Voorjaar 2006 won het partijbestuur van het CDA bij een van zijn intellectuele steunpilaren strategisch advies in. De vertrouwelijke nota schetste een alarmerend beeld van de electorale kansen van de partij.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart van dat jaar hadden de christen-democraten een gigantische nederlaag geleden. In de grote steden was de partij nagenoeg weggevaagd. Maar ook in suburbs als Zoetermeer en Purmerend waren de kiezers en masse naar de concurrentie uitgeweken. Triomfen in Haaksbergen, Tubbergen en Valkenburg aan de Geul konden die achteruitgang niet compenseren. De vertrouwelijke notitie: ‘In dertig stedelijke centra met 4,5 miljoen inwoners is het CDA een verwaarloosbare maatschappelijke en politieke factor geworden of bijna geworden.’

Partijleider Balkenende was er niet in geslaagd tot een vertrouwenwekkende staatsman uit te groeien. Het beleid van zijn centrum-rechtse kabinet kwam te hardvochtig over. Het CDA liep het risico de partij te...