<div class="lead">In geschrift pakte W.F. Hermans zijn jonge collega Maarten ’t Hart soms stevig aan, maar in het echt bleek hij een totaal ander mens.</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Willem Frederik Hermans heb ik tweemaal ontmoet. De eerste keer bij een televisieprogrammavan Aad van den Heuvel waarvoor wij beiden waren uitgenodigd.
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Mij was bij die gelegenheid Hermans zelfs als lokaas voorgehouden. ‘Weet je wie er komt, W.F. Hermans, nou, dan wil je vast en zeker ook dolgraag komen.’
Veel gelegenheid om mij met Hermans te onderhouden kreeg ik destijds niet. Ik kwam naast hem terecht en we konden ons, voorafgaande aan de uitzending, slechts fluisterend met elkaar onderhouden.
Niettemin praatte Hermans, nadat wij elkaar de hand hadden geschud, stevig op mij in. Hij woonde toen al enige tijd in Parijs. Hij zei tegen mij, en dat verbaasde mij nogal, want hij was immers, alle banden met de universitaire gemeenschap doorsnijdend, met vliegende vaandel en slaande trom uit Groningen vertrokken: ‘Meneer ’t Hart, u moet nooit, ik herhaal, u moet nooit uw baan aan de universiteit opgeven. Dat moet u echt nooit doen. Blijft u vooral zitten waar u zit, koester uw dienstbetrekking.’
‘Ik ben niet van plan bij de universiteit weg te gaan,’ zei ik.
‘U denkt misschien,’ zei Hermans, ‘dat u makkelijk van uw pen zal kunnen leven, want u verkoopt op dit moment immers vrij aardig, maar weet wel dat de publieksgunst grillig is. Vandaag bejubeld, morgen verguisd, zo gaat het helaas.’
Weggechanteerd.
Toen ik hem voor de tweede keer ontmoette, jaren later was dat, leefde ik al geruime tijd van de pen. Die tweede keer was in De Bijenkorf te Amsterdam bij een schrijversmarkt. Zelf was hij niet aanwezig in een van de stands, maar hij kwam opeens, tussen de kramen door, doelbewust op mij aflopen. Hij riep al van verre: ‘Meneer ’t Hart, wat een genoegen u weer te zien.’ Hij schudde mij de hand, hij trok een stoel bij en ging naast mij zitten.
‘U hebt mijn raad in de wind geslagen,’ zei hij, ‘u bent toch bij de universiteit weggegaan. Waarom?’
‘Nee,’ zei ik. ‘Ik ben niet bij de Leidse universiteit weggegaan, het is anders verlopen, ik ben weggechanteerd. De voorzitter van de vakgroep zei tegen mij: “Jij kunt het je, gelet op de inkomsten uit de schrijverij, veroorloven om vrijwillig ontslag te nemen. Doe je dat niet, dan kunnen we je niet ontslaan, maar dan zijn we vanwege de bezuinigingen helaas verplicht om het laatst aangestelde staflid van de afdeling ethologie te ontslaan en zoals je weet heeft die collega twee kinderen, dus als hij op straat komt te staan, dupeert u een heel gezin.”’
‘Dus daar bent u voor gezwicht,’ zei Hermans. ‘Nooit zou ik mij op een dergelijke manier hebben laten wegjagen, maar misschien had u genoeg van de universiteit. Niettemin vind ik het buitengewoon onverstandig dat u bij de universiteit bent weggegaan.’
</div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
Nog steeds vraag ik mij af waarom hij mij bijna bezwoer om niet bij de universiteit weg te gaan
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
En vervolgens praatten we nog een half uur over de Nederlandse letterkunde in het algemeen en over veel meestal nog levende Nederlandse letterkundigen in het bijzonder. Daarbij viel mij op hoeveel Hermans wist van schrijvers die zelfs nog jonger waren dan ik, en ook hoe gretig hij over iedereen roddelde.
Spijt
Nog steeds vraag ik mij af waarom hij mij bijna bezwoer om niet bij de universiteit weg te gaan. Wilde hij mij behoeden voor iets wat hij achteraf als een fatale misstap was gaan zien? Had hij mogelijk spijt van zijn beslissing? Had hij bij nader inzien Groningen toch liever niet verruild voor dat verre Parijs waar je, zeker als letterkundige, tamelijk geïsoleerd zat?
Maar hoe die overmatige bezorgdheid te duiden? Vaderlijke genegenheid? Hoe viel te begrijpen dat een schrijver die het liefst iedere auteur in zwavelzuur dompelde, zo begaan was met een jongere collega?
Meestal zijn mensen die een fatale misstap doen, geneigd je juist aan te raden diezelfde domme fout te maken, vooral als het resultaat van de misstap irreversibel is. Diverse transseksuelen die hun pik hebben laten verwijderen en daarvan later spijt kregen – Betty Pearl en Dirkje Kuik bijvoorbeeld – drongen er bij mij sterk op aan om ook een geslachtsveranderende operatie te laten uitvoeren. Ze werden steevast boos op mij als ik zei dat ik daar geen moment over dacht.
Echtparen die net een kind hebben gekregen en niet meer uit hun ogen kunnen kijken van slaapgebrek, raden je altijd aan om ook een kind te verwekken. Wie in de afgrond springt, ziet graag dat een medemens volgt.
Dus hoe die bezwering van Hermans te duiden? Waarom was hij, terwijl hij me toch diverse keren stevig heeft aangepakt, er zo op gebrand mij duidelijk te maken dat ik zijn voorbeeld niet volgen moest?
Hoe het ook zij, de Hermans die ik tweemaal ontmoet heb, was een totaal ander mens dan je op grond van zijn geschriften zou verwachten. Hij was zonder meer de vriendelijkheid zelve. Fokke Sierksma, die hem zeer goed gekend heeft, zei altijd tegen mij: ‘Wim is buitengewoon aardig.’
Als ik dat niet zelf aan den lijve had ervaren, zou ik dat nooit hebben geloofd.
Meer herinneringen aan Hermans
Ontdek <a href="https://www.vn.nl/Archief/Samenleving/Artikel-Samenleving/Spannend-en-aantrekkelijk-1.htm" class="normal" title="https://www.vn.nl/Archief/Samenleving/Artikel-Samenleving/Spannend-en-aantrekkelijk-1.htm">hier</a> de herinneringen van Connie Palmen. 
Bekijk de W.F. Hermans van Jamal Ouariachi <a href="https://www.vn.nl/Archief/Samenleving/Artikel-Samenleving/Zelfspot-en-medelijden-1.htm" class="normal" title="https://www.vn.nl/Archief/Samenleving/Artikel-Samenleving/Zelfspot-en-medelijden-1.htm">hier</a>. 
</div>