We hadden elkaar één keer in levenden lijve ontmoet, na lang aandringen van Anils kant. Hij stuurde me twee keer hetzelfde boek, van hemzelf, en ik reageerde niet. De zonde van de acedia, de gemakzucht, de luiheid, die hij zo in het geheel niet kende. Gebelgde stem aan de telefoon: het was uiterst belangrijk dat wij elkaar zagen, hij had al mijn stukken uit De Groene Amsterdammer gelezen en begreep ze, begreep ik, veel beter dan ikzelf.
De afspraak vond plaats in een ongelooflijk modern café, althans voor 1986.
Hij was verbijsterd toen hij me zag: &#8216;Maar jij bent bruin.&#8217; Daar wist ik niets op terug te zeggen. Er stonden toen nog geen auteursfoto&#8217;s bij stukjes, en ik had al mijn kroeshaar nog. Het leek net echt, en ik geloof dat ik door Anil ook ter plekke bruin werd.
De tweede keer ging ik naar het huis van die razend gedreven man, die lawines van taal over je uitstortte: over Stuart Hall, de Birmingham School, Naipaul, het neokolonialisme, het oriëntalisme, Bollywood, de stijlvastheid van de creool en de noodzaak van het dragen van witte hemden. Hij woonde in de Bijlmer toen, hij was de enige uit mijn kennissenkring die getrouwd was en een kindje had &#8211; ik vond het allemaal hoogst exotisch. Ik werd ontvangen. De kamer zat vol familie. Zijn vrouw. Zijn zuster. Haar man. Een zwager. Een neef. Een schoonzuster. Nog een schoonzuster. Plus aanhang. Hij was naast intellectueel ook clanhoofd, ik stapte een familiewereld binnen die ik niet kende. Voor hem was die vanzelfsprekend. Maar ik denk dat-ie ook dondersgoed wist hoe veel indruk het op me zou maken, dat achteloos weggeven van zijn hele familie aan mij, de geadopteerde.
Dat was de onuitgesproken deal: hij zou me alles leren over het leven dat ik ook had kunnen hebben, als ik wat Bruiner was opgevoed; en als ik hem dan wegwijs kon maken in die rare Hollandse gewoonten, zoals psychologie, etiquette, klassieke westerse muziek, dat soort kleinigheden.
Binnen drie maanden sprak Anil over Wij. &#8216;Wij vinden die laatste analyse van Dick Hebdige niet helemaal overtuigend.&#8217; Dat vond hij dan, en ik werd geacht dat ook te vinden. Waarom twee stemmen voor gelijkgezinden waar één volstond. Ik was even gevleid als gepanikeerd. De gevaren van symbiose, Anil, de psychoanalytische theorie, de individuatie. Dat vond hij dan weer zo overdreven aan me, zo Hollands.
Ik schaam me het te zeggen, maar ik schaam me in commissie: voordat ik Anil kende, had ik een wel heel rudimentair begrip van Suriname en de Antillen. Tot mijn achttiende gedacht dat in Suriname de negers woonden, en de kleurlingen op de eilanden. Anil heeft me tot in de details bijgespijkerd, hij heeft heel Nederland tot in de details bijgespijkerd, zijn verhalen waren zo verbijsterend en beschamend rijk en gevarieerd, en ik had dat moeten weten, wij hadden dat moeten weten als voormalige Rijksgenoten, en we wisten van niks. Acedia, hoofdzonde der gemakzucht. Anil Ramdas kon beleren, en god wat had Nederland dat nodig.
Nu moet ik wel verklappen dat het Suriname van Anil een volstrekt magisch land is, dat vooral in zijn verbeelding heeft bestaan.
Toen hij na lange tijd terugkeerde naar dat land en mij als nieuweling meenam, begreep ik meteen dat ik zijn roman nooit in de verfilming had mogen zien. Hij schaamde zich voor wat er niet was, misschien zelfs nooit was geweest, zijn schaamte stak mij aan, en van de weeromstuit werd ik koloniaal joviaal: &#8216;Toch wel een idyllisch tafereeltje.&#8217;
Het hoogtepunt van de schaamte bereikten wij in Nieuw Nickerie, het broeierige landbouwstadje in het westen van Suriname, waar Anil als kind had gewoond, te midden van al die andere Hindoestanen. &#8216;Een volk dat in twee geschiedenissen leeft&#8217; schrijft Anil daarover &#8216;in het premoderne waar men de zekerheid vindt, en in het moderne waar die zekerheid aan diggelen wordt geslagen.&#8217; In het hotelletje waar wij niet uit konden, want het avonduur der muskieten was aangebroken, vertelde hij gegeneerd over de Hindoestaanse mannen die zich hier bezopen, huilend in elkaars armen vielen, nog weer later zwalkend op een hoertje klommen, en op het laatst dan zelfmoord pleegden, altijd zelfmoord, want &#8216;Wij Oosterlingen weten wat het leven waard is, wat de dood waard is.&#8217;
&#8216;Het is verschrikkelijk volk,&#8217; zei Anil.
&#8216;Het is mijn volk,&#8217; zei hij met zoveel woorden. 
P.S.: Tijdens het schrijven van dit stukje krijg ik het bericht dat Frits Staal is overleden, de filosoof, Veda-expert, de oude vriend en leermeester. Frits Staal en Anil Ramdas kenden elkaar via mij, en vielen in elkaar als broertjes van zeer ongelijke leeftijd. Ik heb dat mogen zien. Ik heb dan nu het nakijken.