misdaad en straf horen in balans te zijn, maar het principe ‘oog om oog, tand om tand’ past niet in een rechtsstaat. Juist omdat burgers het geweldsmonopolie aan de staat hebben gedelegeerd, kan de staat niet een moordenaar ter dood brengen of een vechtersbaas in elkaar slaan of het huis van een pyromaan in brand steken. Twee keer onrecht maakt geen recht. Los daarvan bestaat er een, vermoed ik, algemene weerzin tegen sadistische straffen. Uit de geschiedenis en films en boeken over vroeger zijn genoeg voorbeelden bekend van het kaliber ‘ter dood veroordeelde moet eigen graf graven, voordat hij wordt omgebracht’. In de film Das weisse Band geeft een vader zijn kind opdracht om de riem te halen waarmee het afgeranseld wordt. In China krijgt de familie van een geëxecuteerde misdadiger de rekening voor de kogel – enfin, dat soort praktijken.

Wie hier getuige van is, voelt walging, een innerlijk verzet tegen wreedheid, met als bijkomend effect sympathie voor het slachtoffer....