IDFA: documentaires over verzoening

Het woord ‘verzoening’ komt in Joseph Conrads klassieke boek Heart of Darkness (1902) niet voor. Toch beschrijft het verhaal, over de Engelse schipper Marlow die de rivier de Congo afreist op zoek naar de geheimzinnige ivoorhandelaar Kurtz, een essentieel onderdeel van elke poging tot verzoening. Dat wordt duidelijk bij het bekijken van een aantal documentaires van het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA).

De reis van Conrads hoofdpersoon is vooral een innerlijke. De duisternis uit de titel verwijst, meer dan naar de koloniale uitwassen van Belgisch-Congo, naar de diepste krochten van de menselijke geest. Marlow wordt onweerstaanbaar aangetrokken tot ivoorhandelaar Kurtz, die op een afgelegen handelspost als een genadeloze halfgod regeert over een inheemse stam, met de hoofden van vijanden op stokken geprikt rondom zijn hut. De reis betekent voor Marlow een afdaling in de hel – de hel die in Kurtz aan de oppervlakte is...