Interview
1. Zoek de kieren in het systeem
&#8216;Ik dacht altijd dat ik geen hobby&#8217;s had, maar ik heb een megahobby: bij elk systeem dat ik tegenkom, zoek ik meteen de achterdeur. Daar ís het systeem voor, om het doorlopend en nieuwsgierig te onderzoeken. &#8220;Verboden toegang&#8221; is in mijn vocabulaire een uitnodiging. Een vriendin van mij lag in het ziekenhuis en miste haar dieren. Ik ga dan met de hond bij haar op bezoek. Niet omdat het niet mag, maar omdat ik haar gelukkig kan maken. Soms loop ik tegen krachten aan die net zo sterk zijn als mijn hobbylust. Dan moet je niet gaan vechten, maar blijven denken: ook hier zit een kier. Dit vrolijkmakende spel noem ik: het leven.&#8217;
2. Verdoe geen tijd met twijfelen over de juiste keuze
&#8216;Onze economie spiegelt ons voor dat je geluk verwerft als je de juiste keuzen maakt. Dus twijfelen we eindeloos &#8211; zal ik nou thee nemen of koffie? &#8211; en intussen durf je niet te leven. Terwijl je die hele illusie meteen aan flarden kunt schieten, want daarin zít niet het geluk, het verlamt alleen maar. Leef als een kind van drie dat ineens een enorme strandbal voor zijn hoofd voorbij ziet vliegen &#8211; het is zó mooi om iets te beleven waar je zintuigen níét op hadden gerekend. Erváár de dingen. Neem thee. En als het bij één slok blijft, dan neem je daarna toch koffie? Dat is gewoon de volgende beweging. Ik zou dat geen &#8220;verlies&#8221; willen noemen, eerder winst.&#8217;
3. Leef als een nomade
&#8216;Wij worden opgevoed met vastigheden. Succesvol zijn, een huis kopen, een gezin in stand houden… Ik geloof in het zwerven. Het leven is één voortdurende beweging: van rijk naar arm, van berucht naar vergeten, van gescheiden naar weer getrouwd. Mijn moeder heeft Alzheimer, en dan kun je denken: ik heb geen moeder meer. Maar voordat ze mijn moeder was, was ze echtgenote, en daarvoor een vrouw, en daarvoor een meisje. Ze wordt tot het wezen dat ze nu is. Op een conferentie over Alzheimer zei ik: je moet mee vallen zoals Alice in Wonderland in het konijnehol. Dus kom je langs een pratend servies. Dan moet je niet zeggen: mam, ik heb je al zestien keer gezegd dat serviezen niet praten, nee, zij maakt déél uit van dat servies. Zij is de koffiepot, dus word jij het kopje. Mee op reis, is mijn devies.&#8217;
4. De schaamte is een schatkamer
&#8216;Mijn dialoog met de moslimwereld heeft me dat geleerd. Wij westerlingen verbergen onze schaamte. Maar bij de research voor mijn eerste voorstellingen met Marokkaanse en Turkse vrouwen, zag ik dat zij hun schaamte laten bestáán. Waar wij wegkijken, tónen zij. De schaamte is een middel om bij de essentie te komen, met alle verlegenheid die daarbij hoort. Vorige week was ik in een mannenbuurthuis voor mijn Zina-project, werd ik totaal onverwacht uitgenodigd om mee te dansen. Een hand reikte naar mij, en ik ervoer zoveel schaamte. Maar toen ik dat toeliet en de hand greep, zag ik dat het de tederheid was waar ik van terugschrok. Schaamte is een heel oud gevoel, maar als je er doorheen wandelt, dwars door het slagveld van de angst, dan vind je die schat.&#8217;
5. Soms moet je de berg zijn die naar Mohammed komt
&#8216;In het kader van de integratie vragen wij allochtonen om zich te verplaatsen in onze cultuur. Dat gebeurt letterlijk in het Zina-project dat we nu doen met Turkse en Marokkaanse mannen in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Tijdens een voorstelling van Toneelgroep Amsterdam zitten zij in de gangen triktrak te spelen. Ik heb met deze mannen besproken: jullie worden hier neergezet als een Levend Object, want we moeten ergens beginnen. De wijk moet maar naar de stad komen, want de stad voelt zich te nuffig om naar de wijk te gaan. We noemen de installatie: Mohammed komt naar de berg. Om dit te realiseren, ga ik met deze mannen thuis eten en veel discussiëren met thee. Pas als ik me ook naar hén verplaats, kan er een uitwisseling ontstaan. En dan is er zo veel mogelijk!&#8217;

Gerelateerd