Dit is een feestelijk moment in de verre van voltooide geschiedenis van Vrij Nederland, schrijft hoofdredacteur Frits van Exter.

Het waren jongens, vrienden van vrienden, allemaal zo rond de twintig. Ze wilden wat, een tegengeluid laten horen. Ze schraapten geld bij elkaar en kochten een stencilmachine. Op een bovenwoning in Amsterdam draaiden zij de eerste Vrij Nederland. Die verscheen begin september, maar was gedateerd 31 augustus 1940, de geboortedag van Wilhelmina. De krant was vooral een eerbetoon aan haar.

Na de oorlog, in 1948, meldde de ‘cursiefjesschrijver’ Eli Asser zich bij de redactie van VN als nieuwe kracht. De Joodse jongen had de oorlog overleefd door te vluchten. Daar zou hij zich altijd schuldig over blijven voelen (p. 14-21). Hij keek huizenhoog op tegen verzetsmensen als Henk van Randwijk, vanaf 1941 de centrale figuur van het illegale VN en de eerste naoorlogse hoofdredacteur.

Asser kwam binnen ten tijde van een grootse restyling (vele zouden nog...