<div class="lead">
Precies tweehonderd jaar geleden verloor Napoleon op Waterloo. Daarna vluchtte hij per boot naar Engeland om asiel aan te vragen. Tevergeefs. Komt bekend voor?
</div>
Het is achttien juni, vier uur ’s middags. Op de minuut af tweehonderd jaar geleden dat Napoleon Bonaparte vanaf zijn uitkijkpunt bij Waterloo de eerste Pruisische soldaten het slagveld zag naderen. Het moment ook dat de Franse keizer kon weten dat hij het niet ging redden. Zijn strategie om eerst het Brits-Nederlandse leger te verslaan en vervolgens af te rekenen met het Pruisische leger lag aan diggelen.
Er is vaak lacherig gedaan over de rol van de Prins van Oranje – de latere koning Willem II – in de slag bij Waterloo. Maar die geslaagde Pruisische opmars was grotendeels aan hem te danken. Terwijl de Britse commandant Wellington in Brussel feestvierde, had de prins als aanvoerder van de Nederlandse troepen twee dagen eerder bij Quatre Bras de toegangsroute naar Waterloo uit handen van de oprukkende Fransen weten te houden. Maar om dit soort chauvinistische oprispingen gaat het hier nu even niet.
Genoemd uitkijkpunt inspireerde de Nederlandse acteur <a href="http://www.betsysmemoires.eu/" target="_blank">Coen van Vlijmen</a> dezer dagen om op de Speakers’ Corner in het Londense Hyde Park een act op te voeren als Napoleon. Van Vlijmen stond al eerder in Nederlandse theaters met zijn creatie van de geweldenaar uit Corsica. Tegenover zijn Britse toehoorders beklaagde de acteur zich over een wat vergeten ‘misstand’: na diens nederlaag bij Waterloo vluchtte Napoleon de Noordzee over richting Engeland om daar vanaf een boot politiek asiel aan te vragen.
Napoleon moest ‘wachten en wachten’, aldus Van Vlijmen. Maar de Britten wezen zijn asielaanvraag af. En ‘zonder vorm van proces’ werd de gevallen keizer in ballingschap gestuurd naar Sint Helena, een vulkanische rotspunt in de Stille Oceaan. Een schending van het eigen Britse rechtssysteem, zoals Napoleon van Vlijmen in Hyde Park betoogde. Op het eilandje zou de keizer in 1821 zijn laatste eenzame adem uitblazen.
Niets nieuws onder de zon, mag je zeggen. Bootvluchtelingen, afgewezen asielaanvragen, we lezen tegenwoordig niet meer anders. En over verbanning en opsluiting zonder proces zullen weinigen zich sinds Guantánamo Bay nog verbazen. Tegelijkertijd kun je uit dit specifieke geval ook een andere conclusie trekken: rond de figuur van Napoleon Bonaparte mag dan een romantisch beeld zijn blijven bestaan, hij joeg vele miljoenen mensen de dood in. Er zijn massamoordenaars die ellendiger aan hun eind komen dan op een winderige rotspunt onder het schrijven van memoires.