<div class="wpg-element paragraph">
<p>Naar een rood front of een Progressieve Volkspartij? Of toch Paars III? Wil de echte PvdA a.u.b. opstaan? </p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Zullen we eerst maar eens beginnen met het goede nieuws voor Wouter Bos? In de Politieke Barometer van Interview-NSS (op vrijdagavonden uitgezonden door Nova) valt het met de vooruitzichten voor zijn PvdA best mee. Eerder dit voorjaar deed zich opeens een scherpe daling voor: van drieëndertig zetels bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen naar drieëntwintig begin mei. Sindsdien is bij het ooit door Maurice de Hond en Hedy d&#8217;Ancona opgerichte onderzoeksbureau sprake van lichte stabilisatie. Op dit moment zou de PvdA nog over eenentwintig zetels beschikken. Jammer voor hardwerkende backbenchers die naar ander werk zullen moeten uitkijken, maar op zich geen ramp.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Ook onder Wim Kok stond de PvdA er bij tussentijdse peilingen beroerd voor. Toch maakte de werkelijke verkiezingsuitslag het mogelijk dat de oud-vakbondsleider tot twee keer toe premier werd. Alarmerender voor Bos zijn de cijfers die De Honds huidige bureau Peil.nl wekelijks te zien geeft. Op 25 mei zakten de sociaal-democraten voor het eerst onder de magische grens van twintig zetels. Op 1 juni was het resultaat nog bedroevender: zestien Kamerzetels nog, wat neerkomt op een halvering ten opzichte van de verkiezingsuitslag van najaar 2006. Oorzaken die De Hond geeft: oude stemmers wijken uit naar D66, de SP, GroenLinks en Rita Verdonks beweging Trots op Nederland; nieuwe stemmers komen er nauwelijks bij; het vertrouwen in het vierde kabinet-Balkenende is onder PvdA-aanhangers veel lager dan onder sympathisanten van het CDA en de ChristenUnie.</p>
<p>De kiezers die in 2006 Bos tegen Balkenende steunden, geven de reli-linkse coalitie nu een magere 4,8. Van de ministers boezemen alleen Plasterk, Koenders en Bos vertrouwen in. Ter Horst, Vogelaar en Cramer scoren onverminderd laag. &#8216;Het klassieke patroon van een partij in een ernstige electorale crisis,&#8217; schrijft De Hond in zijn weblog.</p>
<p>Zou de richtingenstrijd die binnen de PvdA is uitgebroken het er in de ogen van de kiezers van 2006 beter op maken? Partijleider Bos koos dat jaar willens en wetens voor samenwerking met de voormalige tegenstander, het CDA. Aan de ChristenUnie als junior partner gaf hij de voorkeur boven SP en GroenLinks. Het leverde een regeerakkoord op met veel progressieve accenten (probleembuurten, milieu) maar wel overgoten met een christelijk sausje dat de PvdA-kiezers kennelijk niet smaakt. Geen wonder dat de sous-chefs van de partijleider proberen de steven te wenden. Helaas doen ze dat in volstrekt tegengestelde richting.</p>
<p>Kort na haar verkiezing tot fractieleider in de Tweede Kamer liet Mariëtte Hamer via NRC Handelsblad weten dat ze op een Franse bergtop tot de conclusie was gekomen dat in de Kamer nauw met de SP moest worden samengewerkt. Vooral bij bread-and-butter-issues als de AOW, de WAO en het minimumloon. Pas na vragen van journalisten voegde de Vrouw met de Hamer er haastig aan toe dat ze niet met een boog om GroenLinks en D66 wilde lopen. Maar toen was het leed al geschied. De fractieleider nam afstand van de vernieuwingskoers van Wouter Bos en pleitte voor herinvoering van het ouderwetse biefstuksocialisme, concludeerde de parlementaire pers.</p>
<p>Dit weekend mengde staatssecretaris Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken zich met een opiniestuk in de Rotterdamse kwaliteitskrant in het debat. Hij probeerde de laatste restjes van de sociaal-liberale hervormingsagenda van Bos uit de klauwen van Hamer te redden. Juist de angst voor de anti-Europese en provincialistische SP had de PvdA in het defensief gedrukt, stelde de staatssecretaris. Zijn partij gedroeg zich als een &#8216;aangeslagen bokser&#8217; en dreigde in een &#8216;conservatieve reflex&#8217; te schieten. Wat hem betreft geen geflirt met de Rode Jehova&#8217;s en geen socialistische Waterlinie tegen de oprukkende globalisering. Timmermans zag veel meer in nauwe samenwerking tussen de PvdA, GroenLinks en D66. Als die een alliantie van gematigde progressieven vormen, moet de SP maar bekijken of ze zich aansluit of niet.</p>
<p>Interessante discussie, maar het geeft wel een hoogst verwarrend beeld: moet de PvdA nou alle heil verwachten van een coalitie met de christenen, van een rood front met Jan Marijnissen en Harry van Bommel of van een Progressieve Volkspartij waartoe Femke Halsema en Alexander Pechtold toetreden? Of komen er andere opties in aanmerking (Paars III, een nationaal kabinet met CDA en VVD)? Wie het weet, mag het zeggen. Wil de echte PvdA alstublieft opstaan?</p>
<p>Fnuikend voor de positie van de partij is in elk geval het duizelingwekkende tempo waarin de PvdA-bewindslieden terugkomen op eerder ingenomen standpunten. De recente knievallen van Sharon Dijksma (kinderopvang) en Jet Bussemaker (embryo&#8217;s) hebben alle vooroordelen die op dat punt bestaan nog eens bevestigd. Goed dat de aangeslagen bokser zich opricht en terug wil vechten. Maar voorlopig blijft het bij zelfverminking.</p>
</p></div>
