Is het geen plaatje? Een lijn tjokvol historie. Leerzame geschiedenis bovendien. Mogelijk gemaakt dankzij monnikenwerk van Frits Bos van het Centraal Planbureau.

We zien de collectieve uitgaven als percentage van ons nationaal inkomen, sinds 1850. Er is een tijd geweest dat deze lijn gezien werd als niets minder dan de beschavingsgrens. Dat was tijdens de steile klim, in de jaren zestig en zeventig: hoe meer er collectief geregeld werd, des te beschaafder Nederland zou worden. Het hoogtepunt van de beschaving viel in 1983: 61 procent van het nationaal inkomen werd collectief besteed. Voor de burgers had dat moeten betekenen: 61 cent van elke verdiende gulden afdragen aan de schatkist, maar in die tijd lieten kabinetten het financieringstekort nog wel eens tot een procent of tien oplopen – beschaving op de pof.

Plotselinge wijzigingen in vroeger tijden hadden een prozaïscher achtergrond. Voor de bescheiden overheid van 1850 was 14 procent van de nationale koek genoeg. Nadien...