Stel: je wordt voor enige tijd in ballingschap gezonden naar Timboektoe. Welke boeken moeten dan beslist mee? En: wat beter niet? J. Bernlef geeft antwoord:

‘Ik heb boeken gekozen die onuitputtelijk zijn omdat ze op de een of andere manier niet af zijn. Dingen die ik daar zelf kan zitten afmaken of waar ik op voort kan borduren. Ik zou dus nooit van die geweldige meesterwerken meenemen als De goddelijke komedie of Don Quichot of Pale Fire van Nabokov. Dat zijn prachtige boeken, maar het zijn ook van die perfecte bouwwerken waar je als lezer alleen maar vol bewondering voor kunt staan en zeggen: o, wat mooi en wat zit het schitterend in elkaar. Maar ik kan er verder niet zo veel mee.

The Real Book
Het eerste waar ik aan dacht is muziek. The Real Book is een dikke bundel met wel negenhonderd Amerikaanse songs uit de jaren dertig, veertig en vijftig. Van die bekende standards waar al die jazzbandjes die in cafés op de hoek spelen op improviseren: All the things you are, You go to my...