Uit het leven
Dr. Bertje Jens, op 19 augustus op 95-jarige leeftijd in Groningen overleden, was jurist, docent en langeafstandswandelaar. Zij schreef een standaardwerk over de beroepsethiek van de maatschappelijk werker en ontwierp de gedragscode voor de beroepsgroep. Maar ze kreeg vooral bekendheid toen ze na haar pensioen samen met haar vriendin Toos Goorhuis-Tjalsma het Pieterpad bedacht en in kaart bracht: de 480 kilometer lange wandelroute van Pieterburen in Noord-Groningen naar de Sint Pietersberg in Zuid-Limburg. Bertje was zeventig toen in 1983 het Pieterpad werd geopend. Ze noemde zich een laatbloeier. Ze was bescheiden en innemend, maar geen doetje; een doorzetter die, zoals zij zelf zei, &#8216;van ver gekomen is&#8217;.
Lambertha Francina Jens werd op 28 september 1913 in Utrecht geboren. Haar vader, zoon van een zendeling in Papoea-Nieuw-Guinea, had geen werk, hij was een man van twaalf ambachten en dertien ongelukken. Ze had een onzekere, eenzame jeugd, verhuisde vaak en had geen vriendinnetjes. Soms was haar vader tijden weg, maar als hij terugkwam, trokken ze samen de natuur in. Haar moeder was een opgewekte vrouw en opende in Hilversum een pension.
Bertje ging naar het gymnasium en haar moeder werd ziek. Er werd niet over gesproken. Ze stierf toen Bertje negentien was. Pas later begreep ze hoe eenzaam haar moeder geweest moest zijn. &#8216;Ik was zo onnozel,&#8217; zei ze schuldig. Met een gemeentebeurs mocht ze rechten studeren, ze werd spoorstudent en heeft nooit iets van het studentenleven meegemaakt. Op haar tweeëntwintigste, in 1936, studeerde ze af, te snel, dacht ze. Ze kreeg een promotieplaats op het Criminologisch Instituut, kort tevoren opgericht als werkverschaffingsproject voor werkloze academici.
Het was &#8216;een heerlijke tijd&#8217;, ze maakte vrienden en werkte aan haar proefschrift over criminaliteit en familiebanden. Om haar proefschrift te voltooien kon ze voor halve dagen werken in de meisjestuchtschool in Montfoort. De directrice zei: &#8216;Dat meisje Jens is wel aardig, maar jammer dat ze zo geremd is.&#8217; Ze woonde intern, voelde zich ongelukkig, maar bleef er &#8211; na haar promotie in 1940 &#8211; nog twee jaar, bang dat ze anders de oorlogsjaren niet zou overleven.
Toen kon ze als groepsleider naar de Rekkense Inrichtingen. Met de psychiatrische patiënten kon ze niet goed omgaan, maar ze ontmoette Toos, een collega. &#8216;Toos nam mij bij de hand.&#8217; Haar wereld veranderde, zij werden vriendinnen voor het leven. Na een jaar ging Toos trouwen en ze zei tegen Bertje: &#8216;Je bent altijd welkom, ons huis is ook het jouwe.&#8217; Bertje ging elke maand en met de feestdagen naar Toos en haar man, ze werd de tante van haar zes kinderen: &#8216;Ik hoorde erbij, ik had een gezin.&#8217;
In 1946 werd ze hoofd Algemene Zaken bij de Sociale Raad in Amsterdam. &#8216;Voor het eerst in mijn leven had ik werk waar ik blij mee was.&#8217; Ze ontwierp de beroepscode voor maatschappelijk werkers, die in 1962 bindend werd. Ze gaf les aan de Sociale Academie en in 1967 verscheen haar boek over de beroepsethiek. Een maatschappelijk werker moet, vond zij, niet alleen hulp bieden, maar ook proberen mensen &#8216;te laten meedoen, tot hun recht laten komen&#8217;.
Ondanks haar vele contacten bleef Bertje zich in Amsterdam buitenstaander voelen en toen ze gevraagd werd als docent ethiek aan de Academie voor Sociale en Culturele Academie in Groningen, ging ze meteen. Eindelijk kreeg ze een eigen huis. Ze was een gezaghebbend vernieuwer, maar radicale studenten veroordeelden in de woelige jaren zeventig haar werk als &#8216;betuttelend&#8217;. Anderen werden juist gegrepen door haar bevlogen enthousiasme en betrokkenheid.
Zij was een trouw en actief lid van de Hervormde Kerk, de bijbel was een bron van inspiratie en zij verdiepte zich in de feministische theologie. De Kerk, vond zij, moest vrouwvriendelijker worden, meer aandacht schenken aan de noden van deze tijd.
In 1978 ging ze met pensioen, maar ze bleef tot haar tweeënnegentigste publiceren en begon aan haar nieuwe opdracht: Het Pieterpad. Al jaren ging ze met Toos in het buitenland wandelen. &#8216;Jammer,&#8217; zei Bertje eens op een tocht door het Zwarte Woud, &#8216;dat er in Nederland geen lange wandelroutes zijn.&#8217; Waarop Toos antwoordde: &#8216;Dan gaan wij er een maken.&#8217; Toos, die in Tilburg woonde, stippelde de route uit, want Bertje was niet goed in kaartlezen, ze lette vooral op de bloemetjes en beestjes. In vele opzichten waren de hartsvriendinnen elkaars tegenpool. Over persoonlijke gevoelens, zei Bertje, spraken ze niet. Het hoefde ook niet, zij wisten zich veilig bij elkaar. Toos stierf in 2004, Bertje bleef de geliefde tante. Op het Pieterpad was ze wel een beetje trots: &#8216;Heel leuk dat onze vriendschap toch iets concreets heeft voortgebracht.&#8217;

Gerelateerd