<div class="wpg-element paragraph">
<h3>Mijd de kortste weg!</h3>
Midas Dekkers&#8217; passie voor al te beestachtige wezens behelst meer dan een rondje ‘épater le bourgeois’.
De grauwe kustgors, de streptokok, de bejaarde, de teddybeer, het lijk, de kloon, de geluksvogel, de eikel, de vale gier, de columnist: bien étonnés de se trouver ensemble. Maar het zijn allemaal beesten, volgens de literaire bioloog Midas Dekkers (1946). Zijn radiocolumns voor het programma Vroege Vogels bundelde hij op volgorde van schrijven in twee gebonden delen, Alle beesten I en Alle beesten II, een lijvige cassette waarmee je probleemloos een zittend muisje kunt pletten.
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
In 1980, toen hij met die praatjes begon, had je volgens hem een miljoen als zodanig aangemerkte dieren. Toen hij ophield in 2007: zo&#8217;n dertig miljoen. Hij had zich dus kunnen beperken tot bestaande beesten, zoals de poliep en de mossel, maar Dekkers ruimt ook een plaatsje in voor &#8216;diersoorten&#8217; als &#8216;de liefhebber&#8217;, &#8216;de neger&#8217;, &#8216;de vrouw&#8217;. Hij bezit dan ook een rekkelijke opvatting van het dierenrijk. Niet alleen acht hij de mens een beest, waardoor ook al die door hem ontwaarde typetjes mee mogen doen. Maar het gaat nog verder, begrijp ik: Dekkers is door de ooit gemaakte studiekeuze begiftigd met de blik van een bioloog. Dé noemer bij al die parlando stukjes van zo&#8217;n twee pagina&#8217;s per dier is: &#8216;Al die beesten zijn door mijn ogen gegaan. Zo ziet een bioloog de wereld.&#8217; Midas over alles was dan ook een goede alternatieve titel geweest.
Dat zit zo: de bioloog ziet meer dan een ander, omdat hij tijdens de studie geleerd heeft alles wat hij ziet te tekenen. Dat kan, al lijkt me van nog groter belang hoe de adelaarsscherpe observaties van zo&#8217;n bioloog in woorden een blik op de wereld vormen. Bij de dichter en essayist Dick Hillenius uitte dat zich vooral in debunken; bij de wetenschapper Tijs Goldschmidt draait het om het grotere verband; bij de romancier Maarten &#8216;t Hart staat de romantiek (het ongerepte, het pure) voorop. Van dit stel schrijvende biologen is Midas Dekkers het meest de negentiende-eeuwse natuurhistoricus en verzamelaar. Hem gaat het vooral om het verleiden van de medemens tot een onmenselijke (en daarmee begripvollere) blik op dieren.
Die zienswijze heeft het meeste effect naarmate het dier in kwestie meer van de mens verschilt, naarmate het ons griezeliger want onmenselijker voorkomt. &#8216;Spinnen brengen het er slecht af. Ze hebben veel te veel poten. Twee poten, zoals wij, daar houden we van. Daarom sluiten we unaniem vrijwel alle vogels in ons hart.&#8217;
Schijnbaar ouwehoeren Interessant aan deze uitgave voor de Midas-watcher is dat sommige werken van langere adem (De larf) gerijpt blijken uit deze korte stukjes. Zelf signaleert hij in dit oermateriaal de genese van eigen thema&#8217;s als &#8216;de dood, de poes, de god, de tijd, de liefde&#8217;. Prima. Daar moet maar eens een scriptie over geschreven worden. Ik besef dat ik hiermee onrecht doe aan de serieuze gast die Dekkers als bioloog is en wil zijn, maar ik verkies deze tsunami aan columns boven zijn &#8216;volwassen&#8217; werken. Want in Alle beesten is zijn stem als schrijver het duidelijkst hoorbaar.
In 2006 verscheen bij Home Academy een onweerstaanbaar hoorcollege van Dekkers op cd, getiteld Mens en Dier. De timing, de ingehouden proest, de snuivende ademhaling, de wellust wanneer hij scabreus in de weer is &#8211; je zou die stem bij zijn geschreven proza moeten kunnen leasen, dacht ik sindsdien wel eens. Dat hoeft nu niet meer: in Alle beesten weerklinkt zij op elke pagina.
Dat krijgt hij voor elkaar door schijnbaar te ouwehoeren. In een column over de bouvier begint bij over herdershonden te praten en eindigt hij met een lange filippica tegen geluidoverlast door de walkman &#8211; in de jaren tachtig had je die. Toch stoort dat niet. Op zijn Dekkers gezegd: hoe flikt ie dat? Naar eigen zeggen benadert hij &#8216;de waarheid&#8217; via omtrekkende bewegingen. &#8216;Mijd de kortste weg! Kies mijlen op zevens, tast rond, keer regelmatig op je schreden terug. Komen doe je er ook zo niet, maar je kunt haar soms uit de verte zien liggen, de waarheid.&#8217;
Zoals menige échte ouwehoer benut hij de associatie om z&#8217;n lapidaire gedachten voor het voetlicht te brengen. Nijlpaarden zijn karakteristiek dik, dus dan ben je zo, hop, bij de volslanke medemens: &#8216;Dikkerds zien er niet alleen aardig uit, ze zijn ook aardiger dan dunnerds. Dat is een natuurwet.&#8217; En net op het moment dat je denkt: blijft het bij geouwehoer, verbindt hij daar een inzicht over het parasympatische en orthosympathische zenuwstelsel aan. Ook zijn aforismen, losjes verspreid als barnsteen op een Deens strand, tillen de columns op: &#8216;Groene vingers kunnen hard knijpen.&#8217; Nog eentje: &#8216;Het konijn is de poes voor het kind.&#8217; Ook leuk: &#8216;De natuur, dat is waar je je hond uitlaat.&#8217; Zeer waar: &#8216;Een rechtgeaarde kat stemt VVD.&#8217; De laatste: &#8216;De struis is de Belg onder de vogels.&#8217; Om het af te leren: &#8216;Neem nooit cavia&#8217;s als man alleen.&#8217;
Kwetsbare woorden Wie deze 723 beestencolumns achtereen leest, raakt overtuigd van Dekkers&#8217; totale dierenliefde: in zijn bed lijkt hij even gemakkelijk de chimpansee, de mestkever als de schaamluis te noden. Zijn favoriet blijft de kat en voor de hond heeft hij als bekend weinig goede woorden over. Zijn dierenliefde lijkt, in combinatie met nostalgie over de voorbije jeugd, ook een teleurstelling in het mensdom te maskeren, zoniet onversneden mensenhaat. &#8216;In theorie zou je een ideale mens kunnen samenstellen uit mensenhersenen, een kattenlijf, arendsvleugels, een hondenneus en enkele zintuigsnufjes zoals boktor-voelsprieten, uilenogen en het warmtezintuig van een ratelslang.&#8217; Vermoedelijk daarom wil hij juist voor &#8216;vieze&#8217; dieren nogal eens een lans breken: &#8216;Een pissebed is een vaag, ontwijkend snuitertje. Nooit hebben we het op een ernstige overtreding kunnen betrappen, maar onze huisvrouwen nemen het zekere voor het onzekere. Weg ermee. Al dat gewriemel, dat stiekeme gedoe bij nacht en ontij, als daar niets achter steekt!&#8217;
Maar zijn passie voor al te beestachtige wezens behelst meer dan een rondje épater le bourgeois. Zijn meest ontroerende, verstilde ode is immers gewijd aan het vliegend hert, Europa&#8217;s grootste kever met een lengte van 7,5 centimeter (&#8216;zo lang als een wijsvinger, maar zo dik als een duim&#8217;). Dekkers vertelt hoe het vliegend hert op een met mede-insectenjagers ondernomen expeditie de vergassing met cyaankali overleefd bleek te hebben en, doorboord met opprikspeld en al, bezig was in een laatste wanhoopstocht de bodem van de opbergdoos los te wrikken. 
Dekkers wijdt er deze kwetsbare woorden aan: &#8216;Nooit heb ik zoiets beklemmends gezien. Door zijn voor insecten uitzonderlijke grootte had het vliegend hert de grens tussen de welhaast onbiologische wereld van het insectengekrioel en onze wereld van warmbloedigen doorbroken. Ontzet keken we toe. Tot we de betovering uiteindelijk verbraken om iets te ondernemen. Voor de tweede keer die dag verdween het ongeluksdier in de stikpot. Niemand durfde meer te kijken. Maar horen kon je hem nog wel, minuten lang, en duidelijk klonk tussen het zachte tikken van de voetjes het slepen van de speld, als van een man met een lam been, in de verte, laat in de nacht.&#8217;
</div>

‘Alle beesten I’ en ‘Alle beesten II’ – Midas Dekkers

Mijd de kortste weg!