<div class="lead">Het midden terug? Één maatregel als de zorgpremie en de consensus is verdwenen.</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Twee jaar geleden, toen hij met Job Cohen, Alexander Pechtold en Femke Halsema de mogelijkheden van een paars-groen kabinet besprak, werd Mark Rutte overstelpt met negatieve reacties.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>De Boze Burger snapte niets meer van hem. ‘Ik heb rechts gestemd en nu krijg ik een links kabinet,’ hoorde ik een mevrouw uit Rotterdam op de radio zeggen. ‘Dit is het einde van alle waarachtigheid in de politiek,’ voegde een andere luisteraar de liberale leider toe. De VVD zou zelfmoord plegen door zich met de linkse kerk te verbroederen. Via <i>De Telegraaf</i> meldde oud-vicepremier Hans Wiegel zich. Hij waarschuwde voor een slechte uitslag bij de komende Statenverkiezingen. Op de site vvd.nl ging het er nog veel heftiger aan toe. Rutte werd een ‘bedrieger’, een ‘volksverlakker’ en zelfs een ‘landverrader’ genoemd. Liever rood dan dood, redeneerde het populistische deel van de VVD-achterban. Rutte schrok zo van de hatemails dat hij haastig de steven wendde. Nederland kreeg een kabinet met gedoogsteun van Wilders in plaats van een paars-groen experiment.Toen de premier na de verkiezingen van 12 september aan zijn onderhandelingen met Diederik Samsom begon, was hij een gewaarschuwd man. Net als in 2010 had hij zich door zijn campagnestrategen laten verleiden tot keiharde antisocialistische uitspraken. Twee jaar geleden moest Rutte het hebben van grappen en grollen als ‘U weet wat er gebeurt als je links het beheer geeft over de Sahara? Dan is binnen de kortste keren het zand op.’ Nu maakte hij SP’er Roemer uit voor Holle Bolle Gijs en noemde hij de PvdA een gevaar voor het land. Maar nog op de avond van 13 september zette de wendbare politicus zich over zijn bezwaren heen en maakte hij samen met Samsom zijn opwachting in het Haagse appartement van senator Loek Hermans.</p>
<p>Om de PvdA te vermurwen tot het in snel tempo reduceren van het begrotingstekort, toonde de VVD zich bereid het principe ‘eerlijk delen’ te omarmen. In 2010 kreeg Rutte nog de lachers op zijn hand met de kreet ‘Als links het voor het zeggen krijgt, hebben we straks inkomensafhankelijke krentenbollen’. Nu was de liberale leider veranderd in een ‘kampioen nivelleren’ die de hardwerkende Nederlander wilde opzadelen met een inkomensafhankelijke zorgpremie. Met alle gevolgen van dien: Wiegel die Rutte II nog nivellerender noemde dan het kabinet-Den Uyl, <i>De Telegraaf</i> die de liberale premier met Karl Marx vergeleek, de conservatieve columnist Bart Jan Spruyt die hem uitmaakte voor een ‘man zonder eigenschappen’. De partij baronnen stonden op hun achterste benen. De VVD-site liep vol met haatreacties en verwensingen. Volgens Maurice de Hond betichtte meer dan de helft van zijn aanhangers Rutte van kiezersbedrog: ‘Nooit eerder heb ik gezien dat in zo’n korte tijd (tussen 30 oktober en 1 november) een partij zo veel zetels verliest als de VVD.’</p>
<p>Kort na de val van het eerste kabinet-Rutte vond in Nieuwspoort een openbare discussie plaats over de penibele positie waarin de traditionele middenpartijen zich bevonden. De rancune regeerde en het politieke midden wist daar geen raad mee. Met het Lenteakkoord leken partijen als VVD, CDA en D66 en GroenLinks zichzelf te hebben hervonden maar de vreugde was van korte duur. De opstand tegen de forensentaks maakte een eind aan de euforie over de ‘duidelijke stellingname tegen het populisme van links en rechts’ (<i>de Volkskrant</i> over het Lente akkoord). Het reveil van het politieke midden had nog geen vier weken geduurd. Op 12 september haalden VVD en PvdA de meerderheid bij de verkiezingen. Opnieuw hieven de kranten juichkreten aan: de geloofwaardigheidscrisis van de politiek was bedwongen, de kiezers wilden samenwerking en geen polarisatie. Maar één maatregel als de inkomensafhankelijke zorgpremie en de consensus is als sneeuw voor de zon verdwenen. Nog voordat het nieuwe kabinet op de trappen van het paleis heeft gestaan. De boze reacties van de burgers krijgen een steeds grotere omloopsnelheid. </p>
<p>Op de site van de denktank Policy Network betoont PvdA-ideoloog René Cuperus zich blij met de ‘nieuwe post-populistische fase’ die de Nederlandse politiek met Rutte II is ingegaan. Volgens hem is sprake van ‘een stabiele coalitie in een onstabiele omgeving’. Maar hoe lang dat goed gaat?</p>
</p></div>


Gerelateerd