In politiek-filosofische zin mag Parijs een ultieme test voor de weerbaarheid van onze vrije samenleving worden genoemd. Maar, met permissie, voor een heel groot dilemma plaatst die test ons niet. We vinden unaniem dat de vrije samenleving niet ter discussie staat, dat het potlood soms weliswaar voor de strafrechter, maar en tout cas niet voor de kalasjnikov zwicht. Die absolute eensgezindheid rechtvaardigde de aanwezigheid van veertig wereldleiders en een miljoen mensen tussen de Places de la République en Nation, symbolischer konden begin- en eindpunt niet zijn.

Het echte dilemma is niet het politiek-filosofische, maar het veiligheidsprobleem. Weinig opzienbarend misschien, maar alleen een veilige samenleving kan zich de begeerde vrijheden permitteren. Het probleem is niet dat de terroristische dreigingen groter of talrijker worden, maar steeds weer in andere vorm op ons afkomen. Na 9/11 waren we bang voor terroristen met koffers massavernietigingswapens. Grote georganiseerde...