<div class="wpg-element lead-bold">
De hongerstaking van illegalen en asielzoekers in een parkeergarage in Brussel duurt nu al zeven weken. Morele chantage of pure wanhoop? Hieronder ziet u een audio-slideshow van de gesprekken die Willemien Veldman met de vluchtelingen voerde, door Diederik Meijer.(Klik op de beginfoto)
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
De eerste week is redelijk te doorstaan. Je krijgt wat maagkramp en verliest wat kilo’s, maar daar blijft het bij. De tweede en derde week zijn al stukken zwaarder. Je wordt moe en duizelig, je krijgt last van hoofdpijn en spierpijn, je concentratie neemt af en je lichaamstemperatuur daalt. De vierde week raak je zo uitgeput dat je alleen nog korte zinnen kunt fluisteren. De vijfde week word je ziek, wat gepaard kan gaan met braken, darmbloedingen, geelzucht, zichtverlies, gehoorverlies, en psychische labiliteit. De weken erna verslechtert je conditie nog verder. En dan is het wachten tot je in coma raakt, of sterft.
Voor honderddrie illegalen en asielzoekers in Brussel begint het er dus om te spannen. Hun hongerstaking duurt nu al zeven weken. In de parkeergarage waar de vluchtelingen zich sinds drie maanden hebben verschanst, hangt inmiddels een onheilspellende rust. Veel van de zesennegentig mannen en zeven vrouwen zitten zwijgend op hun matras, de gezichten bleek en ingevallen, de blikken glazig. Een enkeling praat op gedempte toon met zijn buren, of leest de Koran. Achterin, diep verscholen onder de dekens, ligt een groepje mensen bij wie de dood nader lijkt dan het leven. Overal in de parkeergarage geurt het bijna ondraaglijk naar honger. Nu onlangs ook nog tbc en schurft zijn uitgebroken, wordt het er niet comfortabeler op.
Toch denkt niemand aan opgeven. De wilskracht in de parkeergarage is even groot als de saamhorigheid. Vraag een willekeurige hongerstaker hoe het met hem gaat, en hij antwoordt: ‘Het gaat goed met ons.’ Ook als de vluchtelingen voor behandeling naar het ziekenhuis moeten, weigeren ze elk voedsel. En eenmaal opgelapt, voegen ze zich onmiddellijk weer bij hun lotgenoten.
Net als de 26.000 
Er staat dan ook iets op het spel. Met hun actie proberen de vluchtelingen, die overwegend afkomstig zijn uit Noord-Afrika en Zuid-Azië, een menswaardig bestaan af te dwingen. Of beter gezegd, de erkenning dát ze bestaan. De meeste van hen zijn al vier jaar in België. Sommigen zelfs al tien jaar. Maar recht op onderdak, werk, onderwijs, of medische voorzieningen hebben ze nog altijd niet of nauwelijks. En zoals zij zijn er duizenden in België. Najaar 2008 hield een andere groep vluchtelingen ook al een hongerstaking. De Belgische overheid beloofde een jaar geleden in haar regeerakkoord heldere criteria voor het legaliseren van mensen zonder papieren. Maar het beleid is nog altijd onduidelijk.
Ook in Nederland komen hongerstakingen onder vluchtelingen geregeld voor, zij het vooral onder vluchtelingen die in afwachting van hun uitzetting in vreemdelingendetentie zijn geplaatst. Vorige maand nog stopten zes illegalen in het detentiecentrum op Schiphol-Oost tijdelijk met eten, uit protest tegen het sobere regime en hun lange gevangenschap.
De situatie in Brussel laat zich beter vergelijken met die in Nederland tussen 2001, toen de nieuwe Vreemdelingenwet in werking trad, en januari 2007, toen het generaal pardon van kracht werd. Ook toen verkeerden grote aantallen illegalen en uitgeprocedeerde asielzoekers, de zogenaamde ‘26.000’, in grote onzekerheid over hun toekomst. Ze eisten een verblijfsvergunning omdat ze al zo lang in ons land waren (deze groep was nog van vóór de nieuwe Vreemdelingenwet), dat het inhumaan zou zijn hen alsnog terug te sturen. En ook toen liepen de spanningen hoog op. Wie herinnert zich niet de Iraniër die uit wanhoop zijn mond en ogen had dichtgenaaid?
Een pasje mee 
Waar in Nederland de pleitbezorgers voor het generaal pardon uiteindelijk de strijd wonnen, hebben de Brusselse hongerstakers vooralsnog evenveel mede- als tegenstanders. De Vrije Universiteit Brussel (VUB), eigenaar van de parkeergarage, behoort tot de eerste categorie. Het bestuur van de VUB liet straalkachels, mobiele toiletten en douchecabines plaatsen. Studenten geneeskunde meldden zich aan als medisch verzorger. Ook vakbonden en diverse kunstenaarscollectieven toonden zich solidair. Ze organiseerden de afgelopen maanden verschillende protestdemonstraties.
Het tegengeluid wordt het sterkst verwoord door immigratieminister Annemie Turtel. Zij vindt dat ze al vaak genoeg met haar hand over haar hart heeft gestreken en vreest dat een brede legaliseringsmaatregel een grote aanzuigende werking kan hebben. De hongerstaking in de parkeergarage wordt bovendien door veel Brusselaren beschouwd als chantage.
Dat gevoel zal mede zijn ingegeven door het georganiseerde karakter van de actie. Omdat de vluchtelingen zich ervan bewust zijn dat de impact van hun hongerstaking samenhangt met het aantal deelnemers, houden ze zichzelf aan strikte regels. Wie bijvoorbeeld buiten een sigaret wil roken, krijgt een pasje mee, en mag maximaal tien minuten wegblijven. Vluchtelingen in gekleurde hesjes zien er beurtelings op toe dat iedereen zich daaraan houdt. Wie het te bont maakt, ligt uit de groep.
Daarnaast hanteren de hongerstakers een heus mediabeleid. Vier van hen zijn aangewezen om de pers te woord te staan. Ook is in de parkeergarage een papier opgehangen waarop staat dat niemand bang hoeft te zijn voor camera’s. Hongerstaken is één ding, is de achterliggende gedachte, maar het moet wel worden opgemerkt.
Verder voeren de vluchtelingen actie in de wetenschap dat wie zijn bewustzijn verliest automatisch recht krijgt op een verblijfsvergunning van drie maanden, wat nieuwe mogelijkheden schept tot procederen. Dan zou een mens bijna gaan hopen dat hij buiten kennis raakt.
Dus misschien ís de hongerstaking wel een vorm van chantage. Net zo goed als een vluchteling laten kiezen tussen verrekken en vertrekken een vorm van chantage is. Spoedig zal blijken welke van de twee partijen over de sterkste ruggengraat beschikt, de hongerstakers of de overheid. De uitkomst zal hoe dan ook pijnlijk zijn.
Met dank aan Willemien Veldman
</div>

Georganiseerde honger