<div class="lead">Er schuilt een zekere ironie in de timing van Pierre Vinkens verscheiden</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Afgelopen weekend overleed Pierre Vinken. Het verscheiden van de oud-topman van Elsevier is een verlies voor het Nederlandse intellectuele leven – hij wordt in diverse necrologiën terecht geroemd als een intellectuele homo universalis. Maar het is vooral een gevoelige slag voor het republicanisme in Nederland. Met Vinken is namelijk de laatste drijvende kracht achter het fameuze Republikeins Genootschap heengegaan.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Toen het Genootschap op 11 september 1996 in de Prinsenpoort in Delft werd opgericht, stak er een kleine storm op in de Nederlandse media. Nee maar, een groep prominente Nederlanders die zich keerden tegen de onaantastbare geachte monarchie! Dat was een noviteit. Nog opmerkelijker was dat het gezelschap niet bestond uit onbesuisde radikalinski&#8217;s of onruststokers in de marge, maar uit oudere heren van stand en aanzien. Dat zie je meteen op bovenstaande foto van de oprichtingsvergadering. In het manifest van het Republikeins Genootschap stond: &#8220;De deelnemers aan het genootschap bevorderen individueel of collectief de discussie over de Nederlandse staatsvorm, totdat de volksgunst voor het erfelijk koningschap voldoende zal zijn afgenomen om de republiek op vreedzame wijze te herstellen.&#8221; </p>
<p>De afgelopen jaren verruilden de kernleden van het Genootschap één voor één het tijdige voor het eeuwige. Journalist Martin van Amerongen stierf in 2002, één dag na de daverende verkiezingsoverwinning van Pim Fortuyn. Cardioloog Ad Dunning verliet het ondermaanse in 1999. Publicist en theaterkenner Hans van den Bergh – niet bij de oprichting, wél een drijvende kracht – overleed twee weken geleden. De enige nog in levende zijnde republikeinse prominent is Ben Knapen. Maar die wil daar in zijn huidige rol als dienaar van de Kroon ongetwijfeld niet meer worden herinnerd aan zijn antimonarchale verleden. (Overigens staat er op de <a href="http://www.republikeinsgenootschap.nl/" class="normal" title="http://www.republikeinsgenootschap.nl/">website</a> onder het kopje &#8216;toegetreden na de oprichting&#8217; een bijzonder interessant rijtje namen: van Pim Fortuyn tot Eberhard van der Laan, van Theo van Gogh tot Berdien Stenberg, van Heleen Mees tot Henk Westbroek)</p>
<p>Er schuilt een zekere ironie in de timing van Vinkens verscheiden. Ten tijde van de oprichting leek het streven van het Republikeins Genootschap (het einde van de Nederlandse monarchie) volstrekt ondenkbaar. Beatrix en haar familie waren grenzeloos populair; het aantal Nederlanders dat liever een republiek had, was ongeveer gelijk aan het aantal CDA&#8217;ers dat in zijn sas is met Maxime Verhagen. Enkele jaren later ging het dankzij de komst van de Argentijnse droomprinses Maxima van kwaad tot erger voor de republikeinse zaak. </p>
<p>Maar die &#8220;discussie over de Nederlandse staatsvorm&#8221;, die kwam er uiteindelijk toch. Dankzij publicitair broddelwerk bij een aantal grote affaires (Mabel, Margherita, Machangulo) is de populariteit van de monarchie onder de Nederlandse bevolking inmiddels niet zo vanzelfsprekend meer. Ook in de Tweede Kamer is – met name onder invloed van Wilders&#8217; populistische geagiteer tegen de &#8216;linkse&#8217; en &#8216;elitaire&#8217; Koningin &#8211; de stemming jegens de Oranjes omgeslagen. Zo wil een Kamermeerderheid de Majesteit ontheffen van haar sleutelrol bij de kabinetsformatie: een stap die de heren van het Genootschap absoluut zouden toejuichen.</p>
<p>Toegegeven, het zal nog wel even duren voordat de Republiek der Nederlanden &#8216;op vreedzame wijze&#8217; kan worden hersteld. Maar de Oranjes kunnen niet meer achterover leunen en rekenen op de &#8216;volksgunst&#8217;. Ze zitten in het defensief, en dat zal niet snel veranderen. De ironie wil dat dat de rol van Vinkens Genootschap bij deze omslag marginaal is geweest. Hoewel ze zich suf kletsten en de blaren op de vingers schreven voor de goede zaak (Van den Bergh publiceerde begin dit jaar nog een boekje getiteld &#8216;Doe het niet, Alex!&#8217;), waren het uiteindelijk een populist uit Venlo en de Oranjes zelf die de stemming deden omslaan.</p>
<p>Voor Pierre Vinken en Hans van den Bergh maakt het allemaal niet meer uit. Zij stierven als onderdaan van Hare Majesteit.</p>
</p></div>


Thijs Niemantsverdriet

Gerelateerd