Het complot aan de macht

Columns van de week

Teun van de Keuken en Amber Wiznitzer

<p>In 2017 bracht Vrij Nederland de eerste seriegids uit. In 2018 kwamen er weer tal van goede nieuwe series uit. En dus schreven we een update van de seriegids, met de 71 beste (nieuwe) series van 2018.</p>


De redactie

Seriegieds – de update

Vrij Nederland Detective en Thrillergids 2018

<div class="lead">
<p>Hoe kunnen we de klimaatverandering vertragen en terugdraaien, of is er nog tijd om ons aan te passen?</p>
</div>
<div class="info-box-shadow">
<p><strong>Keerpunten, de wereld in 2018</strong>: Ieder jaar vraagt <em>The</em> <em>New York Times</em> een keur aan denkers, schrijvers, wetenschappers en wereldleiders wat de keerpunten zijn van deze tijd en waar we met de wereld naartoe gaan. <em>Vrij Nederland</em> selecteerde de beste bijdragen.</p>
</div>
<p class="tekst"><strong>1) Het tij keren op de Siberische steppe</strong><br />
Nikita Zimov, directeur van het Pleistoceen Park, en zijn vader Sergei werken als onderzoekers op een wetenschapsstation in het Russische Chersky. Zij proberen het steppe-ecosysteem van de IJstijd te laten herleven in het Siberische poolgebied. Ze reizen stad en land af om dieren en planten naar hun park te brengen, in de hoop een duurzaam model te creëren om klimaatverandering af te remmen. Nikita Zimov vertelt over zijn ambitieuze plannen: ‘Tijdens het Pleistoceen vormde het Siberische noordpoolgebied een uiterst productief ecosysteem, met een hoge dierdichtheid. Menselijke tussenkomst heeft daar vooral schade aangericht. Een herleving van het steppe-ecosysteem kan voorkomen dat de permafrost smelt en daarmee bijdraagt aan temperatuurdaling op aarde. Tijdens de dooi produceren microben in de aarde namelijk veel broeikasgassen. Ons ecosysteem kan dit proces vertragen doordat dieren de sneeuw platstampen, waardoor de kou in de bodem trekt en de diepe permafrostlagen koud blijven. Een herleefde biotoop zou ook zorgen voor een groter weerkaatsingsvermogen van de aarde, een verlaagde methaanuitstoot en een bodem die geschikter is voor de opslag van koolstof uit de atmosfeer via processen als fotosynthese. Momenteel richten we ons vooral op het vergroten van de dierdichtheid in het park. We hopen binnenkort meer bizons en muskusossen binnen te brengen; daarna willen we roofdieren introduceren.’</p>
<div class="figure--right">
<figure id="post-381799 media-381799" class="align-left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2018/01/BC-TP-ENVIRONMENT-2018-5_1611543_preview.jpg" alt="" /><figcaption>Subel Bhandar/AFP/Getty Images/NYT</figcaption></figure>
</div>
<p class="tekst"><strong>2) De nieuwe ijskegels van Ladakh</strong><br />
In het bergachtige woestijngebied van Ladakh, India, is het water van de gletsjers hard nodig voor de gerstvelden en fruitbomen die gemeenschappen in stand houden. Maar dorpen in de Indiase Himalaya zien gletsjers langzamerhand verdwijnen door de opwarming van de aarde, waardoor seizoengebonden watertekorten verder oplopen. In 2014 werd daarom begonnen met het project Ice Stupa: kunstmatige gletsjers die water opslaan als ijs tot de lente aanbreekt. Suryanarayanan Balasubramanian, projectmanager en onderzoeker bij Ice Stupa, vertelt dat het project is geïnspireerd op een eeuwenoud gebruik om gletsjers te maken: ‘De bevolking van Ladakh slaat hun water van oudsher hoog in de bergen op als ijs. Volgens deze methode vormde ijs zich in de breedte en moest de schaduw van de bergwanden het beschermen tegen de zon. Wij wilden dit concept verbeteren, zodat de kunstmatige gletsjers tot in de zomermaanden goed zouden blijven en op lagere hoogten konden worden gebouwd, waar de boeren makkelijker bij het opgeslagen water kunnen. We experimenteerden met verticale ijsvorming. Een buizensysteem voert het water uit het gletsjermeer naar beneden, naar de opstellingsplaats. Daar is de pijp naar boven gericht. Het water komt eruit gegutst, de vrieskou in. Het ijs vormt zich opwaarts en vormt zo een kegelvormige ijsstructuur., een zogeheten ijs-stupa. We experimenteren nu met ijs-stupa’s in de Himalaya, en ook in de Alpen en het Andesgebergte.’</p>
<div class="figure--left">
<figure id="post-381809 media-381809" class="align-left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2018/01/BC-TP-ENVIRONMENT-2018-1_1611539_preview.jpg" alt="" /><figcaption>XL Catlin Seaview/AFP/Getty Images/NYT</figcaption></figure>
</div>
<p class="tekst"><strong>3) Het Great Barrier Reef zelfredzaam maken </strong><br />
Vorig jaar meldden wetenschappers dat brede stroken in het Great Barrier Reef waren afgestorven door opwarming van het zeewater. Het bericht kwam nadat de Australische overheid massale verbleking van het rif had vastgesteld in 2016 en 2017. Onderzoekers aan het Australian Institute of Marine Science testen nu natuurlijke oplossingen om ’s werelds grootste rifsysteem te helpen zichzelf te herstellen.</p>
<p>Ken Anthony van het instituut vertelt over de ingrepen waar hij het meeste vertrouwen in heeft: ‘Ik ben vooral enthousiast over horizontale genoverdracht, waarbij koraal dat zich heeft aangepast aan het warmere noordelijke klimaat in Australië, wordt verplaatst naar de koelere zuidelijke wateren waardoor de riffen daar minder risico lopen om te verbleken. Horizontale evolutie is een andere interventie die we testen. Hierbij wordt het evolutieproces versneld door kruising van de meest weerbare koralen die zijn overgebleven. We maken daarbij gebruik van kunstmatige selectie, die al eeuwen wordt toegepast binnen de agricultuur en die minder risico’s met zich meebrengt dan genetische modificatie. Door hun enorme diversiteit zijn koraalriffen het regenwoud van de zee. Het is onze verantwoordelijkheid om al het mogelijke te doen om ze te redden.’</p>
<div class="figure--right">
<figure id="post-381797 media-381797" class="align-left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2018/01/BC-TP-ENVIRONMENT-2018-3_1611541_preview.jpg" alt="" /><figcaption>Caine Delacy/NYT</figcaption></figure>
</div>
<p class="tekst"><strong>4) De diepte van de oceaan krijgt geen zuurstof meer<br />
</strong>Naarmate de temperatuur van de oceaan stijgt, kan water minder zuurstof vasthouden, wat tot kilometers onder de oppervlakte leidt tot ‘ademnood’ voor het leven in zee. Tech Takamitsu Ito maakt deel uit van een team van het Georgia Institute of Technology, dat ontdekte dat het zuurstofgehalte in de zee snel daalt. ‘Oceanen absorberen de zuurstof uit de atmosfeer die het mariene leven nodig heeft; waterstromingen brengen het vervolgens dieper de oceaan in. Door de opwarming van de aarde stijgt ook de temperatuur van de oceaan, en warmer water houdt minder zuurstof vast. Ook de dichtheid van het oppervlaktewater neemt af, waardoor de neerwaartse circulatie van zuurstof wordt belemmerd. Het gebied langs de kust van Oregon bijvoorbeeld is zeer ontvankelijk voor deoxygenatie, het ontnemen van zuurstof, die soorten verdrijft of doodt. De situatie verslechtert door de inzet van chemische meststoffen op het land die uiteindelijk in het water terechtkomen, waardoor zuurstof verloren gaat. Volgens ons model krijgen we rond 2030 of 2040 te maken met wijdverspreide deoxygenatie. De leefomstandigheden in de oceaan verslechteren waardoor vissen, schelpdieren, zeeslakken enzovoort het zwaar te verduren krijgen. Dit zien we nu al in de Zuid-Indische Oceaan en bepaalde delen van de oostelijke en tropische Stille Oceaan, maar naar verwachting zal het zich vooral in de noordelijke Stille Oceaan voltrekken.’</p>
<div class="figure--left">
<figure id="post-381813 media-381813" class="align-left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2018/01/BC-TP-ENVIRONMENT-2018-4_1611542_preview-2.jpg" alt="" /><figcaption>Karim Sahib/AFP/Getty Images/NYT</figcaption></figure>
</div>
<p class="tekst"><strong>5) De Verenigde Arabische Emiraten maken regen<br />
</strong>De Verenigde Arabische Emiraten hebben hun hoop gevestigd op regenstimulatie om de uitgeputte grondwaterreserves aan te vullen. In 2016 begon het overheidsgestuurde UAE-Research Program for Rain Enhancement met de toekenning van beurzen aan wetenschappers die onderzoek doen naar weermodificatie in het gebied. Dr. Linda Zou, die civiele en milieutechniek doceert in Abu Dhabi, was een van de eerste winnaars vanwege haar focus op <span class="Cursief">cloud seeding</span> – ‘regen maken’: het besproeien van wolken met kunstmatige celkernen om neerslag te triggeren. Haar experimenten stimuleren de natuurlijke processen in regenwolken en bootsen die na. Zou: ‘Door middel van in de natuur voorkomende kernen zoals stof of stuifmeel wordt waterdamp door wolken gecondenseerd tot druppels, die als regen omlaag vallen als ze de juiste grootte hebben. In een land met een droog klimaat, zoals de Verenigde Arabische Emiraten, kan het helpen om cloud seeding- bestanddelen met dezelfde werking als kernen in te zetten. Ik maak die bestanddelen door zoutkristallen te bedekken met een laagje titaniumdioxide van een nanometer dik. Door dit laagje wordt het oppervlak van de kristallen hydrofiel, waardoor de kunstmatige wolk de waterdamp beter opneemt en tot regen condenseert.  In de Verenigde Arabische Emiraten is cloud seeding slechts één van vele maatregelen, maar het zou kunnen doorgroeien tot een oplossing. In de tussentijd is elke regendruppel er één.’</p>
<div class="figure--right">
<figure id="post-381817 media-381817" class="align-left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2018/01/BC-TP-ENVIRONMENT-2018-2_1611540_preview.jpg" alt="" /><figcaption>Angel Franco/NYT</figcaption></figure>
</div>
<p class="tekst"><strong>6) Een nieuw tijdperk: vlees zonder dieren<br />
</strong>Volgens de U.S. National Oceanic and Atmospheric Administration is de opwarming door broeikasgassen tussen 1990 en 2016 met 40 procent gestegen. Vee is een belangrijke bron van deze uitstoot, en wereldwijd wordt steeds meer vlees gegeten. Om bij te dragen aan de verkleining van onze ecologische voetafdruk wordt geëxperimenteerd met plantaardige alternatieven die eruitzien en smaken als vlees. Ethan Brown is oprichter en directeur van Beyond Meat en vertelt hoe zijn bedrijf in Californië in het laboratorium probeert vlees na te maken: ‘Ik ben dit bedrijf begonnen om een in smaak én uiterlijk perfect stukje vlees te creëren, op geheel plantaardige basis. Dat is mogelijk doordat alle bestanddelen van vlees – aminozuren, lipiden, mineralen en water – buiten dieren om kunnen worden verkregen. We kennen de samenstelling van vlees, dus hebben we een methode ontwikkeld waarbij we plantaardige eiwitten zo verhitten, koelen en onder druk zetten dat de vezelige textuur van spieren ontstaat.</p>
<p class="tekst">Om de smaak en geur van vlees na te bootsen, isoleren we moleculen die aan die kenmerken bijdragen. Vervolgens proberen we dezelfde moleculen te vinden in planten. We komen elk jaar dichterbij de perfecte match. Onze Beyond Burger uit 2016 komt het dichtst in de buurt. Het oogt, sist en “bloedt” zelfs als gehakt. Wat je op je bord legt, kan de klimaatverandering temperen. Ik wil mensen meer keus bieden om dat besluit makkelijker te maken.’</p>
<div class="info-box-shadow">
<p class="tekst"><strong>Meer over klimaat? </strong>Lees hier<strong> </strong><a href="https://www.vn.nl/parijs-de-groene-motor/" target="_blank">&#8216;Parijs, de groene motor&#8217;. Hoe staat de wereld er voor, twee jaar na de klimaatakkoorden? </a></p>
</div>
<p class="onderschrift">


Het klimaat en de mens in 2018

Beeldcolumn: Jip van den Toorn

Beeldcolumn Jip: #1

<p>Normaal. Doen. Het klinkt zo eenvoudig. Maar wat is dat eigenlijk, normaal doen? En wat doe je als je vindt dat iemand níét normaal doet? Wanneer zeg je: &#8216;Doe effe normaal!&#8217; Hoe zit dat met je moeder, je buurman, je kind? Ben je zelf eigenlijk wel normaal? Of liever niet? Maak ons augustusnummer <em>beach proof</em> en schrijf vrijmoedig over jouw pogingen normaal te doen – of juist zo afwijkend mogelijk te zijn – of anderen daartoe te bewegen.</p>
<p>Geen moralistische essays, maar waargebeurde, persoonlijke verhalen willen we lezen. In maximaal vijfhonderd woorden. Stuur jouw bijdrage vóór dinsdag 13 juni naar <a href="mailto:lezersoproep@vn.nl" target="_blank">lezersoproep@vn.nl</a> of naar Redactie Vrij Nederland, postbus 1254, 1000 BG Amsterdam (met de vermelding: &#8216;Lezersoproep&#8217;).</p>


Lezersoproep: (Niet) normaal!

<p>Goed voorbereid naar de stembus? Voor € 4,99 p/m heb je onbeperkt toegang tot alles op VN.nl, het maandblad via de app én via Blendle. Sluit je nu aan.</p>


Word abonnee van Vrij Nederland

<div class="lead">
<p>Zin in invloed? Dit is je kans om mee te praten: op 1 maart storten we ons op democratische vernieuwing. Wat werkt, en wat niet?</p>
</div>
<p>Het vertrouwen in de politiek is laag, ook onder veel jongeren. Maar tegelijkertijd vindt er van onderop een democratisch offensief plaats. Burgerinitiatieven schieten als paddestoelen uit de grond. Er worden referenda gehouden, gelote burgers besturen mee. En nieuwe partijen als GeenPeil en de PiratenPartij gaan in de aanval voor meer directe zeggenschap. De vraag is alleen: wat werkt en wat niet?</p>
<p>Het onderzoek van Vrij Nederland en I&amp;O Research naar de opvattingen van jongeren over de democratie <a href="https://www.vn.nl/vernieuw-de-democratie-en-snel/" target="_blank">heeft heel wat reuring veroorzaakt</a>. De onderzoeksresultaten – jongeren hebben weinig vertrouwen in politieke partijen, zijn massaal van plan PVV te gaan stemmen en zijn voorstander van een toets voor je mag stemmen – werden alom vermeld in de media, en tot twee keer toe in <a href="http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/369576" target="_blank">De Wereld Draait Door</a>. De <a href="https://www.vn.nl/magikstemmen/" target="_blank">Stemtoets</a> die Vrij Nederland in elkaar zette werd inmiddels al door meer dan 40.000 mensen gemaakt.<br />
Mede naar aanleiding van het onderzoek begon BNN-presentator en twitteraar Tim Hofman met een stel sympathisanten de actie <a href="https://www.facebook.com/destembus2017/" target="_blank">‘De Stembus 2017’</a> om jongeren aan te sporen om op 15 maart te gaan stemmen. De komende weken toeren ze met een bus door het land, en ze zijn bezig met een grote manifestatie op het Malieveld vlak voor de verkiezingen.</p>
<p>Op 1 maart organiseert Vrij Nederland in samenwerking met I&amp;O Research en Meer Democratie ‘Democratisch offensief’, een debat over de zin en onzin van democratische vernieuwing.</p>
<p>Met onder andere:</p>
<ul>
<li>VN-redacteur <a href="https://www.vn.nl/redacteur/thijs-broer/" target="_blank">Thijs Broer</a>, die aftrapt met een column.</li>
<li><strong>Peter Kanne</strong> van I&amp;O Research presenteert nieuw onderzoek over de opvattingen van burgers over de democratie.</li>
<li><strong>Bart Nijman</strong>, initiatiefnemer van GeenPeil, en <strong>Ancilla van de Leest</strong>, lijsttrekker van de Piratenpartij, leggen uit hoe ze de democratie op de schop willen nemen.<br />
<em>Alvast meer weten? Lees hier de interviews van Thijs Broer en Max van Weezel met deze twee <a href="https://www.vn.nl/thema/kopstukken-15-maart/" target="_blank">politieke kopstukken</a>.</em></li>
<li>Politicoloog <strong>Tom van der Meer</strong>, auteur van het boek <em>Niet de kiezer is gek</em>, betoogt juist dat de Nederlandse democratie aardig goed functioneert en dat alternatieven óf niet óf averechts werken.</li>
<li>Volkskrant-columnist <strong>René Cuperus</strong>, fel criticus van de gevestigde politiek, noemt Van der Meer daarentegen een ‘niets-aan-de-hand-politicoloog’.</li>
<li>Ook <strong>Rutger de Quay</strong> en <strong>Niels Kalkman</strong> van De Stembus 2017 zijn erbij.</li>
</ul>
<p>Samen met de gasten en u nemen we de zin en onzin van democratische vernieuwing onder de loep. Het debat staat onder leiding van Niesco Dubbelboer (Meer Democratie).</p>
<div class="info-box">
<p><strong>Wanneer</strong>: Woensdag 1 maart 2017. Inloop vanaf 19.30 uur, debat van 20.00 – 21.30 uur.<br />
<strong>Waar</strong>: UP Office Building, Piet Heinkade 55, Amsterdam<br />
<strong>Toegang</strong>: € 7,50; voor jongeren t/m 25 jaar € 3,50. Inclusief twee consumpties.</p>
<ul>
<li>Bestel <a href="https://shop.ticketscript.com/channel/web2/start-order/rid/AW46BECS/language/nl" target="_blank">hier</a> je kaarten.</li>
</ul>
</div>
<div class="info-box">
<p><strong>Lees verder: </strong><a href="https://www.vn.nl/vernieuw-de-democratie-en-snel/">Vernieuw de democratie, en snel! Onderzoek naar de opvattingen van jongeren over de democratie</a>.</p>
<p><strong>Lees verder: </strong><a href="https://www.vn.nl/we-moeten-niet-meer-democratie-maar-betere-democratie/">&#8216;We moeten niet méér democratie, maar bétere democratie&#8217;. Essay door Jos de Mul.<br />
</a></p>
<p><strong>Mag ik stemmen? </strong><a href="https://www.vn.nl/magikstemmen/" target="_blank">Maak hier de VN-stemtoets.</a></p>
</div>


Debat: de zin en onzin van democratische vernieuwing

<p>Voor het artikel van Vrij Nederland <a href="https://www.vn.nl/waar-doe-ik-mijn-boodschappen" target="_blank">Waar doe ik gewetensvol mijn boodschappen</a> onderzocht Questionmark het percentage producten met een keurmerk uit het assortiment van zes supermarkten. Per productgroep zijn twee specifieke productsoorten onderzocht. Het onderzoek is begin november 2016 uitgevoerd. Voor meer details: zie <a href="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/12/VergelijkingDuurzaamAanbodSupermarkten-1.pdf" target="_blank">hier</a>.</p>


Supermarkten: onderzoeksrapport

<div class="lead">Verreweg het beste bewaarbier is donker bier. Zoals Grand Prestige. Na zes jaar is de smaakontwikkeling van de Grand Prestige optimaal.</div>
<p class="p_1">Wie goed kijkt, kan tussen de moderne apparatuur in de Hertog Jan-brouwerij in Arcen nog overal de rijke geschiedenis van het gebouw terugvinden. Van de oorspronkelijke geëmailleerde gisttanks tot de kogelgaten in de moutsilo’s uit de Tweede Wereldoorlog. Verschrikkelijk jammer dat niemand dat ooit ziet, dacht meesterbrouwer Gerard van den Broek in 2001. Bij het uitstippelen van de publiekstoerroute stuitte hij op een probleem: dwars door de bottelarij, dat ging niet, er overheen ook niet. Dan maar eronderdoor. Net als ieder oud gebouw langs de Maas, was de brouwerij in Arcen uitgerust met een overloopkelder – om ruimte te geven aan het water als de Maas buiten haar oevers treedt. De laatste keer dat dat gebeurde, was in 1993. Tachtig centimeter water had er toen gestaan. Niemand had sindsdien die kelderdeur opengedaan. De pallets bier die er ruim zeven jaar eerder waren opgeslagen, stonden er nog. Maar door de rotzooi die het water had achtergelaten, was het onmogelijk om te zien wat het precies was. Toen Gerard zijn zaklampje tegen de fles zette, bleek de inhoud nog helder. Hij werd nieuwsgierig en trok er een open. Het bier bleek Grand Prestige. Maar de echte ontdekking was dat het na al die tijd waanzinnig smaakvol en vol karakter was. ‘Zacht en rond met een geprononceerde moutige zoetheid en totaal niet bitter. Bijna als port, maar toch met het prikkelende van bier,’ vertelt de meesterbrouwer. ‘Ik had nog nooit zoiets geproefd.’ Onmiddellijk had hij een visioen van die kelder vol met rijpende flessen Grand Prestige.</p>
<figure id="post-344745 media-344745" class="align-center"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/PRESTIGE_03_preview.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/PRESTIGE_03_preview-320x233.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/PRESTIGE_03_preview-640x466.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/PRESTIGE_03_preview-1280x932.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Een kelder vol met rijpende flessen. Grand Prestige wordt alleen maar lekkerder als je het bewaart. Foto: Eddo Hartmann</figcaption></figure>
<p class="tekst"><q class="pull-left">Die donkere pigmenten beschermen het bier tegen de invloed van het licht.</q></p>
<p class="tekst">Geen enkel bier bederft, maar lang niet ieder bier wordt er lekkerder van als je het bewaart. Pils bijvoorbeeld, kun je het beste binnen drie maanden drinken. De grootste vijand van bier is licht, legt zytholoog (bierdeskundige) en biersommelier Fiona de Lange uit. Als pils te lang wordt blootgesteld aan licht, krijgt het die muffe smaak van krantenpapier en verzuren de hopbitters, vertelt ze. Daarom blijft pils in blik veel langer goed dan in een flesje. Maar ook in blik moet je het niet te lang bewaren. Zure bieren zoals geuze of kriek en bieren met een hoog alcoholpercentage laten zich wel goed bewaren. Verreweg het beste bewaarbier is donker bier. Zoals Grand Prestige.</p>
<figure>
<div class="video"><iframe src="https://player.vimeo.com/video/193056048?dnt=1" width="500" height="281" frameborder="0" title="Bewaarbier - Hertog Jan" webkitallowfullscreen mozallowfullscreen allowfullscreen></iframe></div>
</figure>
<p class="tekst">Donker bier krijgt die bruine kleur omdat men bij het brouwen gerstemout gebruikt die langer wordt gebrand en dus donker kleurt. ‘Die donkere pigmenten beschermen het bier tegen de invloed van het licht,’ legt Fiona uit. Na een jaartje verdwijnen de bittere smaken van de hop. Dat levert een zachter, ronder bier op. De intense chocolade- en caramelsmaken van de donkere mouten komen dan duidelijker naar voren en uit het gist ontstaan na verloop van tijd nieuwe smaken: rood en zwart fruit. Door de gekarameliseerde moutsuikers gaat het bier inderdaad een beetje portachtig smaken.</p>
<p class="tekst">Grand Prestige wordt dan alleen maar lekkerder. Maar je moet het ook niet eeuwig laten liggen. Gerard heeft het nauwkeurig onderzocht. Na een jaar of vier is het proces al in volle gang en zijn de fruitigheid, de zachte ronde zoetheid en dat port-achtige al goed te proeven. Hoe langer je het laat liggen, hoe meer koolzuur er uit het bier verdwijnt. Na zes jaar is de smaakontwikkeling van de Grand Prestige optimaal maar heeft die toch net iets prikkelends van een restje koolzuur, zegt Van den Broek. Na acht jaar is het bier helemaal plat en gaat de smaak teruglopen.</p>
<p class="tekst">Dat het koolzuur verdwijnt heeft ook zo z’n voordeel: het bier laat zich veel makkelijker combineren bij het eten, zoals een wijn. Een gerijpte Grand Prestige is door die zoete, ronde smaak een buitengewoon goede begeleider voor rood vlees en wild en chocoladetoetjes, zegt biersommelier Fiona. Met een blauwschimmelkaas kun je juist de laatste moutbitters weer wat accentueren, tipt ze. Wie een fles Grand Prestige wil laten rijpen, kan dat doen in de kelder in Arcen. Gerard verzorgt jouw flessen dan gratis en met veel liefde. ‘Maar niet langer dan acht jaar, dat is zonde. Dan drink ik ze zelf op.’</p>
<figure id="post-344748 media-344748" class="align-center"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/PRESTIGE_06_preview.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/PRESTIGE_06_preview-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/PRESTIGE_06_preview-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/PRESTIGE_06_preview-1280x854.jpg 1280w" alt="" /><figcaption><span class="06_Bijschrift_Kopje rood">Bijna als port. </span>Een gerijpte Grand Prestige is door die zoete, ronde smaak een buitengewoon goede begeleider voor rood vlees en wild. Foto: Eddo Hartmann</p>
<figure id="post-344750 media-344750" class="align-center"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/Prestige_vaten_01_preview.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/Prestige_vaten_01_preview-320x500.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/11/Prestige_vaten_01_preview-640x1001.jpg 640w" alt="" /><figcaption>Foto: Eddo Hartmann</figcaption></figure>
</figcaption></figure>


Bewaarbier

<div class="lead">
<p>Vandaag is het officieel: Ward Wijndelts (41) wordt de nieuwe hoofdredacteur van Vrij Nederland.</p>
</div>
<p>De redactie van Vrij Nederland is blij te kunnen berichten dat Ward Wijndelts (41) is benoemd tot hoofdredacteur. Wijndelts geeft op dit moment leiding aan Mindshakes.com, het online journalistieke platform voor millennials. Daarvoor was hij onder meer redacteur bij <em>NRC Handelsblad</em>, plaatsvervangend chef bij <em>nrc.next</em> en business development manager bij NRC Media, waar hij succesvolle vernieuwingen als NRC Reader introduceerde. Bovendien was hij oprichter van het bekroonde literaire striptijdschrift <em>Eisner</em>.</p>
<p>Met Ward Wijndelts krijgt Vrij Nederland een gedreven journalist aan het roer die zijn sporen heeft verdiend in de digitale wereld.</p>
<p>Samen slaan we nieuwe wegen in, zowel online als op papier. Vanaf 15 december verschijnt Vrij Nederland als maandblad. Ook de website wordt vernieuwd.</p>
<p>Thijs Broer, voorzitter van de redactiecommissie: ‘Met Ward Wijndelts kiest de redactie van Vrij Nederland voor de toekomst. Hij is de gedroomde kandidaat om leiding te geven aan de vernieuwing.’</p>
<p>Ward Wijndelts: ‘Het is een bijzonder grote eer om gevraagd te worden als hoofdredacteur van een opinieblad met zo’n rijke traditie. Ik verheug me enorm op de samenwerking met de redactie en de uitgeverij.’</p>


Ward Wijndelts nieuwe hoofdredacteur van Vrij Nederland

Ter lering ende vermaak: 10 boeken voor tijdens de vakantie

<div class="lead">
<p>YES! Onze designers van Digital Natives hebben dit weekend in Wenen een bronzen European Design Award binnengehaald. Zo mooi is vn.nl!</p>
</div>
<p>Joost Krijnen en Sander van der Vliet reisden af naar Wenen om de prijs in ontvangst te nemen. Zie het filmpje hieronder:</p>
<div class="gpdr-overlay-wrapper">
    <script type="text/plain" class="gpdr-iframe gdpr-service-instagram"></p>
<blockquote class="instagram-media" data-instgrm-captioned data-instgrm-version="7" style=" background:#FFF; border:0; border-radius:3px; box-shadow:0 0 1px 0 rgba(0,0,0,0.5),0 1px 10px 0 rgba(0,0,0,0.15); margin: 1px; max-width:500px; padding:0; width:99.375%; width:-webkit-calc(100% - 2px); width:calc(100% - 2px);">
<div style="padding:8px;">
<div style=" background:#F8F8F8; line-height:0; margin-top:40px; padding:50.0% 0; text-align:center; width:100%;">
<div style=" background:url(); display:block; height:44px; margin:0 auto -44px; position:relative; top:-22px; width:44px;"></div>
</div>
<p style=" margin:8px 0 0 0; padding:0 4px;"> <a href="https://www.instagram.com/p/BFrqX1qidfj/" style=" color:#000; font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; font-style:normal; font-weight:normal; line-height:17px; text-decoration:none; word-wrap:break-word;" target="_blank">European design award alles</a></p>
<p style=" color:#c9c8cd; font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; line-height:17px; margin-bottom:0; margin-top:8px; overflow:hidden; padding:8px 0 7px; text-align:center; text-overflow:ellipsis; white-space:nowrap;">A video posted by @krijnenbeebie on <time style=" font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; line-height:17px;" datetime="2016-05-21T20:10:49+00:00">May 21, 2016 at 1:10pm PDT</time></p>
</div>
</blockquote>
<p><script async defer src="//platform.instagram.com/en_US/embeds.js"></script>    </script></p>
<div class="row">
<div class="col-sm-12">
<div class="gdpr-content">
<h4>Instagram</h4>
<p>Deze dienst is alleen beschikbaar wanneer alle cookies zijn geaccepteerd</p>
<p>                <a href="javascript: Cookiebot.renew()" class="gdpr-settings btn btn--primary button--primary">Wijzig cookie voorkeur</a>
            </div>
</p></div>
</p></div>
</div>
<p>Ook dronken ze in 24 uur tot vier keer toe een Wiener Melange bij café Wiener Melange (wat blijkt: een échte Wiener Melange bevat geen chocola).</p>
<div class="gpdr-overlay-wrapper">
    <script type="text/plain" class="gpdr-iframe gdpr-service-instagram"></p>
<blockquote class="instagram-media" data-instgrm-captioned data-instgrm-version="7" style=" background:#FFF; border:0; border-radius:3px; box-shadow:0 0 1px 0 rgba(0,0,0,0.5),0 1px 10px 0 rgba(0,0,0,0.15); margin: 1px; max-width:500px; padding:0; width:99.375%; width:-webkit-calc(100% - 2px); width:calc(100% - 2px);">
<div style="padding:8px;">
<div style=" background:#F8F8F8; line-height:0; margin-top:40px; padding:50.0% 0; text-align:center; width:100%;">
<div style=" background:url(); display:block; height:44px; margin:0 auto -44px; position:relative; top:-22px; width:44px;"></div>
</div>
<p style=" margin:8px 0 0 0; padding:0 4px;"> <a href="https://www.instagram.com/p/BFtNmXAidSJ/" style=" color:#000; font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; font-style:normal; font-weight:normal; line-height:17px; text-decoration:none; word-wrap:break-word;" target="_blank">Wiener melange</a></p>
<p style=" color:#c9c8cd; font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; line-height:17px; margin-bottom:0; margin-top:8px; overflow:hidden; padding:8px 0 7px; text-align:center; text-overflow:ellipsis; white-space:nowrap;">A photo posted by @krijnenbeebie on <time style=" font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; line-height:17px;" datetime="2016-05-22T10:37:52+00:00">May 22, 2016 at 3:37am PDT</time></p>
</div>
</blockquote>
<p><script async defer src="//platform.instagram.com/en_US/embeds.js"></script>    </script></p>
<div class="row">
<div class="col-sm-12">
<div class="gdpr-content">
<h4>Instagram</h4>
<p>Deze dienst is alleen beschikbaar wanneer alle cookies zijn geaccepteerd</p>
<p>                <a href="javascript: Cookiebot.renew()" class="gdpr-settings btn btn--primary button--primary">Wijzig cookie voorkeur</a>
            </div>
</p></div>
</p></div>
</div>
<p class="p1">Waarom won <a href="https://www.digitalnatives.nl" target="_blank">Digital Natives</a> de <em>award</em>? Joost: &#8216;Bij de European Design Awards gaat er (naast alle aandacht voor vorm en esthetiek) veel aandacht uit naar innovatie. We hebben altijd geprobeerd de content waarmee we mogen werken zo goed mogelijk te presenteren. Vn.nl is ontworpen om de wisselende inhoud keer op keer even goed neer te zetten.</p>
<p class="p1">Hoogtepunt van de dag (naast het winnen van een <em>award, </em>én Wiener Melange nummer drie) was toch <a href="https://prezi.com/qc6uxevbgjax/anthropology-of-design/" target="_blank">het vrij briljante optreden van antropoloog Micheal Leube</a>, die op een geweldige manier pleitte voor maatschappelijk geëngageerde ontwerpers. Uiteindelijk liep het betoog uit op een een-tweetje met Oostenrijkse ontwerper Erwin Bauer, die precies dat had gedaan met zijn project <em><a href="http://buerobauer.com/projekte/first-aid-kit/" target="_blank">First Aid Kit – Icon based Communication for Refugees</a></em>.&#8217;</p>
<div class="info-box">
<p>De European Design Awards worden sinds 2006 uitgereikt aan het beste grafische en digitale design van Europa op verschillende deelthema&#8217;s. Het ontwerp voor de website van Vrij Nederland was genomineerd in de categorie <em>Information Site</em>. Dit jaar wonnen opvallend veel Nederlandse bureaus, waaronder Vruchtvlees, Fabrique en StudioAirport.</p>
</div>
<div class="gpdr-overlay-wrapper">
    <script type="text/plain" class="gpdr-iframe gdpr-service-instagram"></p>
<blockquote class="instagram-media" data-instgrm-captioned data-instgrm-version="7" style=" background:#FFF; border:0; border-radius:3px; box-shadow:0 0 1px 0 rgba(0,0,0,0.5),0 1px 10px 0 rgba(0,0,0,0.15); margin: 1px; max-width:500px; padding:0; width:99.375%; width:-webkit-calc(100% - 2px); width:calc(100% - 2px);">
<div style="padding:8px;">
<div style=" background:#F8F8F8; line-height:0; margin-top:40px; padding:50.0% 0; text-align:center; width:100%;">
<div style=" background:url(); display:block; height:44px; margin:0 auto -44px; position:relative; top:-22px; width:44px;"></div>
</div>
<p style=" margin:8px 0 0 0; padding:0 4px;"> <a href="https://www.instagram.com/p/BFrbv0iidTq/" style=" color:#000; font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; font-style:normal; font-weight:normal; line-height:17px; text-decoration:none; word-wrap:break-word;" target="_blank">#snacklife</a></p>
<p style=" color:#c9c8cd; font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; line-height:17px; margin-bottom:0; margin-top:8px; overflow:hidden; padding:8px 0 7px; text-align:center; text-overflow:ellipsis; white-space:nowrap;">A photo posted by @krijnenbeebie on <time style=" font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; line-height:17px;" datetime="2016-05-21T18:03:01+00:00">May 21, 2016 at 11:03am PDT</time></p>
</div>
</blockquote>
<p><script async defer src="//platform.instagram.com/en_US/embeds.js"></script>    </script></p>
<div class="row">
<div class="col-sm-12">
<div class="gdpr-content">
<h4>Instagram</h4>
<p>Deze dienst is alleen beschikbaar wanneer alle cookies zijn geaccepteerd</p>
<p>                <a href="javascript: Cookiebot.renew()" class="gdpr-settings btn btn--primary button--primary">Wijzig cookie voorkeur</a>
            </div>
</p></div>
</p></div>
</div>
<figure id="post-327003 media-327003" class="align-center"></figure>


We hebben een European Design Award!

<div class="lead">
<p>We zoeken een stagiair! Zin in? Nú mailen naar webredactie@vn.nl.</p>
</div>
<p>Onze stagiair Daan moet de hort op, zijn scriptie schrijven. Nu zoeken we iemand die zijn plaats inneemt op de webredactie. Het liefst iemand die studeert, weet wat er speelt online en in de media, lekker schrijft en betrokken is bij de actualiteit en de journalistiek.</p>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Op vn.nl bloggen onze redacteuren over de actualiteiten, waardoor we niet meer alleen een weekblad, maar ook een nieuws- en opiniesite zijn. Bovenop de waan van de dag, maar onverminderd de diepte in.</p>
<p>Op deze stageplek leer je redigeren, zet je stukken online en op sociale media, denk je na over koppen, intro&#8217;s, tweets, gifjes en de toekomst van digitaal publiceren. Bovendien schrijf je zelf stukjes en maak je dagelijks van dichtbij mee hoe de papieren <i>Vrij Nederland</i> tot stand komt.</p>
<h5>Zo. Kortom:</h5>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>– We hebben een stageplek voor de periode van 1 mei tot en met 31 augustus.<br />
– Voor vier dagen per week.<br />
– Voor een termijn van vier maanden. (En mocht je al een vakantie in die periode hebben gepland, prima<i>.</i>)<br />
– Je krijgt van ons een stagevergoeding en je reiskosten terug, als dat nodig is.</p>
<p>Reageren kan zo snel mogelijk door je CV en een korte motivatie te sturen naar <a class="normal" title="mailto:tim.de.gier@vn.nl" href="mailto:webredactie@vn.nl" target="_blank">webredactie@vn.nl</a> t.a.v. mij, Roos van Tongerloo. Wie weet stuur ik je een uitnodiging voor een kop koffie op de redactie.</p>
</div>
<p>P.S. Onze hoofdredacteur is hier ook begonnen als stagiair. Precies, dat dacht ik ook.</p>


Joe, stage bij de Vrij Nederland-webredactie?

<div class="lead">
<p>Van vmbo tot kunstacademie, van universiteit tot basisschool: de veelzijdigheid van het onderwijs in Rotterdam, gefotografeerd door Carel van Hees.</p>
</div>
<figure id="post-319453 media-319453" class="align-left">
<figure id="post-319453 media-319453" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150203_164.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150203_164-320x480.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150203_164-640x960.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150203_164-1280x1920.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>RDM Campus, mbo/ hbo, 4 februari 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</figure>
<div class="media-wide">
<figure id="post-319454 media-319454" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150528_383.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150528_383-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150528_383-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150528_383-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Scheepvaart &amp; Transport College, 28 mei 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
<figure id="post-319455 media-319455" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_253.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_253-320x480.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_253-640x960.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_253-1280x1920.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Zuiderpark, vmbo, 6 maart 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
<figure id="post-319456 media-319456" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151104_033.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151104_033-320x480.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151104_033-640x960.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151104_033-1280x1920.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Erasmiaans Gymnasium, 4 november 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
<div class="media-wide">
<figure id="post-319457 media-319457" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150413_185.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150413_185-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150413_185-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150413_185-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Codarts, havo/vwo voor muziek en dans, 13 april 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
<figure id="post-319459 media-319459" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_045.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_045-320x480.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_045-640x960.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_045-1280x1920.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Willem de Kooning Academie, hbo, 11 juni 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
<figure id="post-319456 media-319456" class="align-left"></figure>
<figure id="post-319457 media-319457" class="align-left"></figure>
<figure id="post-319459 media-319459" class="align-left"></figure>
<figure id="post-319462 media-319462" class="align-left"></figure>
<figure id="post-319462 media-319462" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_128.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_128-320x480.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_128-640x960.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_128-1280x1920.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Willem de Kooning Academie, hbo, 11 juni 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
<div class="media-wide">
<figure id="post-319464 media-319464" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150519_242.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150519_242-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150519_242-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150519_242-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>ROC Albeda College, mbo, 19 mei 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
<figure id="post-319464 media-319464" class="align-left"></figure>
<div class="media-wide">
<figure id="post-319466 media-319466" class="align-left">
<figure id="post-319465 media-319465" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150625_440.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150625_440-320x214.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150625_440-640x429.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150625_440-1280x858.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Zuiderpark, vmbo, 25 juni 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
<figure id="post-319466 media-319466" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150129_014.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150129_014-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150129_014-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150129_014-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Hogeschool Inholland Rotterdam, hbo, 29 januari 2015 | Foto: Carel van Hees<br />
</figcaption></figure>
</figure>
</div>
<figure id="post-319468 media-319468" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319468 media-319468" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150414_315.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150414_315-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150414_315-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150414_315-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Scheepvaart en Transport College, 14 april 2015. | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319470 media-319470" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319470 media-319470" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_222.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_222-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_222-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_222-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Zuiderpark, vmbo, 6 maar 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
<p>Zuiderpark, vmbo,6 maart 2015</p>
<p>Zuiderpark, vmbo,6 maart 2015</p>
<p>Zuiderpark, vmbo,6 maart 2015</p>
</div>
</figure>
<figure id="post-319472 media-319472" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319472 media-319472" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150520_341.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150520_341-320x221.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150520_341-640x442.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150520_341-1280x885.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>ROC Albeda College, mbo,20 mei 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319474 media-319474" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319474 media-319474" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151007_046.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151007_046-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151007_046-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151007_046-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Erasmiaans Gymnasium,7 oktober 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319475 media-319475" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319475 media-319475" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150522_275.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150522_275-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150522_275-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150522_275-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>OSG Hugo de Groot, 22 mei 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319479 media-319479" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319479 media-319479" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_038.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_038-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_038-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_038-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Willem de Kooning Academie hbo, 11 juni | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319480 media-319480" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319480 media-319480" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_384.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_384-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_384-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_384-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Zuiderpark, vmbo,6 maart 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319482 media-319482" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319691 media-319691" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/01/cvh150602_013.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/01/cvh150602_013-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/01/cvh150602_013-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/01/cvh150602_013-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Erasmus Universiteit Rotterdam, 2 juni 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<div class="media-wide">
<figure id="post-319482 media-319482" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150113_225.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150113_225-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150113_225-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150113_225-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>OBS Bloemhof, 13 januari 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
<figure id="post-319484 media-319484" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319484 media-319484" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150703_737.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150703_737-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150703_737-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150703_737-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Libanon Lyceum, VO, 3 juli 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319486 media-319486" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319486 media-319486" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150602_005.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150602_005-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150602_005-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150602_005-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Erasmus Universiteit Rotterdam, 2 juni 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319488 media-319488" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319488 media-319488" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150213_024.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150213_024-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150213_024-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150213_024-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Erasmiaans Gymnasium,13 februari 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319490 media-319490" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319490 media-319490" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150415_024.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150415_024-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150415_024-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150415_024-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Erasmus Universiteit Rotterdam, Rotterdams Studenten Corps, 15 april 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319492 media-319492" class="align-left">
<figure id="post-319492 media-319492" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_152.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_152-320x480.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_152-640x960.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150611_152-1280x1920.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Willem de Kooning Academie, 11 juni 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</figure>
<figure id="post-319494 media-319494" class="align-left">
<figure id="post-319494 media-319494" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151002_161.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151002_161-320x480.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151002_161-640x960.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh151002_161-1280x1920.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>OBS Bloemhof, 2 oktober 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</figure>
<figure id="post-319496 media-319496" class="align-left">
<div class="media-wide">
<figure id="post-319496 media-319496" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh141104_045.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh141104_045-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh141104_045-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh141104_045-1280x853.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Oranje Nassau, basisschool, 4 november 2014 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</div>
</figure>
<figure id="post-319498 media-319498" class="align-left">
<figure id="post-319498 media-319498" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_277.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_277-320x488.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_277-640x976.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150306_277-1280x1952.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Zuiderpark, vmbo, 6 maart 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</figure>
<figure id="post-319500 media-319500" class="align-left">
<figure id="post-319500 media-319500" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150414_237.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150414_237-320x480.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150414_237-640x960.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/03/cvh150414_237-1280x1920.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Scheepvaart en Transport College, 14 april 2015 | Foto: Carel van Hees</figcaption></figure>
</figure>


Seriegieds – de update

Vrij Nederland Detective en Thrillergids 2018

Het klimaat en de mens in 2018

Beeldcolumn: Jip van den Toorn

Beeldcolumn: Jip van den Toorn

Beeldcolumn Jip: #1

Lezersoproep: (Niet) normaal!

Word abonnee van Vrij Nederland

Debat: de zin en onzin van democratische vernieuwing

Supermarkten: onderzoeksrapport

Bewaarbier

Ward Wijndelts nieuwe hoofdredacteur van Vrij Nederland

Ter lering ende vermaak: 10 boeken voor tijdens de vakantie

We hebben een European Design Award!

Joe, stage bij de Vrij Nederland-webredactie?

Document Nederland, de foto’s: naar school in Rotterdam