Fotodocument / Het menselijk instinct

Op de lagere school kreeg ik te horen: de mens gebruikt zijn verstand, maar het dier handelt instinctmatig. Toen ik in Leiden op de afdeling ethologie kwam te werken, leek dat bevestigd te worden door het leerboek ethologie dat wij gebruikten: The Study of Instinct van Niko Tinbergen. Bestudeerde je diergedrag, dan bestudeerde je instinctmatig handelen. Toch bleken twee vragen onontkoombaar: konden dieren niets leren, en waren bij mensen instincten afwezig? Inmiddels kijkt men daar veel genuanceerder tegenaan. Verbazingwekkend is immers hoeveel zelfs vrij primitieve organismen kunnen leren, en omgekeerd is het ook verbazingwekkend hoeveel instinctresten nog in ons handelen terug te vinden zijn. Instinctmatig kijken wij, als wij ons gevoeg hebben gedaan, achterom naar onze productie. Waarschijnlijk om te zien of daarmee alles in orde is, of het vormvast genoeg is, of de kleur mooi egaal bruin is en of er geen parasieten uit kruipen. De toestand...