<div class="wpg-element paragraph">
<p>Als je met het woord cultuurrelativisme smijt, is het fijn als je op de hoogte bent van de betekenis ervan.</p>
<p>Geert Wilders gaat binnenkort naar Turkije &#8211; het land waarvan hij per se niet wil dat het ooit toetreedt tot de Europese Unie. Hij is de boosaardige opvolger van de engel Gabriel: &#8216;Ik breng u een niet zo blijde boodschap.&#8217;</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Het is natuurlijk altijd goed als mensen hun horizon verbreden en in debat gaan met hun tegenstanders. En ook brutale, niet zo erg hoffelijke gasten moeten welkom worden geheten. Als we geloven in de vrijheid van het woord &#8211; ook als dat wat minder verfijnd en vrijmoedig is &#8211; is er geen enkele reden de boodschapper in zijn bewegingsvrijheid te beperken.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Ik denk trouwens dat Wilders nog veel vrienden zal maken, daar in Turkije, want het seculiere deel van de bevolking, dat Atatürk als een heilige vereert, heeft exact dezelfde bezwaren tegen de (politieke) islam als de voorman van de PVV. Bovendien zullen ze elkaar vinden in het door beide partijen beleden nationalisme. Nederland boven alles. Turkije is de beste. Over wie nu de echte winnaar is, zullen de partijen het niet eens worden, maar het nationalistische sentiment zullen beiden herkennen en &#8216;respecteren&#8217;, zoals dat in echte multicultitaal heet.</p>
<p>Wilders heeft tien argumenten gegeven tegen toetreding van Turkije tot de EU, en een daarvan luidt: &#8216;Meer import van de achterlijke islamitische cultuur is ongewenst. Onze Europese cultuur is gestoeld op de christelijk-joodse en humanistische cultuur, niet op de islamitische. <i>We zijn geen cultuurrelativisten</i> (cursivering van mij). De westerse cultuur is zoveel beter dan een cultuur gebaseerd op islamitisch imperialisme en barbarisme.&#8217;</p>
<p>Vooral Wilders&#8217; strijd tegen het cultuurrelativisme, en dan vooral de draai die hij daar aan geeft, heeft mij verbaasd. Ikzelf heb mij in het verleden, toen de affaire-Rushdie begon, gekeerd tegen hetzelfde cultuurrelativisme dat Wilders nu als een graat in de keel steekt. Ik zou het dus met hem eens moeten zijn. Maar Wilders&#8217; strijd tegen cultuurrelativisme leidt niet tot een uitzicht op het universalisme &#8211; het idee dat in principe de overeenkomsten tussen mensen en culturen groter zijn dan de verschillen &#8211; maar tot het enghartige nationalisme dat precies elke cultuurrelativist voor zijn rekening wil nemen.</p>
<p>Wilders heeft hier dus een woord gekaapt en het zo bewerkt dat het precies het tegendeel betekent van wat ooit de bedoeling was.<br />Van oudsher is de cultuurrelativist niet geneigd zich met andere culturen te bemoeien, want die hebben allemaal zo hun eigen intrinsieke waarden die wij als buitenstaanders niet kunnen beoordelen. Wilders&#8217; verzet tegen de EU, zijn pleidooi voor het hoog houden van de Nederlandse vlag, is in dat opzicht typisch cultuurrelativistisch. Hoe kan een Italiaan nu over ons unieke Nederlandse systeem oordelen, laat staan een Pool?</p>
<p>Dat kan, zou ik zeggen, omdat er zoiets bestaat als de universele verklaring van de rechten van de mens, die niet alleen in Gouda geldt, maar ook in Bologna en Krakow. Wilders wil daar niets van weten en doet vervolgens zijn uiterste best om de club waarvan hij eigenlijk geen lid wil zijn (de EU) te behoeden voor de fatale toetreding van Turkije. Dit is niet zozeer extreem-rechts, dit is regelrecht warhoofdig.</p>
<p>Claude Lévi-Strauss, de oude antropologische grootmeester, omschreef de klassieke cultuurrelativist als volgt: &#8216;Zo iemand is kritisch thuis en conformistisch in den vreemde.&#8217; U kent ze misschien nog wel: de derdewereldverbeteraars die in de jaren zeventig heel Nederland op de schop wilden nemen, maar pal stonden voor de besnijdenis van zwarte Zuid-Afrikaanse jongens, waarbij tientallen slachtoffers vielen en vallen. Geert Wilders wil alles in Nederland houden zoals het is, of beter gezegd was, zo rond 1955, en toont zich daarmee een &#8216;conformist thuis, en kritisch in den vreemde&#8217;. Dit nieuwe type cultuurrelativist, dat zegt in naam te willen bestrijden wat hij zelf praktiseert, is even ongeloofwaardig en hypocriet als de oude &#8216;linkse&#8217; cultuurrelativist. Het is jammer dat Lévi-Strauss het niet meer heeft mogen meemaken, maar hij zou ogenblikkelijk de overeenkomst zien tussen de oude en de nieuwe versie: het geborneerde chauvinisme, dat de linkse relativist reserveerde voor zijn of haar zorgenkind (Tanzania, Zimbabwe, elke willekeurige indianenstam met zijn eeuwenoude tradities) en dat de rechtse relativist uitsluitend van toepassing acht op het eigen geboorteland.</p>
<p>Als we met dure woorden als cultuurrelativisme gaan smijten, is het fijn als iedereen zo&#8217;n beetje op de hoogte is van de geschiedenis en de betekenis van het woord. Anders volstaat het minder chique: &#8216;Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens.&#8217; Want dat is geloof ik de essentie van Wilders&#8217; programma. Een tegeltjeswijsheid, die wordt opgetuigd met deftige begrippen, waarvan de portee hem en zijn aanhang grotendeels ontgaat.</p>
<p>En zo kom ik zelf tot een nieuw woord: hier is geen sprake van begripsverwarring, maar van begripsroof.</p>
</p></div>


Gerelateerd