Film
Escaping Tel Aviv is de derde film die wordt uitgebracht door de pas 25-jarige Noesa den Hartog. De Nederlands-Egyptische Den Hartog zag een markt voor mainstream Arabische films en haalde vorig jaar, onder de naam Arabic Film Distribution, de Egyptische komedies Ramadan Mabrouk en Bobbos naar Nederland. Ondanks behoorlijke media-aandacht en premières in de Amsterdamse bioscooptempel Tuschinski leed ze op beide releases verlies. Escaping Tel Aviv brengt ze daarom niet zelfstandig uit, maar in samenwerking met distributeur Wild Bunch.
Escaping Tel Aviv is opnieuw een Egyptische film, wat niet vreemd is, aangezien Egypte van alle Arabische landen verreweg de grootste filmindustrie heeft. Ditmaal is het geen komedie, maar een avontuurlijke actiefilm rond spionage, trouw en de verhouding tussen Egypte en Israël. Dat laatste is een gevoelig onderwerp, waardoor het scenario in Egypte de toestemming van de ministeries van Cultuur en Defensie vereiste.
Het intrigerende resultaat is zonder meer anti-Israëlisch te noemen. Het verhaal gaat over een Egyptische vrouw die met haar twee kinderen wordt ontvoerd naar Tel Aviv (gereconstrueerd in Zuid-Afrika). De dader is haar man, die geen Egyptische moslim, maar een Joodse geheim agent van de Mossad blijkt te zijn. Ter illustratie van de verhoudingen zien we Palestijnen vluchten van hun huizen die door Israëlische vliegtuigen worden gebombardeerd om te wijken voor een uitbreiding van de Israëlische Muur. Elders vraagt iemand hoe de joden de Holocaust kunnen herdenken en tegelijkertijd de Palestijnen net zo kunnen behandelen. We leren dat Israël alleen &#8216;voor de media&#8217; doet alsof Egypte een bevriende natie is &#8211; in werkelijkheid willen ze Egypte zoveel mogelijk destabiliseren. Over Egypte ondertussen slechts één kwaad woord: corruptie. Maar dat wordt uitgesproken door de leugenachtige Mossad-agent, om zijn ontvoerde vrouw aan het twijfelen te krijgen over haar loyaliteit aan haar geboorteland en haar geloof.
En toch zijn die scènes het sterkste punt van de film: in een aantal opzichten &#8211; dat Israël als land tenminste functioneert, dat Egypte corrupt is, dat in Israël veel groepen samenleven &#8211; heeft de Mossad-man namelijk grotendeels gelijk. Bovendien wordt zijn innerlijk verscheurde echtgenote, die moet kiezen tussen alleen teruggaan of bij haar kinderen blijven, prima gespeeld door Mona Zaki (uiterlijk een soort Egyptische Sandra Bullock). Goed, de held &#8211; een Egyptische geheim agent die haar terug moet ontvoeren &#8211; is eendimensionaal en het verhaal kent de nodige ongeloofwaardige plotwendingen. Maar laten we wel zijn: dit is James Bond, geen genuanceerd politiek-psychologisch drama. Zo subtiel was het beeld van de Sovjet-Unie in de James Bond-films nu ook weer niet. Bovendien zijn de verwijten aan het adres van Israël voor de populaire media niets nieuws.
Het grootste verschil tussen Escaping Tel Aviv en James Bond, en het grootste gemis van deze film, is de afwezigheid van enige humor of zelfrelativering. Daar staan de interessante culturele eigenaardigheden tegenover. Zo vraagt de Egyptische agent bij een geheime ontmoeting met de ontvoerde vrouw of ze sinds haar ontvoering seks met haar man heeft gehad. &#8216;Ik moet het vragen,&#8217; zegt hij beschroomd &#8211; en suggereert daarmee dat die zonde, seks van een moslima met een Jood, haar redding onmogelijk zou maken.