Profiel / De ChristenUnie-fractie

Op woensdagavond 13 januari zit Arie Slob op zijn werkkamer op het Binnenhof. Hij draagt een paars-wit gestreept overhemd met een paarse das en leest een stapeltje papieren. Af en toe kijkt hij op naar zijn televisietoestel.

Arie Slob had vanavond eigenlijk in Zevenbergen, Noord-Brabant, moeten zitten. Lezing op een partijbijeenkomst van de ChristenUnie. Maar dat is niet doorgegaan, want er is crisis op het Binnenhof. Gisteren was de dag dat de commissie-Davids haar rapport over Irak presenteerde. Premier Balkenende gaf een persconferentie en zei dat hij het niet eens was met de bevindingen. PvdA woedend op het CDA. CDA geïrriteerd door de PvdA. Oppositie klaar met CDA én PvdA. En nu is het wachten op een brief van de coalitie, waarover vanavond nog een debat moet komen. PvdA en CDA zitten met verhitte koppen bijeen in hun Kamervertrekken.

En wat doet Arie Slob, leider van de kleinste regeringsfractie? Hij bestudeert in alle rust het stenografisch verslag van de persconferentie van de premier. Zo nu en dan krabbelt hij iets in de kantlijn. In een comfortabele stoel naast Slob zit Joel Voordewind, Kamerlid van de ChristenUnie en woordvoerder over, onder andere, Irak. Ook hij leest een papiertje en kijkt af en toe naar de televisie.

Het acht uur-journaal begint. ‘Het is maar zeer de vraag,’ zegt de Haagse correspondent, ‘of die brief van het kabinet er nog gaat komen vanavond. De oppositie begint zo langzamerhand zijn geduld te verliezen.’

‘Tuurlijk,’ zegt Arie Slob.

André Rouvoet, de leider van de ChristenUnie, verschijnt in beeld. Hij maakt wat optimistische opmerkingen en ontwijkt vervolgens op handige wijze een paar opdringerige journalisten.

‘Goed zo,’ zegt Joel Voordewind.

Daarna is het weer stil in de werkkamer van Arie Slob.

Pal voor de coalitie

Toen de ChristenUnie drie jaar geleden toetrad tot het kabinet-Balkenende IV, was er veel scepsis. Een getuigenispartij met orthodox-christelijke opvattingen in het landsbestuur – hoe zou dat aflopen? Gingen liberale verworvenheden als abortus, euthanasie en homohuwelijk eraan? Zou Nederland bedekt raken onder een verstikkende deken van betutteling en fatsoensrakkerij?

Drie jaar na het akkoord van Beetsterzwaag heeft de ChristenUnie zich ontwikkeld tot een stabiele regeringspartner. Dat heeft de partij niet te danken aan haar bewindspersonen. Die behoren – daarover is vrijwel iedereen op het Binnenhof het eens – tot de zwakke broeders van het kabinet. Nee, het solide imago van de ChristenUnie komt grotendeels op het conto van de Kamerfractie onder leiding van Arie Slob. Terwijl CDA en PvdA elkaar over elk denkbaar onderwerp de tent uitvechten, staan Slob en de zijnen pal voor de coalitie. Ondanks de beperkte mankracht – zes Kamerleden, twintig medewerkers – proberen ze het beste te maken van Balkenende IV.

De afgelopen vier maanden liep ik mee met ChristenUnie-fractie. Ik woonde fractievergaderingen bij. Voerde gesprekken met Kamerleden, medewerkers, sympathisanten en sceptici. Ik observeerde de Kamerleden tijdens hun werk in het parlement. Het sleutelwoord in die maanden: rust. Terwijl Den Haag zich opwond over de kopvoddentaks, de ambtelijke werkgroepen, de Westerschelde, de Europese ambities van premier Balkenende, een prinselijke vakantievilla, de Uruzgan-missie en het rapport van de commissie-Davids, heerst in de vertrekken van de ChristenUnie serene rust. In debatten: altijd beleefd en constructief. Bij de fractievergaderingen: geen verhitte discussies, rood aangelopen koppen of machtswoorden. Alle meningsverschillen worden vakkundig gladgestreken. Zoals Kamerlid Ed Anker zegt: ‘Bij de ChristenUnie zijn we heel eensgezind.’

Veel over God

Kamerleden van de ChristenUnie dragen geen zwarte pakken of lange rokken. Niet een van hen resideert in de bible belt. Twee wonen er in Zwolle, een in de Flevopolder en de overige drie zijn gelijkelijk verdeeld over de drie grote steden in de Randstad: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag. Een derde van de Kamerleden is vrouw – net zoveel als bij D66. Eén van die vrouwen (Esmé Wiegman) is moeder van drie jonge kinderen. Haar man – van beroep automonteur – doet een groot deel van de opvoeding. Toen ze voor deze ‘progressieve’ gezinssituatie een publieke reprimande kreeg van partijcoryfee Meindert Leerling, sloeg ze die opgewekt in de wind.

Bij de ChristenUnie wordt veel over God gesproken. Heel veel. Dat was te verwachten: God is, zogezegd, de bestaansreden van de partij. Maar het Binnenhof is een seculiere plek met een seculier taalgebruik en de mannen en vrouwen van ChristenUnie gaan daar een heel eind in mee. Zo zeer zelfs, dat de fractievoorlichter regelmatig een e-mail stuurt aan de Kamerleden waarin hij waarschuwt voor lelijk Haags jargon als ‘uitrollen’ en ‘herprioritering’. Af en toe zegt iemand ‘zeikerd’ of ‘op zijn pik getrapt’. Eenmaal valt zelfs het woord ‘oppimpen’. Soms vergeet ik even dat ik van doen heb met een diepgelovige partij.

Totdat ik tegenover Kamerlid Cynthia Ortega zit. Ze is van Antilliaanse afkomst en gaat ter kerke bij de Pinkstergemeente. Aan het eind van het gesprek vraag ik haar of ze straks nog een termijn in het parlement ambieert.

‘Dat is aan de Here,’ antwoordt ze, zonder met haar ogen te knipperen.

‘En toch ook aan de selectiecommissie van de partij?’ probeer ik voorzichtig.

‘Natuurlijk,’ zegt Ortega-Martijn terwijl ze vriendelijk lacht. ‘Maar uiteindelijk beschikt de Heer.’

Duidelijk.

Behoedzaam

De eerste keer dat ik aanschuif bij een fractievergadering, is de dag voor Prinsjesdag. Plaats van handeling: de Joop den Uyl-zaal in het Tweede Kamergebouw. Hoge ramen op het Binnenhof. Tafels in een carré, met daaraan een man of twintig: Kamerleden, beleidsmedewerkers van de Kamerleden, voorlichters en het secretariaat. Iedereen mag meepraten bij de ChristenUnie – en daar zijn ze trots op. ‘Bij het CDA,’ zegt Kamerlid Ed Anker, ‘mag je al blij zijn als je een medewerker mag meenemen naar het fractieoverleg.’

Arie Slob heeft een tekst rondgedeeld. Het is zijn inbreng bij de Algemene Beschouwingen, die over twee dagen plaatsvinden. ‘Ik heb gehoor gegeven aan jullie dringende oproep het kort te houden,’ zegt Slob. De tekst wordt doorgenomen. Zit alles erin? Men is blij dat een verwijzing naar Mieke Telkamps begrafenisklassieker ‘Waarheen, waarvoor’ gesneuveld is. Maar misschien moet er nog een opmerking bij over verkeer en waterstaat? ‘Die Eurlings moet straks niet al te rustig in de bankjes zitten,’ zegt Arie Slob.

Kamerlid Ernst Cramer neemt het woord. ‘Er is nog één ding dat ik mis. En dat is de discussie over de AOW.’ Het is halverwege september, het overleg tussen werkgevers en vakbonden over een alternatief voor de verhoging van de AOW-leeftijd is nog niet geklapt. ‘In de eerste versie stond een opmerking,’ zegt Arie Slob. ‘Maar die heb ik geschrapt. We kunnen toch niet heel concreet worden. Voor je het weet, zeg je iets te veel.’

Dat is typisch Arie Slob. Als je de fractievoorzitter in één woord zou moeten vangen, dan is dat: behoedzaam. Slob is een rijzige gestalte met een soms wat jongensachtige motoriek. Grijs haar, vaak ook grijze pakken. De wekelijkse vergaderingen leidt hij met vaste hand. Wanneer een Kamerlid te lang dooremmert over een onderwerp, kapt hij hem of haar af met een goed getimed ‘Daar komen we later nog op terug.’

Slob gelooft in terughoudende politiek. Hij moet niets hebben van de adhd-achtige drukte die het Binnenhof tegenwoordig in zijn greep heeft. Wie politiek bedrijft voor snel gewin, vindt hij, zal op den duur verliezen. Slob vergelijkt het graag met een bosbrand: een bos is in een uur afgefikt, maar het duurt honderd jaar voordat de bomen weer terug zijn. Zo is het ook met politieke geloofwaardigheid.

En dus waarschuwt Slob zijn fractiegenoten voortdurend dat ze er niet te woest in moeten vliegen. ‘We moeten dit even laten bezinken,’ is tijdens vergaderingen een vaak terugkerende uitspraak. Wanneer minister Eurlings zijn plan presenteert voor de kilometerbeprijzing, zegt Slob: ‘Ik zou een beetje terughoudend zijn met commentaar.’ En wanneer eind november de soap rond de herbenoeming van Eurocommissaris Kroes zijn ontknoping nadert, houdt hij de aanwezigen voor: ‘Het heeft geen zin om er allemaal gepeperde uitspraken over te doen.’

Linksige standpunten

Arie Slob wil ‘bezielde politiek zonder streken’ bedrijven. Dat is een verwijzing naar het CDA – al zal hij dat nooit openlijk toegeven. Toen Slob begin jaren negentig actief werd in de politiek, koos hij er bewust voor om niet bij het CDA te gaan. De machtspolitiek zoals die door Lubbers en de zijnen bedreven werd, stond ‘te ver af van mijn eigen evangelische inspiratie’. In plaats daarvan vond Slob zijn thuis bij het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV), de partij van de vrijgemaakt-gereformeerden die later opging in de ChristenUnie. Hij kwam in de gemeenteraad van zijn woonplaats Zwolle. In 2001 maakte hij de overstap naar de Tweede Kamer. Drie jaar geleden mocht hij met André Rouvoet de onderhandelingen doen voor het coalitieakkoord. Daarna werd hij fractievoorzitter.

In die hoedanigheid heeft Slob veel te stellen met het CDA. Met linksige standpunten over asielzoekers, milieu en de verzorgingsstaat heeft de ChristenUnie zich ontwikkeld tot een serieus alternatief voor sociaal voelende CDA-stemmers. Het is geen toeval dat de partij het in de coalitie een stuk beter kan vinden met de PvdA dan met het CDA. Dus fluisteren christendemocraten in Den Haag vaak gemene dingen over het kleine protestantse broertje. Dat de ChristenUnie ‘de Calimero van de coalitie’ is. Dat de ChristenUnie ‘denkt dat hun “C” beter is dan die van ons’. En dat ChristenUnie ‘een soort christelijk GroenLinks’ is.

Hij is er niet van onder de indruk, zegt Arie Slob. ‘We zijn een uitgesproken christelijke partij. Als mensen daar de term “links” op willen plakken – prima.’

Arie Slob lijkt nauwelijks van zijn stuk te brengen. Op één moment na. In november neemt de Amsterdamse gemeenteraad een motie aan over Het Scharlaken Koord, een christelijke organisatie die prostituees helpt uit het vak te stappen. De strekking: Het Scharlaken Koord krijgt geen contracten meer van de gemeente omdat de club alleen christenen in dienst wil nemen.

Slob is razend. In het Nederlands Dagblad zegt hij dat de Amsterdamse raad ‘hysterisch’ is geworden. Hoe halen die hoofdstedelijke politici het in hun hoofd? Denken ze soms dat christelijke hulpverleners met een ‘heimelijke evangelisatieagenda’ werken? Tijdens de eerstvolgende fractievergadering drukt hij de andere Kamerleden op het hart dat ze zijn woorden vooral publiekelijk moeten herhalen. Vanaf dan zal Scharlaken Koord elke week ter sprake komen.

Tijdens een gesprek op zijn werkkamer vraag ik Slob waarom hij dit zo’n belangrijk onderwerp vindt. Hij begint over de ‘dwaze oprisping van seculiere intolerantie’. ‘Er wordt in Nederland veel te snel geroepen dat christenen hun geloof thuis moeten laten,’ zegt hij. ‘Alsof het een jas die je aan de kapstok hangt! Veel hulpverlening komt traditioneel voort uit kerken. Dan is het toch bizar dat die mensen zich moeten verdedigen vanwege hun geloofsovertuiging? Dat ze als verdacht worden beschouwd?’ Het is de enige keer dat Arie Slob fel uit de hoek komt.

Doorgeslagen individualisering

De tweede fractievergadering van november opent, zoals iedere week, met Bijbellezing. Joël Voordewind heeft gekozen voor Mattheus 25 en Jesaja 58. Daarna gaat hij de fractie voor in gebed. Hij klinkt wat anders dan normaal, want Voordewind is verkouden.

‘Joel,’ zegt Arie Slob na afloop, ‘als ik je stem zo hoor, zou je zo aan de slag kunnen bij het radioprogramma Candlelight.’ Gelach.

De Kameragenda voor de komende week wordt doorgenomen. Welke onderwerpen krijgen voorrang? Wordt het een overleg over staatsbosbeheer? Of toch liever een debat over vreemdelingenbewaring? De ChristenUnie-fractie is klein, dus kunnen de Kamerleden niet naar ieder debat toe. Er zijn ook minder beleidsmedewerkers om alle stapels dossiers door te werken waar de Kamer dagelijks mee overspoeld wordt. Het gevolg is dat de ChristenUnie op sommige onderwerpen minder zichtbaar is dan op andere. Hoewel de partij zijn best doet om mee te praten op sociaal-economisch gebied, zetten vooral CDA en PvdA daar de toon. De ChristenUnie besteedt veel aandacht aan issues die belangrijk zijn voor de orthodox-protestantse achterban. Onderwerpen die aan bod komen tijdens het wekelijkse ‘rondje actualiteiten’: godsdienstvrijheid, abortusklinieken, de koopzondag, homoseksuele leraren, roken, alcoholmisbruik, gewelddadige computergames.

Het woord ‘liberaal’ wordt bij de ChristenUnie misprijzend uitgesproken. Het staat voor doorgeslagen individualisering, onverschilligheid, naïef vrijheidsdenken. Die levenshouding is de bron van veel ellende. ‘Bevraag VVD, D66 en GroenLinks goed over hun standpunten,’ houdt Slob zijn collega’s geregeld voor. ‘Dan is meteen ook helder waar wij staan.’

In deze modus operandi is duidelijk de hand zichtbaar van Joel Voordewind. Hij geldt als de voornaamste strateeg van de fractie. Voordewinds motto luidt: eerst een persbericht schrijven, dan pas je verhaal voor in de Kamer maken. Van de zes fractieleden beheerst hij het politieke spel het best. Dat heeft zo zijn voordelen: hij genereert veel publiciteit voor de ChristenUnie, bijvoorbeeld met zijn oproep, twee jaar geleden, om de Olympische Spelen in Beijing te boycotten vanwege de mensenrechten. Maar het roept ook weerstand op. ‘Joel beheerst een paar kneepjes die niet de beste kant van het vak vertegenwoordigen,’ zegt een PvdA-Kamerlid. ‘Van Joel krijg je altijd alles terug,’ zegt een CDA’er. ‘Hij is niet de meest geliefde collega.’

Voordewind is een man met een wat verstrooid voorkomen. Hij blijft altijd afstandelijk: hij praat weinig over zichzelf, en tijdens een conversatie kijkt hij zijn gesprekspartner amper aan. Drie dagen per weekt reist hij per trein naar Den Haag vanuit Amsterdam-Noord, waar hij woont met zijn vrouw en twee kinderen. In het weekend gaat hij met zijn oudste zoon vaak op de crossmotor naar een parcours in Beverwijk. Lekker raggen. Vroeger drumde hij in een hardrock-gospelband – hij had dezelfde drumleraar als Jack de Vries, de CDA-staatssecretaris van Defensie.

Joel werd jarenlang Jos genoemd. Hij groeide op in K-buurt van de Amsterdamse Bijlmermeer, als zoon van een legerpredikant die later voorganger werd bij de Pinkstergemeente. Tijdens zijn middelbare schooltijd raakte het gezin op drift. Zijn ouders scheidden, vader raakte zijn baan als voorganger kwijt. Een tijd lang ging Jos in zijn eentje naar een hervormde kerk. Tijdens zijn studie politicologie belandde hij bij een evangelische gemeente. Jos werd weer Joel.

Begin jaren negentig werkte Voordewind voor de PvdA in de Tweede Kamer. Zijn grote voorbeeld was Jan Pronk, de toenmalige minister van Ontwikkelingssamenwerking. Toen de PvdA in 1994 ging regeren met de erfvijanden van de VVD, zegde hij zijn baan op en ook zijn lidmaatschap. Hij sloot zich aan bij de Reformatorische Politieke Federatie (RPF), de partij die samen met de GPV opging in de ChristenUnie. Hij werd campagneleider, en later hoofd voorlichting van de fractie. Zijn politieke bekering, vertelde hij aan het Nederlands Dagblad, kwam door de komst van André Rouvoet: ‘Wat Obama is voor Amerika, was Rouvoet voor de ChristenUnie.’

Emotionele armoede

Op een koude januari-avond ga ik met Voordewind mee naar een spreekbeurt in Gouda. In de trein eet hij bij wijze van avondmaal twee broodjes kaas uit plastic. Bij de bijeenkomst zijn zo’n dertig ChristenUnie-leden. Het gaat over het jeugdbeleid, de gemiddelde leeftijd is ruim boven de veertig. Voordewind vertelt een verhaal dat ik hem vaker heb horen vertellen: ‘De dag na mijn beëdiging als Kamerlid stond ik aan het graf van een goede kennis. Ze had zichzelf opgehangen. Begin dertig, zwanger van haar tweede kind. Toen ben ik me gaan verdiepen in zelfdoding. Ik kwam erachter dat er in Nederland niets gebeurde aan suïcidepreventie. Uit onderzoek van de GGD blijkt dat de meerderheid van mensen zelfmoord pleegt in een opwelling. Maar daar wordt niets tegen gedaan. Het is een zaak van mensen zelf, vindt men.’

De kilte rondom zelfdoding is een voorbeeld van wat Voordewind ’emotionele armoede’ noemt. De overheid, vindt hij, heeft de burgers in de steek gelaten. Dus lanceerde hij de afgelopen jaren talloze voorstellen voor overheidsingrijpen in de persoonlijke levenssfeer: niet blowen onder de eenentwintig jaar, gesubsidieerde relatietherapie voor stellen die willen scheiden, een verbod op roken in de auto.

Af en toe maakt hij wel eens een grapje met zijn medewerkers. ‘Weer drie verboden in mijn achterzak deze week,’ zegt hij dan. Maar betuttelend wil hij zijn ideeën niet noemen. Hij praat liever over een ‘betrokken overheid’. ‘De autogordel en de helm vindt iedereen nu toch ook normaal? Elke wet, elk accijns heeft een normatief karakter. Er bestaat niet zoiets als een neutraal overheidsbeleid.’

In de trein terug naar Amsterdam vraag ik Voordewind waarom hij zo weinig lacht. Hij reageert verbaasd. ‘Nou, als ik met mijn zoon naar Najib Amhali kijk, of naar Draadstaal, dan moet ik erg lachen.’ Zenuwachtig beweegt zijn been op en neer. Misschien, zegt hij, komt het door zijn portefeuilles? ‘Jeugd en gezin, buitenlandse zaken, ontwikkelingssamenwerking. Ik trek het me wel aan allemaal.’

Het is even stil. ‘Sommige mensen zeggen ook dat ik wat vaker alcohol moet drinken. Vroeger dronk ik nog wel eens rum-cola. Maar nu drink ik niets meer. Ik heb het niet nodig. Ik snap ook niet hoe mensen kunnen werken als ze alcohol drinken. Als je ziet hoeveel er tijdens reizen met Kamerleden gedronken wordt bij de lunch! Hoe hou je je kop er dan nog bij?’

Minaretten

Een belangrijk moment in de week is het doornemen van de stemmingslijsten. Dat doen de Kamerleden aan het eind van de vergadering, als de medewerkers vertrokken zijn. Hoe moet er gestemd worden bij moties en amendementen? Weten we al wat CDA en PvdA doen? Als enige regeringspartij vóór of tegen stemmen kan voor de kleinste coalitiepartner soms riskant zijn. ‘Dat is een motie waar je niet in je eentje tegen wil zijn,’ zegt een van de Kamerleden dan.

De stemmingslijsten leiden tot levendige dialogen, maar bijna nooit tot onenigheid. Behalve op de eerste vergadering in december. Die ochtend ligt er een motie van de SGP. Twee dagen eerder heeft de Zwitserse bevolking per referendum voor een minarettenverbod gestemd. De SGP-motie roept op tot ‘terughoudendheid ten aanzien van (…) het bouwen van grote moskeeën en minaretten’. Dat raakt aan de wortel van de ChristenUnie: vrijheid van godsdienst. Wat moet de fractie doen?

‘Tegenstemmen,’ zegt Ed Anker. ‘Dat spreekt toch voor zich? We hebben in dit land vrijheid van godsdienst.’

‘Ho ho,’ zegt Arie Slob. ‘Dit gaat me te snel. Waarom zijn we precies tegen deze motie? Ik wil argumenten horen.’

‘Nou, in dit land zijn alle godsdiensten voor de wet gelijkwaardig,’ zegt Anker. ‘Dan kan je niet de vrijheid van één bepaalde godsdienst beperken.’ Cynthia Ortega valt hem bij.

‘Maar Ed,’ zegt Joël Voordewind. ‘Er zijn ook grenzen. Je bent toch ook verdrietig dat in dit land steeds minder christenen zijn, en dat er steeds meer moskeeën komen?’

‘Daar zit wat in,’ zegt Anker. ‘Misschien reageren we er wel iets te juridisch op.’

‘De vraag is,’ zegt Voordewind, ‘hoe ver wil je er in meegaan? Die Nederlandse militairen die in Uruzgan korans uitdeelden aan de Afghaanse bevolking, dat ging toch echt te ver.’

Uiteindelijk wordt besloten tot een stemverklaring. Arie Slob tikt de tekst ter plekke in zijn Blackberry. De strekking: de ChristenUnie is, net als de SGP, verdrietig over al die nieuwe Neder-landers die niet geloven in het evangelie van Jezus Christus. Maar ‘het feit dat in moskeeën dat evangelie niet verteld wordt, mag geen reden zijn om voor deze gebouwen andere welstands- en overlastnormen aan te leggen dan voor pakweg een autoshowroom, een theater of een reclamemast.’ De partij stemt tegen.

Verder met de agenda

Op dinsdagochtend 12 januari, de dag dat de commissie-Davids zijn rapport presenteert, houdt heel Den Haag zijn adem in. Overal in het Tweede Kamergebouw zitten plukjes parlementariërs aan televisietoestellen gekluisterd. Hoe vernietigend zal het rapport zijn voor premier Balkenende? Wat zijn de gevolgen voor de coalitie? De spanning is bijna tastbaar.

Zo niet bij de ChristenUnie. In de Oude Zaal van de Tweede Kamer houdt de partij een jubileumontbijt vanwege het tienjarig bestaan. Aan grote tafels doen Kamerfractie, bewindslieden en medewerkers van het partijbureau zich te goed aan broodjes en koffie. Partijleider André Rouvoet houdt een ‘inspiratiemoment’, waarna het voltallige gezelschap onder leiding van Joel Voordewind op piano het lied ‘Jezus, Hoop van de volken’ aanheft.

Daarna gaat de wekelijkse fractievergadering gewoon van start. Zonder Arie Slob en Joel Voordewind – die zitten in hun werkkamer naar de persconferentie van Davids te kijken. Maar onder leiding van tijdelijk voorzitter Ernst Cramer zet de rest van de fractie goedgemutst zijn tanden in een lange lijst onderwerpen, van extra zoutwinning in Friesland tot voorschoolse kinderopvang.

Tegen twaalven is Esmé Wiegman net begonnen aan een uitgebreide uiteenzetting over de C02-opslag in Barendrecht, wanneer de deur openzwaait. Joel Voordewind loopt de vergaderzaal binnen, een kopje warme chocolademelk in de hand. Hij maakt een enigszins verhitte indruk.

In korte punten praat hij zijn fractiegenoten bij over de conclusies van Davids: ‘ … geen makkelijk rapport… stevige kritiek op hele besluitvormingsproces… weinig regie van Balkenende… Kamer selectief geïnformeerd… ontoereikend volkenrechtelijk mandaat…’

‘Zei je nou ontoereikend of toereikend?’ vraagt Esmé Wiegman.

‘Ontoereikend,’ zegt Joel Voordewind. Hij leest de persverklaring voor die hij zojuist heeft opgesteld met Arie Slob.

‘Goed,’ zegt voorzitter Cramer. ‘Dank je wel, Joel. We gaan verder met de agenda. Ed, jij hebt morgen een debat over de dubbele nationaliteit. Vertel ons eens iets over je tekst.’

Concessies

Wat heeft drie jaar rustige en behoedzame politiek de ChristenUnie nou precies opgeleverd? Vraag het de Kamerleden, en ze komen steeds met dezelfde drie dingen. Eén: ze zijn voortaan een serieuze regeringspartner, ook als de partij na de volgende verkiezingen buiten de coalitie valt. Twee: ze staan in de peilingen op lichte winst, en dat is voor de kleinste regeringspartner lang niet slecht (remember D66 vier jaar geleden). Drie: onder invloed van de ChristenUnie heeft er in Den Haag een ‘ideologische kentering’ plaatsgevonden. Er mag weer over moraal en fatsoen gepraat worden.

Maar inhoudelijk is de oogst toch wat mager. De gezinsagenda van minister Rouvoet – hét grote agendapunt van de ChristenUnie – loopt stroef. De beperking van koopzondagen is nog steeds niet geregeld. Volgens de PvdA is het abortusbeleid nog altijd ‘geen millimeter’ verschoven. Euthanasie: zelfde verhaal. Over embryoselectie moesten concessies worden gedaan. Goed, de Raad van State bevestigde dat christelijke scholen homoseksuele leraren mogen weren – maar dat was vóór dit kabinet ook al staande praktijk.

Ook hier hebben de Kamerleden van de ChristenUnie een antwoord op. De ChristenUnie is nu eenmaal de kleinste in de coalitie, ‘dus moeten we realistisch zijn’. Op ethisch gebied ‘rolt de bal steeds meer naar ons toe’. ‘Negentig procent van het regeerakkoord’ voeren ze met veel plezier uit. De achterban is nog altijd ‘vol begrip’. En ‘dankbaar’. Vooral dat laatste.

Katholieken

De ChristenUnie heeft de jacht geopend op de katholieke kiezer. Vorig jaar stelde het partijbestuur een werkgroep in die moet gaan onderzoeken hoe katholieken structureel aan de ChristenUnie gebonden kunnen worden. Voorzitter van de werkgroep is Arnout van Kempen, diaken bij het bisdom ‘s Hertogenbosch en ChristenUnie-lid.

Volgens Menno van Hulst, directeur van het partijbureau, zijn er op dit moment ‘niet meer dan tweehonderd’ katholieken lid van de ChristenUnie (de partij registreert niet tot welk kerkgenootschap haar leden behoren). Maar in het roomse Limburg haalt de partij de laatste jaren steeds meer stemmen. Op 3 maart doet de partij voor het eerst mee in de gemeenten Maastricht, Landgraaf en Roermond – met katholieken op de lijst. In plaatsen als Enschede, Nijmegen en Amersfoort staan katholieken op niet-verkiesbare plaatsen.

Volgens Van Hulst richt de ChristenUnie zich vooral op orthodoxe katholieken ‘die de Bijbel echt serieus nemen’. Van oudsher stemmen zij op het CDA, maar ze voelen zich aangetrokken tot de ChristenUnie-standpunten op het gebied van abortus, euthanasie en homohuwelijk. De werkgroep gaat onder meer uitzoeken of partijvergaderingen in de toekomst ook geopend kunnen worden met een katholiek gebed.

In katholieke kringen ligt de keuze voor de ChristenUnie gevoelig. In de Heidelbergse Catechismus, waarop de partij zich naast de Bijbel baseert, wordt de katholieke mis omgeschreven als ‘een vervloekte afgoderij’. Toen de Roermondse hulpbisschop Everard de Jong in 2006 aan Vrij Nederland vertelde dat hij ‘overwoog’ om ChristenUnie te gaan stemmen, leidde dat tot veel tumult in de Nederlandse bisschoppenconferentie.

Het zou mooi zijn als de ChristenUnie structureel katholieke kiezers aan zich weet te binden, zegt Van Hulst. ‘Maar onze principes gaan altijd boven electorale afwegingen.’

Van Hulst sluit niet uit dat een katholiek in de toekomst Tweede Kamerlid zou kunnen worden voor de ChristenUnie. (TN)

Evangelisten van de rust