Zo gezellig is hygge niet

Scandinavië is al jaren hip, maar afgelopen jaar leek elke associatie met het noordelijke continent éxtra goed te verkopen. Noem magere kwark skyr en het is geen kladderig ontbijtproduct meer, maar het proteïnerijke godenvoedsel dat de Noormannen de energie gaf om hele oceanen over te zeilen en de kusten van Europa te terroriseren. En noem je gezelligheid hygge, dan gaat het niet meer over onder een knullig fleecedekentje op de bank zitten met een kommetje Hamka’s tussen je knieën, maar over een heuse levensfilosofie van zelfgebreide sokken, stijlvolle schapenvellen en kaarsen.

Scandinavië (ik reken IJsland daar voor het gemak ook bij) is dichtbij, maar net ver genoeg om het te kunnen idealiseren tot een droomland waar iedereen wèl weet hoe het leven moet. Nu bijna heel de wereld in brand lijkt te staan, moeten we ons krampachtig vasthouden aan de gedachte dat er èrgens nog een plek is waar mensen niets anders doen dan peperkoekjes bakken en elanden figuurzagen uit vers gekapt dennenhout.

Hygge is iets typisch Deens, iets wat je deelt met je naasten en erg naar binnen gericht: het sluit daarbij natuurlijk heel veel buiten.

Natuurlijk is het vooral de commercie die baat heeft bij dit Scandinavië-sprookje. Door de internationale vraag naar skyr draait de IJslandse zuivelindustrie op maximaal vermogen, en zuivelgiganten als Arla staan ook al klaar met een scala aan skyr-producten. In deze onderhoudende longread onderzoekt Charlotte Higgins hoe de hygge-hype in Engeland werd aangewakkerd doordat een journalist er voor de BBC er één artikel over schreef, waar vervolgens een hele horde trendgevoelige uitgevers op gesprongen is (de Deense schrijvers werden er later bij gezocht). Schrijf hygge op een geurkaars en je kunt er met gemak het dubbele voor vragen.

Higgins’ artikel suggereert bovendien dat hygge niet alleen een wollig escapisme is in deze grimmige tijden van politieke onrust, maar een wrangere relatie heeft met het politieke klimaat. Hygge is iets typisch Deens, iets wat je deelt met je naasten en erg naar binnen gericht: het sluit daarbij natuurlijk heel veel buiten. Het is daardoor het gedroomde stokpaardje van rechts-populisten en nationalisten. De leider van de Deense Volkspartij,  Pia Kjærsgaard, laat maar al te graag zien hoe hyggelig ze is. Zo doet ze er eindeloos over om haar werkkamer zo ‘gezellig’ mogelijk te maken. ‘Ik kan niet overleven in een werkomgeving die niet hyggelig is!’

De subtekst is dat migranten het ongezellig maken in Denemarken: de knusse wollen sokken-verzameling rond het haardvuur moet met hoge hekken en prikkeldraad worden beschermd.