Uit het leven
Wim Hartman, op 7 oktober op bijna vierenzeventigjarige leeftijd overleden, was een bevlogen stedenbouwkundige, filosoof, landschapsschilder, musicus en timmerman. Hij was nauw betrokken bij de Amsterdamse stadsontwikkeling en twee jaar geleden verscheen zijn boek De vloeibare stad, dat als een strijdbaar manifest betoogt dat de onvoorspelbaarheid van de verstedelijking de ware aard van de stad is. De stad valt niet rationeel te plannen, de stad is een &#8216;gebeurtenis&#8217; waarin honderdduizenden mensen elke dag opnieuw miljoenen individuele beslissingen nemen. Een grillig proces vol onzekerheden dat alle kans moet krijgen, want dat is de enige manier om het wankel evenwicht te bewaren. In tegenstelling tot wat de vele doemdenkers beweren is er aan ruimte geen gebrek en zal de gemeenschapszin terugkeren als beter gekeken wordt naar wat de burger bezielt. Klimaatverandering is geen naderend onheil, maar een uitdaging om de kwaliteit van het leven te verbeteren.
Wim Hartman was een inspirerende romanticus, bescheiden, zachtzinnig en altijd zichzelf; hij zocht tegenspraak en debat, maar je moest van goede huize komen om hem op andere gedachten te brengen. Een vriend noemde hem &#8216;een allround wetenschapper in de vervlogen traditie van Darwin&#8217;. Hij genoot van zijn moestuin, ordende de chaos en hield ook van onkruid.
Hij werd op 22 oktober 1935 in Velzen geboren, zijn vader was hoofdmachinist op de Statendam en later chef technische dienst bij de elektriciteitscentrale van de PEN. Ze woonden in een arbeidershuis op het terrein, ver van het dorp. Wim kreeg al op de lagere school orgelles, werd organist in de kerk, maar &#8216;ik had geen talent voor geloven&#8217;. Later speelde hij klavecimbel, daarna piano. Hij bouwde zijn eigen klavichord.
Na de hbs ging hij in Delft bouwkunde en stedenbouw studeren en werd hij lid van de progressieve Studenten Bond. Hij maakte decors voor het studententoneel, zat in het bestuur, maar speelde zelf niet. Professor van Eesteren, de goeroe en grondlegger van de moderne stedenbouw, vroeg hem assistent te worden. Van Eesteren wenste strakke planning en toen Wim na zijn afstuderen als vrijwilliger met zijn eerste vrouw Tineke naar Curaçao ging, trof hij een land waar men planning vreemd en overbodig vond. Een interessante, leerzame tijd.
Terug in Nederland kwam hij bij Publieke Werken in Amsterdam waar Van Eesteren de skepter zwaaide. Architecten stonden als stadschirurgen in witte jassen bij de tafels van hun in stofjassen geklede tekenaars. Het was de tijd van de Bijlmer en de rigoureuze aanpak.
Wim en zijn jonge vrienden raakten onder de indruk van bewonersprotesten en op het stadhuis werd naar Wim geluisterd. Zijn beminnelijk en rustig optreden schiep vertrouwen, maar de &#8216;voor sommigen wel irritante kalmte en ondoorgrondelijke wijsheden&#8217; kon mensen radeloos maken. Hij werd directeur Stadsvernieuwing bij de wethouders Lammers en Schaefer. De Kinkerbuurt nam hij onder handen. Op inspraakavonden bracht &#8216;die vriendelijke man in spijkerpak&#8217;, de zaal in verwarring omdat men niet geloofde dat hij ambtenaar was.
Wim schonk &#8211; ook dat was nieuw &#8211; veel aandacht aan de sfeer op straat en in de buurt, de overlast en hondenpoep en hij maakte een plein autovrij. Later was hij verantwoordelijk voor de binnenstad waar hij onder meer de kleurrijke maar controversiële herinrichting van het Damrak en de Nieuwmarkt verzorgde. Hij bracht kunst in de openbare ruimte.
Na zijn lange gemeentelijke loopbaan begon hij met Cilian, zijn tweede vrouw, het advieskantoor Buro 4Dstad. Hij woonde een half jaar in Chicago en verdiepte zich in filosofie en sociologie. Wim was een van de initiatiefnemers van de Stichting IJbeeld, die met foto&#8217;s en film de ontwikkelingen aan de IJ-oevers vastlegt en was betrokken bij &#8216;Cradle to Cradle&#8217; dat zich bezighoudt met duurzaamheid en hergebruik. Dirk Sijmons, de voormalige Rijksadviseur voor het Landschap, betrok hem bij zijn Matrix-project voor klimaatonderzoek. Wim kwam altijd met verrassend boeiende invalshoeken. &#8216;Hij was een muzisch man.&#8217;
Naar pretparken ging Wim niet, maar hij liet zijn drie zonen, Lukas, Jasper en Samuel, wel zien hoe mooi eenvoudige romaanse kerken zijn. Zij zeilden, kampeerden in het wild en wandelden hoog in de bergen. Als laatste project ontwierp hij na een ingenieuze boomhut een houten aanbouw voor zijn huisje aan de dijk in Amsterdam-Noord, hij zag weer toekomst in het telen van voedsel rondom de stad, en verfijnde de ideeën van zijn levenswerk, &#8216;De Vloeibare Stad&#8217;.
Suggesties voor deze rubriek? Mail naar uithetleven@vn.nl