Opinie / Waarom regels ons vertrouwen ondermijnen

Een experiment in tien kinderdagverblijven in Haifa deed in 2000 veel stof opwaaien in de economische wetenschap. De onderzoekers Uri Gneezy van de universiteit van Haifa en Aldo Rustichini van de universiteit van Tilburg maten gedurende enkele weken het aantal malen dat ouders hun kinderen te laat ophaalden. Vervolgens stelden ze een boete in voor laatkomers. Tot hun verbazing steeg het aantal ouders dat hun kinderen te laat oppikte aanzienlijk.

Voor veel economen waren deze resultaten schokkend. De meeste economen gaan immers uit van de homo economicus, de rationele mens die keuzen maakt om zijn verlangens zo goed mogelijk te vervullen.

Psychologen waren minder verbaasd. Zij kennen dit effect al langer. De theorie erachter is dat mensen in veel van hun handelingen gedreven worden door ‘intrinsieke motivatie’. Deze bestaat uit psychologische variabelen als normbesef, vertrouwen, naastenliefde, interesse of patriottisme. Wanneer...