind van de wereld. Het voornaamste is dat een film bestáát. Een flop vandaag kan de klassieker van morgen blijken. Met een of twee uitzonderingen waren de films waardoor ik nu zogenaamd beroemd ben, bij uitbreng hooguit gemiddeld succesvol. Bij hervertoning werden ze steeds meer gewaardeerd, zodat het achteraf lijkt of ik de ene hit na de ander speelde.
Ik zal je wat vertellen: ik amuseer me bijna altijd. Na een paar dagen wist iedereen dat The Man in the Iron Mask een &#8216;merde&#8217; werd, toch had ik enorm lol met John Malkovich en Jeremy Irons. Alle acteurs zijn familie: of ik in Amerika op de set sta, in Noorwegen of Kroatië, ik ben meteen op mijn plaats, ongeacht leeftijd of scholing van mijn partners, ongeacht de taal. Ik heb ooit tien dagen met Robin Williams in een film gestaan, ik heb het idee dat ik hem beter ken dan menigeen met wie ik jaren omga in &#8220;la vie normale&#8221;. Je weet van elkaar wat je doet of probeert te doen. Dat is verontrustend voor anderen op de set: wat zo vanzelf gaat, kán niet goed zijn, denken ze. Regisseurs die met veel woorden uitleggen wat je instinctief al weet. Natuurlijk heeft elke familie ook minder dierbare verwanten. Maar ook als ik denk, verwaande klootzak, zijn er geen misverstanden. Ik heb nooit last met tegenspelers, werk met goeie mensen en ben trots erbij te horen.&#8217;
Juist met filmers met wie je frequent werkte, waren er spraakmakende ruzies.
&#8216;Een kunstenaar is gevoelig of overgevoelig, logisch dat hij snel is aangebrand. Als ik vaker met iemand werk, ben ik minder geneigd me groot te houden. Wanneer ik in een dip zit, laat ik dat blijken, terwijl ik me zal inhouden tegen iemand bij wie ik voor het eerst speel. Met Bertrand Blier heb ik – zeven? als jij het zegt&#8230; – films gedaan. Regelmatig hebben we elkaar uitgemaakt voor rotte vis en gezworen dat we nooit meer wat zouden doen samen. En toch, zodra ik hoor dat hij aan iets nieuws werkt, gaat het kriebelen, denk ik, waarom belt hij niet? zal ik vragen of hij een rolletje voor me heeft? Francis Veber is een perfectionist, een aartstwijfelaar die alles twintig keer laat overdoen. Dat is wennen, merken dat het geen gebrek aan vertrouwen is maar aan zelfvertrouwen, al blijft werken met hem afmattender dan met andere regisseurs. Ik had drie films met hem gedaan toen hij me vroeg voor Le jaguar. Ik was in een depressieve periode, dacht, die slijtageslag doe ik mezelf niet aan. Toch had ik een slecht geweten toen Le jaguar geen goeie film werd.&#8217;
Regisseurs stellen: wie Depardieu contracteert, kan een scriptgirl, setdresser en belichter uitsparen.
&#8216;Als je honderd films hebt gespeeld (het zijn er honderdvijfendertig – AvI) weet je wat er bij komt kijken. Lekker om ook bezig te zijn met concrete dingen. Soms denk ik dat ik geen echte acteur ben, niet als Daniel Auteuil die fysiek onpasselijk is als de camera niet op hém staat. Mij interesseert dat geen reet. Aandacht is plezierig – zeker als je vroeger nooit aandacht kreeg – maar ik deel graag met anderen. Acteurs worden opgedeeld in generaties. Ik prefereer acteurs van twee generaties ouder: kerels als Rochefort, Piccoli, Marielle, Rich die lang bezig waren vóór ze bekend werden. Die nederigheid hebben ze nog, ze bekommeren zich niet om een imago en zijn meer geïnteresseerd in de film dan in hun rol. Met de generatie Delon-Belmondo heb ik weinig. In het begin van mijn loopbaan heb ik met ze gespeeld als derde boefje links, ze negeerden me, ik mag niet stellen dat ik ze kén. Maar ik snap niet dat ze zó lang zich hardnekkig vasthielden aan hun status, één of twee genres, en geen jonge acteurs duldden in een gelijkwaardige rol. Zo krijg je nooit nieuw publiek of frisse impulsen. Mooi dat ze nu toneel spelen, maar je moet het theater in om je talent te verkennen, niet omdat je minder bioscoopkaartjes verkoopt. Belmondo had Cyrano moeten spelen op zijn vijfenveertigste, niet op zijn vijfenzestigste. Vind ik, maar wie ben ik?&#8217;
Als mensen die zeggen: hij doet niet veel, bedoelen: hij doet niet veel goeds; hoe reageer je dan?
&#8216;Kieskeurig was ik nooit, ik ben de vuilnisbak van de Franse film. Op de vraag: waarom speel je niet van die mooie films als vroeger? kan ik alleen zeggen: Truffaut is dood, Duras en Ferreri ook, Pialat en Rappeneau maken eens in de vijf jaar een film. Ik ben niet anders, degenen die mij nu willen zijn anders. Nog maar tien jaar geleden was de vraag: waar gaat het over, kan het een goeie film worden? Nu is het: wat moet het kosten en wat zal het opbrengen?
Als je een artistieke ziel hebt, is het krenkend en gekmakend wanneer er zo wordt gepraat over wat jij wilt maken, maar ik ga daarin moeiteloos mee. Ik pas me altijd aan bij tegenspelers, bij businessmen ben ik de slager die zijn koteletten moet slijten. Dat wekt vertrouwen, ze denken: hij snápt ons. Op toneel heb ik Handkes Les gens déraisonnables sont en voie de disparition gedaan, eindeloos ouwehoeren over &#8220;het product&#8221;, het is of ik nu reprises speel. Maar je mag nooit vergeten dat &#8220;het product&#8221; mensen zijn, en cultuur. Geld vind ik oninteressant. Je zult zeggen: jij hebt makkelijk lullen. Ook vroeger, zonder één sou was ik nooit bang dat ik tekort kwam. Wat ik nodig had jatte ik, ik verkocht of ruilde wat ik wel had. Poen is alleen belangrijk als je wilt filmen, films worden steeds duurder. Dus speel ik voor veel dollars rollen van niks in Amerikaanse producties, om te investeren in Europese films. Ik laat me subsidiëren door Hollywood.&#8217;
Moet je om die Hollywood-status te bewaken niet selectiever zijn?
&#8216;Mijn eerste Amerikaanse films waren goeie ervaringen. Achteraf heb ik beseft omdat ze zijn gemaakt door een Australiër (Peter Weir) en een Brit (Ridley Scott), die wisten hoe het is buitenstaander te zijn in Amerika. Amerikanen weten ongeveer waar Europa is, dat in Parijs de Eiffeltoren staat, en verder hebben ze geen idee. Dus kunnen ze geen boeiende rollen bedenken voor buitenlanders. Je wordt gevraagd als een personage lijkt op wat ze van jou kennen. Jaren terug kwam Glenn Close bij me met een interessant scenario dat we samen moesten spelen. Dat is nooit gemaakt, toen ik haar trof op de set van 102 Dalmatians zei ik: eindelijk is het zover. Ja, antwoordde ze, wie had kunnen denken dat het in zo&#8217;n soort film zou zijn? Maar ik mag niet spugen in de soep: behalve Astérix is die film mijn grootste succes van de laatste jaren, ook in Frankrijk. Zo zie je maar. Ik ben meteen geaccepteerd in Hollywood, al denk ik dat ze me vooral vragen omdat ze denken dat ik goed ben voor export naar Europa.
Het is curieus om mee te maken hoe daar wordt gewerkt. Dat je tekent voor een film met Robert de Niro en bij aankomst hoort dat zijn rol is herschreven voor Whoopi Goldberg. Dat heb ik meegemaakt, bij Bogus. Geen kwaad woord over Whoopi, een formidabele dame. Opgegroeid in de sloppen te midden van racisme, nu een intellectueel die een boek per dag leest en niet met zich laat sollen. Bij de eerste ontmoeting zei ze: jij leeft niet goed, je moet gezond eten en naar de sportschool met mijn trainer, ik ga niet acteren met iemand die stinkt. Ik liet haar mijn wijn proeven, zij heeft gezorgd dat die wordt geschonken in de Planet Hollywood-cafés. Ze wilde dat ik vennoot werd, dat heb ik geweigerd. Ik ben geen zakenbons die piekert over beleggingen aan de overkant van de oceaan.&#8217;
Je ging naar Hollywood zonder dat je Engels sprak.
&#8216;Ik heb geen talenknobbel, beter dan mijn Engels nu is, zal het nooit worden. Ik heb geleerd dat ik geen interviews of persconferenties moet geven zonder tolk, dan komen er misverstanden. Maar bij acteren heb ik me nooit gehandicapt gevoeld. Je hebt een globale indruk van de bedoeling en je leert de dialoog uit je hoofd, net als in het Frans. Je denkt toch niet als ik teksten sprak van Duras of Handke, dat ik woord voor woord snapte wat ik zei? De taak van de acteur is de muziek van de tekst recht te doen. De laatste tijd werk ik vaak in Italië, het is juist bevrijdend te spelen in een andere taal. Als jongen hoorde ik Elvis en wist precies waarover hij zong, zonder dat ik iets verstond. Later kwam ik er achter hoe onbenullig de teksten waren, maar dat ik de emotie goed had gevat.
Het werd niet wat ik had verwacht, maar de vraag naar Amerika te komen kwam op het goeie moment. Ik ben minder ongeduldig, minder gretig. Mijn wereld was de Franse film, ondraaglijk als daar mensen waren met wie ik niet had gewerkt. Nu ik overal film, laat het me koud als lieden me niet moeten. Of als ik ze niet aanvoel. Het heeft twee films gekost om te ontdekken dat het geen goed idee is als Alain Resnais en ik samenwerken. Na Mon oncle d&#8217;Amérique zei ik tegen Truffaut: ik snap niks van die vent. Hij zei dat hij zich kon indenken dat we weinig raakvlakken hadden, maar toch een mooie film hadden gemaakt. Dus heb ik mezelf herkansing gegeven met I Want to Go Home, toen wist ik zeker: Resnais en ik zijn niet voor elkaar bestemd. Godard maakte ooit prachtige films, daarna films die op zijn minst getuigden van&#8230; lef. Ik zei dat ik graag met Godard zou werken in de hoop dat hij het hoorde. Uiteindelijk hebben we Hélas pour moi gedaan, een ervaring die ik liever had gemist. Ik had niet te klagen, maar Roland Blanche speelde mee, een goeie acteur die dertig jaar bezig was en door Godard zelf gecast. Nooit begrepen waarom: voor er één shot was gedraaid, had Godard een bloedhekel aan hem, sprak in ieders bijzijn van &#8216;dat stuk stront dat zich acteur wil noemen&#8217;. Hij praatte niet met Roland, vroeg de assistent: wil je die drol melden dat hij naar rechts moet lopen? Ik heb gezegd als hij doorging dat ik uit de film stapte. Van zoiets belief ik geen getuige te zijn.&#8217;
Waarom ben je wijnboer geworden?
&#8216;Ik heb geen besef van thuis, niet in de betekenis van een woning waar een eigen stoel voor me klaarstaat. Die ís er wel, maar ik voel daar niet meer bij dan bij een hotel. Thuis ben ik in mijn rollen, acterend lééf ik, tussen films in besta ik. Ik hou van vrouwen – respecteer ze en heb alles aan ze te danken – maar vrouwen kunnen mij nooit lang achter elkaar velen. En gelijk hebben ze. De moeder van mijn kinderen en mijn geliefde bewijs ik een grote dienst door heel vaak op reis te zijn. Toch heeft elk mens een basis nodig. Voor mij is die dat stuk land waar ieder jaar de druiven moeten worden geplukt, waar ik werk met mannen die het niet uitmaakt of mijn film is geprolongeerd.&#8217;
Je bent ook nog tv-producer, van grootschalige literaire adaptaties als &#8216;Le comte de Monte-Cristo&#8217; en &#8216;Les misérables&#8217;, biografieën als &#8216;Balzac&#8217; en &#8216;Napoléon&#8217;.
&#8216;Ik wilde nooit tv doen, uit loyaliteit aan de cinema. Ik hang niet in een spelshow de pias uit om films te promoten, maar ik kon niet negeren dat geen film nog wordt gemaakt zonder televisiegeld. Ik trof mensen die mijn werk kenden, die nooit in de bioscoop kwamen. Dus ging ik denken wat tv te bieden had. Het belangrijkste is tijd. De grote klassieke romans kenmerken zich door een enorme rijkdom aan boeiende personages, die ook drie uur film geen recht kan doen. In Le comte de Monte-Cristo zijn de vijanden van Edmond Dantès even interessant als Dantès zelf, in films zijn dat pionnen op wie vlug wraak wordt genomen. Toen ik Les misérables zou doen, kwam de verfilming van Bille August uit en werd gezegd: wat moet jij nog? August is een goeie filmer, maar wat hij had gemaakt was geen Misérables. Uitsluitend over Valjean en Javert en zo interessant zijn die niet, zonder interactie met ándere personages. Daarvoor is geen twee uur nodig, maar zes uur. Ik wist dat ik de best denkbare casts kon krijgen. En omdat die boeken in de hele wereld steeds worden herlezen, dacht ik dat er een groot internationaal publiek zou zijn. Vergis je niet: China heeft geen notie wie &#8220;Dipardiou&#8221; is, Alexandre Dumas en Victor Hugo kennen ze wél. Vierhonderd miljoen Chinese kijkers! Ik heb in de universiteit van Peking gestaan voor tweeduizend studenten die me ondervroegen over Franse schrijvers, of ik een literatuurprof was.&#8217;
Je hebt een film voltooid met je zoon Guillaume, &#8216;Aime ton père&#8217;, een Nobelprijswinnaar en zijn vervreemde zoon.
&#8216;Ik had geen auteursfilm gedaan sinds Le garçu van Maurice Pialat, dat werd weer tijd. Ze zullen schrijven dat die film gaat over onze relatie, er zijn elementen die raken aan ons leven, maar het is het verhaal van regisseur Jacob Berger, wiens vader een beroemd schrijver is (John Berger). Guillaume en ik zaten vaker in dezelfde films, hij was dan mijn personage in jonger jaren. Eigenlijk een leugen: hij is mooier dan ik op zijn leeftijd. We hadden nooit sámen gespeeld, ik vond dat hij zich eerst moest bewijzen als acteur, niet mocht worden gezien als afgeleide van mij. Kinderen van bekende ouders hebben het zwaar. Een kind heeft recht op aandacht, maar als pa constant in de schijnwerpers is, blijft het in de schaduw. Heel onrechtvaardig. Ik heb een slecht geweten dat ik vaak weg was, maar als ik er wél was geweest, had ik het erger gemaakt, vrees ik. Al die zogenaamde vriendjes die zich aan hem opdrongen, alleen omdat ik in de bioscoop was te zien, of etters die zeiden: hij heeft het hoog in de bol, we krijgen hem klein. Mijn dochter Julie groeide ook zo op, maar is minder aangetast. Vrouwen doen alles beter. Actricekinderen ontsporen niet zo snel, kijk naar het kroost van Catherine (Deneuve – AvI).
Het was vreselijk toen Guillaume in de stront zat (celstraf wegens heroïnehandel – AvI) en ik niet kon helpen, maar ik heb nooit aan hem getwijfeld. Ik wist dat hij een zuivere ziel had en talent, hij moest leren er zélf in te geloven. Toen hij aankondigde dat hij ernst ging maken met acteren, wist ik dat het in orde ging komen. Aangenomen dat je aanleg hebt, acteren is buitengewoon heilzaam. Als ik geen acteur was geweest, zat ik nu achter de tralies. Met die naam moest Guillaume zich dubbelop bewijzen – petje af voor wat hij heeft bereikt.&#8217;
Je zei dat je pas hebt leren praten toen je ging acteren.
&#8216;Natuurlijk kón ik praten, maar had niks te zeggen omdat er toch niet werd geluisterd. Thuis had niemand geleerd te luisteren, daar werd gezwegen. Pas op de toneelschool, met van buiten geleerde tekst, ontdekte ik hoe het was als je werd gehoord. Mijn ouders zijn kort na elkaar gestorven. Aan vaders ziekbed dacht ik: we moeten bijpraten, nu het nog kan. Dat lukte niet, een leven van stilte veranderen, alleen omdat je nog twee maanden hebt. Ook een zegen van acteren was dat ik een collega trof als Jean Carmet die uit net zo&#8217;n milieu kwam, met wie ik de gesprekken had die ik nooit kon voeren met vader. Jean is acht jaar geleden gestorven, ik kan nog steeds niks over hem kwijt. In Le garçu vertelt Pialat de dood van zíjn vader. Die man is al twintig jaar dood. Zo lang had Maurice nodig om erover te kunnen schrijven en filmen. Heel herkenbaar.&#8217;
Jij leek de onverwoestbare natuurkracht, niet zo&#8217;n neuroot als veel andere acteurs. Nu ben je iemand die een hartinfarct heeft gehad en het over zijn depressies heeft.
&#8216;Wat ik depressies noem, daar denk ik achteraf aan als minicrisisjes. Maar zo ervaar je ze niet als je erin zit. Mijn vrouw Elisabeth is psychologe, op haar aanraden ben ik in therapie gegaan. Ik schaam me er niet voor, maar niemand heeft daar ooit naar gevraagd. Ik was tweeëntwintig toen dat begon, ben tientallen jaren doorgegaan tot de psychiater overleed. Ik dacht, ik zoek geen ander, ik weet hoe het moet. Het is bedrieglijk makkelijk anderen een rad voor ogen te draaien. Of jezelf. Ik ben nooit burn-out omdat ik het werk zat ben, maar omdat ik mezelf zat ben. Dan moet ik eropuit op de motor, helm op zodat niemand me herkent, dagen racen tot mijn hersens zijn schoon gewaaid.
Als je zo vet bent als ik, vallen tien kilo&#8217;s meer of minder niet op. Ik had boulimie, stond elke nacht drie keer op om te vreten. Bij Vidocq kreeg ik last van ademnood en hartkloppingen, ben na de laatste opname direct naar het ziekenhuis gegaan. Vijf bypasses, ik voel me prima nu. Dertig kilo lichter en niemand die het ziet, ha! Ik rook minder, eet minder, drink&#8230; iets minder. Ik ga mijn leven niet vergallen met diëten of &#8220;het kalm aandoen&#8221;, ik wil niet afzien. Toen ik mijn motorongeluk had, heb ik in coma gelegen. Dat herinner ik me als een sereen, beschut gevoel. Dus ben ik niet bang. Ik was nóóit bang. Ik erken geen vijand, behalve mijn onvolmaaktheid.&#8217;

</div>

Gérard Depardieu: ‘Vrouwen doen alles beter’