Vamba Sherif. De getuige. Babel &#038; Voss, Vertaling Leen Van den Broucke, 172 p., € 17,95
*
door Marjolijn Pouw
Roman
Van de in Nederland wonende Liberiaanse schrijver Vamba Sherif is onlangs De getuige in vertaling uitgebracht. Sherif voert twee in een asielzoekerscentrum verblijvende Afrikanen ten tonele die als kindsoldaten in een Afrikaans land vochten, na te zijn gekidnapt. Een van hen, een beeldschoon meisje dat van slachtoffer in beul veranderde, trekt ongevraagd in bij een gepensioneerde Hollandse weduwnaar. Daar wordt ze geconfronteerd met een door haar gemartelde jongen. Haar gastheer is evenmin brandschoon. Hij heeft na de vroege dood van zijn vrouw het contact met zijn door hem verwaarloosde zoon verloren, deze bekeerde zich tot de radicale islam. Het verhaal is een aaneenschakeling van clichés, vertaald in even versleten Nederlands. Het rammelt aan alle kanten: veronachtzaamde, radicaliserende jongeren, het effect van 9/11 in ons land, het ophokken van mensen in naargeestige, slecht georganiseerde asielzoekerscentra, alles wordt er met de haren bijgesleept. Waarom is dit boek uitgegeven? Vanwege het hoge zieligheidsgehalte?
Frank Koenegracht. Lekker dood in eigen land. De Bezige Bij, 56 p., € 19,90
****
door Rob Schouten
Poëzie
Steengoeie dichter is Frank Koenegracht, van een soort dat je niet al te vaak meer tegenkomt: geestig, cru, kort door de bocht. Er heerst iets post-jaren-zestigs in zijn epigrammatische poëzie, hij koestert verstoorde illusies omtrent de mens maar tilt er niet zwaar aan. Verval en dood hebben ook hun positieve kanten. Zo beschrijft hij twee heren die in de trein elkaars polsen doorsnijden: &#8216;Maar jullie, bloeddruppeltjes, die uit / het raam waaien, jullie zijn vrij.&#8217; Anderzijds moet je tevreden zijn met wat je krijgt. In &#8216;Sprookje&#8217; zeurt het meisje na het vel van de kat te hebben gestroopt om meer. Maar nee: &#8216;Genoeg, zei de kat. / het blijft zoals we hebben afgesproken.&#8217; Koenegracht is psychiater maar laat zich niks wijsmaken. Psychoanalyse is een soort omgekeerd curling, waarbij men in plaats van vóór achter de steen veegt. Dertig korte gedichten met hoog soortelijk gewicht en ook nog eens een handvol tekeningen van de dichter die bij wijze van uitzondering ook prima zijn te pruimen.
Cesare Pavese en Bianca Garufi. Het grote vuur. Karaat, vertaling Evalien Rauws &#038; Luc de Rooy, 144 p., € 16,90
****
door Aart van Zoest
Roman
Silvia en Giovanni hadden een relatie die niet wilde lukken. Hij begeerde haar en hield van haar. Dat doet hij nog steeds, ook wanneer ze eigenlijk al gebroken hebben. Silvia kan niet verliefd worden, zegt ze. Het heeft te maken met iets waarover ze het zwijgen bewaart. Het is gebeurd is toen ze dertien was en heeft haar ertoe gebracht om van huis weg te lopen, van het platteland naar de grote stad. De vader is vertrokken met onbekende bestemming. Silvia krijgt, na vele jaren, een telegram van haar starre en derhalve gehate moeder: kom. Een broer die ze nauwelijks heeft gekend gaat sterven. Ze gaat en Giovanni gaat mee. Zal het hem lukken om de verhouding te herstellen? In elf korte hoofdstukken, met afwisselend Giovanni en Silvia aan het woord, wordt verteld wat zich afspeelt in de context van Silvia&#8217;s jeugd. Pikant: Cesare vertelt Giovanni&#8217;s verhaal en zijn beminde Bianca dat van Silvia. Vrouwenman en topschrijver Pavese briljant als altijd. Ook Garufi fijnzinnig. Een pareltje.
Kasper van Kooten. Het wonderlijke leven van Jackie Fontanel. Querido, 256 p., € 18,95
**
door Marjolijn Pouw
Roman
Jackie Fontanel is de held van de verhalen waarmee &#8216;levensgenieter&#8217; en oud-zeeman Willen Kits zijn kleinzoontje Klaas bezighoudt. Klaas aardt naar zijn grootvader, een avonturier die pas laat familieman werd. Na diens dood trekt hij de wijde wereld in en hij blijft drieëntwintig jaar in het Curaçaose uitgaanswereldje hangen. Dan gaat hij terug naar Amsterdam, want hij wil daar elke dag een foto maken en iets moois opschrijven voor zijn kleinzoon: &#8216;Over hoeveel het leven waard is. Over hoe dankbaar ik ben.&#8217; Het wordt het verhaal van zijn opa en diens boezemvriend Jackie Fontanel, en natuurlijk dat van hemzelf. Klaas presenteert zijn helden als schelmen, maar er steekt geen haar kwaad in de jongens. Veel te vertellen hebben ze niet en dat geldt ook voor Klaas zelf. Zijn verhaal blijft een verzameling anekdotes. In het uitgaansleven werkt zoiets misschien door de magie, maar in een roman ligt dat anders.
Ben Lerner. Leaving the Atocha Station. Coffee House Press, 181 p.
****
door Henk van Renssen
Leaving the Atocha Station, de ongrijpbare debuutroman van de Amerikaanse dichter Ben Lerner (1979) was voor Jonathan Franzen het beste boek van 2011. Daaruit kun je afleiden dat Franzen van thema&#8217;s houdt die ook in zijn eigen boeken voorkomen. Het kleine individu dat in aanraking komt met de grote geschiedenis, een heen en weer vliegen tussen hoge cultuur en banale preoccupaties, een obsessie met wat zich allemaal in iemands hoofd afspeelt en een Woody Allen-achtige humor over onzekere, onhandige mannen &#8211; dat alles delen Franzen en Lerner. Toch splitsen op een gegeven moment de paden van de twee schrijvers zich: waar Franzen uiteindelijk kiest voor een conventioneel verhaal dat een grote massa aanspreekt, is Leaving the Atocha Station veel meer een experimentele roman: een verhaal zonder plot met veel losse eindjes en literaire uitprobeersels. Een vaak boeiend experiment, dat wel: grappig en interessant, en hedendaags.Adam Gordon, het hoofdpersonage uit Leaving the Atocha Station, is een jonge Amerikaanse dichter die met een beurs in Madrid mag studeren en daar niet veel anders doet dan marihuana roken en kalmerende middelen slikken op zijn zolderkamer. Af en toe schrijft hij gedichten, maar vooral door stukjes uit bestaande gedichten te vervangen door willekeurige andere teksten. Hij neemt zichzelf en zijn werk schijnbaar niet erg serieus. Om meisjes te versieren liegt hij in gebrekkig Spaans over de dood van zijn moeder &#8211; hij is sowieso een niet erg betrouwbare verteller. En ondertussen heeft hij filosofische (en wel degelijk interessante) gedachten over &#8216;de ervaring van de ervaring&#8217; &#8211; het gevoel dat hij zichzelf als door een camera bekijkt zonder zich ergens bij betrokken te voelen, maar dat dan wel weer heel spannend vindt. Over de chat voert hij vreemdsoortige gesprekken met zijn beste vriend in Mexico. En dan ontploft het Atocha-station &#8211; de aanslag van 11 maart 2004. En wil een mooie meid zijn gedichten vertalen. De wereld vraagt Adam om weer mee te doen, maar de jonge dichter verzet zich nog lang. In potentie een cultboek.

Fictie