***** Wieslaw Mysliwski. Steen op Steen. Querido, vertaling Karol Lesman, 526 p., € 24,95
door Aart van Zoest
Roman 
Ruige boerenzoon Szymek Pietruszka vertelt in een monoloog van ruim vijfhonderd bladzijden het epos van zijn leven. Hoe hij uit zijn dorp is weggetrokken, nu is teruggekeerd om een graf te bouwen, en wat hij ondertussen heeft meegemaakt. Dat is nogal wat, zoals de inval van de Duitsers in zijn Poolse vaderland, die er op onmenselijke wijze huishielden &#8211; Szymek bevocht ze als partizaan en overleefde ternauwernood. Hij vertelt smakelijk over zijn baantjes van na de oorlog: hij was kapper, ambtenaar, politieman. We leren hem kennen als een ruwe bolster, die een fikse knokpartij niet schuwt, van wodka houdt (wanneer ze hem cognac laten proeven, gruwt hij) en zich onparlementair trefzeker uitdrukt. Zijn daden, zijn denken, zijn oordelen en zijn toewijding tonen zijn blanke pit. Hij beoordeelt zijn leefwereld, de veranderingen daarin, met gezond verstand en humor. Aan het slot zou je hem willen bedanken dat hij je een reis door Polen heeft laten maken. Poolser en menselijker kan een boek nauwelijks zijn.
* Rebekka W.R. Bremmer. Eb. Querido, 256 p., € 18,95
door Marjolijn Pouw
Roman 
Eb, Rebekka W.R. Bremmers romandebuut, is een in de negentiende eeuw geplaatste streekroman vol lieve, godvruchtige mensen. Ze wonen op een van onze (wadden?)eilanden. De mannen zijn vissers, hun vrouwen vissersvrouwen. En de zee? Die &#8216;veert&#8217; gedurig naar het strand: &#8216;Altijd komt de zee weer bij het strand terug, al gaat ze ook altijd weer van hem vandaan.&#8217; Je moet er maar opkomen. Onder al die lieve mensen zijn er twee die er niet helemaal bij passen: visserskind Geeske omdat ze met een vastelander trouwde, visser Johannes omdat hij niet van het eiland komt en voor hij naar zee trok zijn brood als molenaar verdiende. Om hun liefde gaat het; blijven ze elkaar trouw? De schrijfster slaagt erin om de verstoring van de idylle &#8211; die de spanning er juist in had moeten houden &#8211; de kleverigheid te geven van keukenstroop. Is er dan in geen eeuwen iets veranderd in onze streekromans? 
* ½ Michiel Stroink. Of ik gek ben. Meulenhoff, 236 p., € 15,-
door Eva Gerrits
Roman 
Na een wild feest belandt kunstenaar en narcist Benjamin in een tbs-kliniek, veroordeeld voor verkrachting en mishandeling van een vrouw. Hij kan zich er niets van herinneren, maar om vrij te komen bekent hij schuld, volgt therapie en wordt zowaar een beter mens. Als hij zijn oude vrienden weer ontmoet, blijkt hoe de vork in de steel zit. Wie de film The Game met Michael Douglas heeft gezien, herkent de loer die hier wordt gedraaid, de rattige directeur van de tbs-kliniek lijkt zo weggelopen uit The Shawshank Redemption. Het toffe toontje en het soort grappen waarmee debutant Michiel Stroink, die een paar jaar lesgaf aan tbs-patiënten, het leven in een tbs-kliniek beschrijft, maken het af: &#8216;Als een soort Matthijs van Nieuwkerk maait onze psychiater door onze levens met de tact van een Rotterdamse havenarbeider zonder richtingsgevoel op Domino D-Day.&#8217; Voor liefhebbers van makkelijk leesvoer en succesformules. 
*** Jeroen van Rooij. Het licht. De Bezige Bij, 254 p., € 19,95
door Eva Gerrits
Roman 
Een zelfverklaard journalist stuit op het verhaal van een groep dorpsjongeren: zes eenzame outsiders, die elkaar vonden en verloren. Bij elkaar voelden ze zich erkend, gedragen door de anderen. Danceparty&#8217;s en drugs werden hun toevluchtsoord in hun verlangen naar groots en meeslepend leven, onder invloed werden ze &#8216;zichzelf&#8217;. Maar een roes trekt weer weg, &#8216;het licht&#8217; bleef hun ontglippen en de leegte werd ondraaglijk. In zijn tweede roman Het licht, geïnspireerd door de zelfmoordgolf onder jongeren die de Welshe suicide town Bridgend vier jaar geleden teisterde, beschrijft Jeroen van Rooij de kwetsbaarheid en diepe behoefte aan vriendschap van jongeren, en het verlangen naar iets echts om gebrek aan identiteit en eigenwaarde te compenseren. Pijnlijk herkenbaar en eigentijds. En afschrikwekkend &#8211; wie in zijn tijd drugs eng vond door verhalen als Het verrotte leven van Floortje Bloem en Christiane F., kan nu voor zijn kinderen Het licht kopen. 
*** Wytske Versteeg. De wezenlozen. Prometheus, 200 p., € 17,95
door Eva Gerrits
Roman 
Grieks-tragische elementen in een modern familiedrama: door een syndroom verliest de kleine Gone haar taalvermogen en verandert in een &#8216;wild kind&#8217;. Ze vervreemdt van het gezin en wordt afgeleverd bij haar oom, een obese realityster in zijn eigen show. De &#8216;pure&#8217; Gone trekt ongekend veel kijkers nadat zij weigert te eten en voor de camera&#8217;s de hongerdood tegemoet gaat. De wezenlozen, het romandebuut van Wytske Versteeg, is extreem, onafgebroken drama, ingeklonken tot een strakke tweehonderd pagina&#8217;s. Met haar beschouwende, haast achteloze toon houdt Versteeg het leed toch op afstand, waardoor de lezer kan blijven ademen &#8211; een knap evenwicht. Soms verdwijnt de emotionele zeggingskracht door overbodige zijpaadjes en te weinig focus, maar daar tegenover staan originele vondsten: &#8216;Jouw lichaam heeft geen literaire kwaliteiten&#8217; (steile vader tegen uitbottende dochter die hij niet in een vrouw wil zien veranderen), en de puntgave scène van een wezenloos balletmeisje dat transformeert tot een razende, dansende derwisj. 
**** Pieter Boskma. Mensenhand. Prometheus, 136 p., € 19,95
door Rob Schouten
Poëzie 
Brahms moest na zijn Akademische Festspielouverture voor het geestelijk evenwicht een Tragische ouverture schrijven, bij Boskma is het andersom: na het indrukwekkende requiem voor zijn vrouw Doodsbloei het lentelied Mensenhand, waarin hij een nieuwe vrouw, Hera, tot leven wekt. Een gedicht à la Gorters Mei: alles ontwaakt, voor de tweede keer trouwens. Wat Hera bedenkt, ís er ook direct, van &#8216;Ik moet naar het privaat&#8217;, tot het geniale &#8216;E=MC2&#8217;. Zo bedenkt ze de ober Boske en kijk, daar staat-ie, ze worden voor altijd gelukkig &#8216;en zij zag dat het goed was&#8217;. God zelf zit er overigens stoned als een aap bij te genieten. Het is als vanouds typische Boskmalyriek, meeslepend, soms ook op de automatische piloot, hooggestemd en alledaags; zo is het op een strandterrasje &#8216;een en al charme en aangename travel-blues&#8217;, of in een romantisch stadje ligt iedereen &#8216;te pitten&#8217;. Boskma heeft van zijn street-wise gejubel een volstrekt onverwisselbare mix gemaakt die in Mensenhand tot grote bloei komt.