Etienne van Heerden. 30 Nachten in Amsterdam. Podium, vertaling Karina van Santen en Martine Vosmaer, 479 p., € 25,00
****
door Aart van Zoest
Roman
&#8216;Een geschroeid stuk aarde. Plek van niets. Zo ver in het verleden dat het ontsnapt aan de blik van de geschiedenis.&#8217; Zo wordt de uiterste zuidpunt van Afrika bij Van Heerden aangeduid door zijn hoofdpersoon, Henk de Melker, een blanke aldaar. Die blanken zijn per pars pro toto Afrikaner genoemd; hun taal heet Afrikaans. Het is vergroeid Nederlands van lang geleden, zo vergroeid dat er nu vertaalsters aan te pas komen om Van Heerden voor Nederlanders toegankelijk te maken. Ze hebben Afrikaanse elementen gehandhaafd en daarmee ook de specificiteit van Van Heerdens expressieve stijl. De Melker trekt naar Amsterdam. Zijn tante, antiapartheidsstrijdster, is daar in een soort ballingschap terechtgekomen. Door de perspectiefwisselingen (De Melker en tante zijn afwisselend verteller) en de mix van heden en verleden, is het niet steeds gemakkelijk de detective-achtige verhaallijn te volgen en de door Van Heerden beoogde nuancering ten aanzien van de anti­apartheidsbeweging in de smiezen te krijgen. Interessant bijverschijnsel: de kijk van De Melker op Amsterdam. &#8216;De Amsterdamse binnenstad bruist van de terrassen, boten, clubs en eetplekken. De zachte geur van hasj en falafel hangt over alles heen.&#8217; De visie op de Amsterdamse geestesgesteldheid in één woord: &#8216;zelfgenoegzaamheid&#8217;.
Kristien Hemmerechts. Haar bloed. De Geus, 256 p., € 18,95
***
door Marjolijn Pouw
Roman
Haar bloed lijkt aanvankelijk een rechttoe rechtaan verhaal over twee bevriende plattelandsjongens die in de grote stad gaan studeren en uit elkaar groeien. De eenvoud is bedrieglijk, Hemmerechts trekt meteen de lijnen die later ingewikkelde patronen blijken te vormen. De gereserveerde Titus Serfonteyn is al vroeg gegrepen door bloed en wordt hematoloog, de open Pieter Kalhorn omarmt het leven en wordt psycholoog. Pieter redeneert intuïtief en zoekt de overeenkomsten, Titus werkt exact, op basis van verschillen. Beiden leggen verbanden, maar begrijpen doen ze elkaar niet. Ze hebben tegengestelde opvattingen. In de &#8216;Bijsluiter&#8217; verklaart Hemmerechts hoe ze met die tegenstelling heeft geworsteld. &#8216;Gelukkig hoeven romanschrijvers geen antwoorden te formuleren. Ze stellen vragen,&#8217; zegt ze erbij. Jammer dat ze zich daar niet aan heeft gehouden. De roman is opgetuigd met geleerde verklaringen waarin de schrijfster niet boven de erin verwerkte berg informatie uit komt. Ondanks vele prachtige passages blijft het boek een constructie.
Harry Vaandrager. Aan barrels. Nijgh &#038;Van Ditmar, 190 p., € 19,95
*
door Marjolijn Pouw
Roman
In Harry Vaandragers debuutroman willen vier bevriende bajesklanten hun verveling verdrijven door de tiende druk van Van Dales Groot Woordenboek der Nederlandse Taal op te schonen: &#8216;Alle woorden zonder bokshandschoenen. Alle woorden met twee linkerbenen. Mietjeswoorden. Parfumwoorden. Woorden als verzopen vissen. De hele santenkraam, opgepleurd. Punt uit.&#8217; Niet alleen het woordenboek, de hele literatuur gaat op de schop. Vaandrager schuwt geen stijlmiddel om op te vallen, hij haalt grappen uit met werk van voorgangers, laat zijn personages citaten verhaspelen, voert ze op als &#8216;verhaal&#8217;, last gedichten in of associatieve woordopsommingen. Helaas wordt het boek er niet beter door, het mist samenhang. De taal is grof, wat past bij bajesklanten en hun ten tonele gevoerde liefjes, maar soms schemert het gymnasium er als leerschool in door. Meestal is de schrijftrant als volgt: &#8216;Okeetjes, misschien moet ik gedachten gaan schrijven. Lijk wel een mietje.&#8217; Vaandrager zegt het zelf al: &#8221;n Braakbal&#8217;.
Dimitri Verhulst. De intrede van Christus in Brussel. Contact, 174 p., € 21,95
****
door Marjolijn Pouw
Roman
Dimitri Verhulst beschrijft wat er gebeurt als Brusselse kantoorklerken een berichtje op hun computerscherm krijgen dat Christus naar hun stad komt. In een land met drie landstalen, zes parlementen en een hoofdstad van negentien gemeenten &#8216;wier visie niet verder dan de eigen stoeprand reiken mocht&#8217;, heeft dat heel wat voeten in de aarde. Bestuur, commercie en comités ruziën over de organisatie van de ontvangst. Men twittert, tweet, skypt, mailt en biept heel wat af. Behalve de moeder van de kroniekschrijver, want: &#8216;Wie gelooft dat hij God nog lang genoeg zal zien, hoeft zich niet uit te sloven om er tijdens zijn aardse bestaan een vlugge glimp van op te vangen.&#8217; De intrede geeft Verhulst de kans om stevig uit te pakken over zijn land: pedofiele geestelijken, een rommelende regering, het &#8216;dadaïstische&#8217; la la la la bij het drietalig zingen van de Brabançonne, niets en niemand bespaart hij zijn aanstekelijke spot.

Aart van Zoest

Gerelateerd