Censuur!
De Amerikaanse journaliste Sherry Jones koos voor haar romandebuut niet het makkelijkste onderwerp: de onstuimige relatie tussen de drieënvijftigjarige profeet Mohammed en diens piepjonge bruid Aisha. Om de bronnen voor haar onderzoek in de oorspronkelijke taal te kunnen raadplegen, begon Jones op haar veertigste zelfs aan een studie Arabisch.
Nadat ze zes jaar vrijwel onafgebroken aan het manuscript had gesleuteld &#8211; pas na zeven herschreven versies was ze tevreden &#8211; werd haar vlijt beloond. Ballantine, een vooraanstaand imprint van het grootste Amerikaanse uitgeefconcern Random House, zou de historische roman begin deze maand met het nodige tromgeroffel lanceren. Naar verwachting zouden er duizelingwekkende aantallen van de potentiële bestseller over de toonbank gaan.
Maar toen de persen zouden gaan draaien, kwam opeens het ontstellende bericht dat Random House The Jewel of Medina niet zou publiceren &#8216;met het oog op de veiligheid van de auteur, werknemers van onze uitgeverij, boekverkopers en andere betrokkenen&#8217;. Sherry Jones kreeg honderdduizend dollar voor de moeite.
Na het afhaken van Random House had de Servische uitgeverij Beobuk begin augustus een wereldprimeur. Een vertaalde versie lag drie weken in de winkel, maar daar kwam vorige week een einde aan na klachten van de islamitische gemeenschap in Servië. Alle exemplaren moeten retour naar de uitgeverij, die de oplage zal vernietigen. Het lot van aangekondigde vertalingen in het Spaans, Italiaans en Hongaars is als gevolg van de internationale commotie ongewis.
Zou een Nederlandse uitgeverij belangstelling hebben? De Duivelsverzen van Salman Rushdie verscheen hier in 1989 bij L.J. Veen. De nu leverbare herdruk komt van uitgeverij Contact. In een e-mail aan Associated Press hekelde Rushdie de &#8216;censorship by fear&#8217; waar het aan hem gelieerde Random House zich jegens Sherry Jones aan had vergrepen. Als het aan Rushdie ligt, zal The Jewel of Medina met spoed wereldwijd in zo veel mogelijk talen verschijnen.
Bij uitgeverij Contact voelt redacteur Bertram Mourits zich maar gedeeltelijk door deze oproep aangesproken. Alleen literaire kwaliteit bepaalt of een boek wordt uitgegeven. &#8216;Ik ga The Jewel of Medina natuurlijk wél lezen om te zien hoe goed het is,&#8217; kondigt Mourits aan. &#8216;Als het briljant is, moeten er heel serieuze redenen zijn om het niet uit te geven.&#8217;
De narigheid voor Sherry Jones begon in mei dit jaar, toen ze op verzoek van haar Amerikaanse uitgever een lijstje stuurde van academici die het werk na lezing van het manuscript zouden willen aanbevelen. Een van hen was professor Denise Spellberg van de University of Texas in Austin, die zelf in 1994 een boek over de legendarische A&#8217;isha Bint Abi Bakr publiceerde. De hoogleraar las de concurrerende uitgave en sloeg spoorslags alarm. &#8216;Explosief&#8217;, &#8216;gevaarlijk&#8217;, &#8216;softpornografisch&#8217;, &#8216;kan leiden tot terroristische acties die de onrust over de Deense spotprenten zullen doen verbleken&#8217;, mailde zij Random House, dat meteen maatregelen trof.
De schrijfster van het afgeblazen boek voelt zich ongelukkig en onbegrepen. Ze is geen islamofobe. Haar roman was juist bedoeld als eerbetoon aan Aisha , die ze bewondert. Sherry Jones wilde &#8216;een brug slaan tussen culturen&#8217;. Jammer dat niemand er zich van kan vergewissen in hoeverre die opzet is geslaagd.

Gerelateerd