Directeur Grachtenfestival
Mijn vader was een echte liefhebber van klas­sieke muziek. Thuis kreeg ik het tot gek­wordens toe te horen. Als kind moest ik er niets van hebben. Ik was al in de twintig toen iemand me de Vier Letzte Lieder van Richard Strauss liet horen en ik ontdekte dat ik het eigenlijk heel mooi vond. Als de basis maar gelegd is, komt de liefde voor klassieke muziek op een gegeven moment vanzelf. Mijn vader was een Mozart-man. Veel verder was ik niet gekomen toen ik het muziekprogramma van het Holland Festival ging produceren. Daar ontdekte ik dat ik gehypnotiseerd kon raken door hedendaagse componisten van wie ik nooit had gedacht dat ik ze mooi zou vinden.
Bij het Grachtenfestival wil ik mensen verleiden ook op ontdekkingstocht te gaan. Concessies in de kwaliteit doen we niet. Wel verlagen we de drempel door de concerten goedkoop en niet te lang te maken. Als het maar een uurtje duurt, neem je wel eens een gok. Ook brengen we mooie muziek op bijzondere locaties. Bij de Monumentenconcerten heeft het programma altijd iets te maken met het pand. In Foam, het fotografiemuseum, is nu een expositie van een fotograaf die echt super-Amerikaans beeld maakt. Daar speelt het Python saxofoonkwartet onder meer werk van Gershwin en is er een tapdanseres.
Toen ik tien jaar geleden begon, fietste ik voor de Huis-, Tuin- en Dakterrasconcerten, bij mensen thuis, de stad door. Als ik een mooie kamer zag, belde ik aan. Meestal vonden de bewoners het wel leuk hun huis aan het publiek te laten zien. Mijn grootste ambitie was jonge musici een podium te bieden. Want ze werken zich helemaal te pletter en maken zulke mooie dingen. Er zijn tal van mensen die heel jong bij het Grachtenfestival zijn begonnen en nu internationaal hun vleugels uitslaan. Op haar zeventiende speelde Janine Jansen bijvoorbeeld bij ons.
Een jaar of vijf geleden kregen we zoveel publiek dat we het niet meer konden bergen in de binnenstad. Dan kan je denken: het moet zo intiem blijven als het is. Maar het culturele centrum dat rondom het Muziekgebouw aan ’t IJ ontstaat, was een uitstekende reden om te groeien. Vorig jaar deden we veel in Overhoeks, het nieuwbouwgebied aan de noordoever van het IJ. In een uitzichtscabine in de Shell-toren gaf iemand met een harp of viool concerten voor één persoon. Mijn grote angst vorig jaar – elk jaar heb ik een grote angst – was dat er niemand naar Noord zou komen. Iedereen die ik kende, zei: daar ga ik niet heen, veel te ver, het waait er altijd. We hebben het Amster­dam Brass Orches­tra op de pont gezet om mensen op te wekken de gang over het IJ te maken. En ze kwamen!
Dit jaar hebben we masterclasses van de Roe­meense sopraan Nelly Miricioiu. Zo’n ster kunnen wij natuurlijk helemaal niet krijgen als iemand daar niet verschrikkelijk zijn best voor doet. Pieter Alferink, de man die ook de befaamde masterclasses met Elisabeth Schwarz­kopf heeft gedaan, heeft een goede band met haar en hij heeft haar warm gemaakt voor het Grachtenfestival. Vier dagen lang werkt ze met geweldige jonge zangers. Ik heb de audities bijgewoond. Het is fascinerend om te zien hoe zo’n vrouw, soms op het onaardige af, maar heel praktisch en streng aanwijzingen geeft en wat voor effect dat heeft. Dat gaat ze straks voor het publiek doen. Maar de helft van Nederland is op vakantie. Daar heb ik wel slapeloze nachten van. Hoe moet we zorgen dat iedereen weet dat er zoiets bijzonders gaande is?
Het is een enorme klus elk jaar weer het geld bij elkaar te schrapen. We bestaan voor een gevaarlijk groot deel dankzij sponsors. Nog geen tien procent van onze begroting bestaat uit structurele subsidie. En sponsors kunnen denken: we willen wel weer eens iets nieuws. De eerste keer heeft de Raad voor Cultuur ons ondersteund. Maar in de tweede cultuurnota hebben ze gezegd dat het een te Am­ster­dam­se aangelegenheid was. Een vergissing: ruim zestig procent van ons publiek komt van buiten Amster­dam. Ook het Am­ster­dam­se evenementenfonds wees een subsidieaanvraag af omdat we niet ‘vernieuwend’ genoeg waren. Van het woord ‘nieuw’ word ik af en toe moedeloos. Dat betekent dat je nooit iets kan doen dat een tijdje bestaat en dat de kans krijgt te groeien. ‘Nieuw’ is een vervuild woord, net als ‘allochtoon publiek’. Al die dingen die moeten, werken niet.
Moeilijk om te zeggen wat de hoogtepunten zijn uit de afgelopen tien jaar. Er zijn veel mensen die je hebt horen spelen waar ik gelukkig van werd. Saxofonist Ties Mellema is een van hen. Een van de leukste concerten was bij de tentoonstelling over sport in het fotografiemuseum. Twee ploegen van De Nederlandse Opera hebben toen operafragmenten gezongen die vaak in voetbalstadions te horen zijn. Ze zongen zo mooi dat je er tranen van in de ogen kreeg. Het publiek kreeg vlaggetjes en werd ingedeeld als supporter van de ene of de andere ploeg. Het is toch heel vaak de sfeer die mij raakt. De mensen in hun bootjes bij het Prinsengrachtconcert die stil worden van wat ze horen. De goedaardigheid van dat alles vind ik zo mooi. Amsterdammers zijn toch vaak bot en kortaangebonden. Dan is het fijn te ontdekken dat er zoiets bestaat als saamhorigheid. Ik ben er diep van overtuigd dat dit soort evenementen bijdraagt aan een gelukkig gevoel in de stad.
Muziek is een leidraad in mijn leven. Ik ben getrouwd geweest met een popmusicus (Boudewijn de Groot, red.). Met hem heb ik een muziekuitgeverij gehad. Daarna heb ik veel televisiewerk gedaan. Zoals de redactie van Wie van de drie; fantastisch leuk was dat. In 1983 ben ik rechten gaan studeren. Ik was gescheiden en vroeg me af: hoe nu verder? Studeren met een kind was natuurlijk ingewikkeld. We aten gras van een eenouderbeurs. Toen ik de propedeuse net had gehaald, kreeg ik een baan aangeboden bij het Holland Festival. Ik dacht: ik doe die studie er wel bij. Dat werd natuurlijk niets. Maar het was wel een gouden kans. Ik wist niet wat ik allemaal meemaakte. Zo herinner ik me Triumph der Liebe door Schaubühne am Lehninerplatz uit Berlijn in Carré, waarbij het water uit de Amstel een soort slotgracht was geworden. Ongelooflijk prachtig. De niet-westerse programmering heb ik ook heel mooi gevonden. Een groep onderwater-marionettenspelers uit Noord-Vietnam begon op een gegeven moment liedjes voor ons te zingen, omdat ze blij waren met het eten en het gezellig vonden. Onze technicus begon “Tulpen uit Amsterdam” terug te zingen. En toen hebben we met zijn allen heen en weer voor elkaar gezongen. Dat soort ervaringen vergroot je wereld.
Als ik echt zou moeten kiezen tussen verschillende kunstvormen, denk ik dat muziek het meest met me doet. Het tilt me boven mezelf uit. Muziek verlost je van alle dingen die je kunnen bedrukken. Als er een heel groot koor voor je opstaat en begint te zingen, ervaar je een soort genade. Ooit was ik met een filmploeg bij het Mahlerfeest in het Concertgebouw. Toen heb ik in tien dagen alle symfonieën van Mahler kunnen horen. Vooral de repetities waren bijzonder. Het zweet op de hoofden. De handdoek om de nek van de dirigent. Ik heb nog steeds een herinnering aan die dagen alsof ik toen ver weg was en mijn gewone leven even stilstond. Die jongens van de filmploeg deden gewoon hun werk en waren totaal niet geïnteresseerd in die muziek. Maar op een gegeven moment liepen bij de Tweede Symfonie de tranen over de wangen van een cameraman. Als zoiets gebeurt, wordt er iets in je geraakt dat je bevrijdt.
alma netten
1950Geboren in Den Haag
1962-1967 HBS-A aan het Daltonlyceum, Den Haag
1968-1970 Academie voor Podiumvorming, Den Haag
1972-1982 Leiding Muziekuitgeverij Papa’s Music BV
1983-1986 Studie Nederlands Recht aan de Universiteit van Amsterdam
1986-1991 Chef de bureau en productie­leider muziek Stichting voor Bijzondere Kunstmanifestaties/Holland Festival
1991-1997 Redactie en productie televisieprogramma’s voor AT5, AVRO, NPS en VPRO
1998-heden Directeur Grachtenfestival

Alma Netten