<div class="lead">
Prachtig, dat het jeugdloon wordt afgeschaft. Maar laat de FNV dan ook open staan voor demotie van ouderen.
</div>
Zo, één schaapje is over de dam, <a href="https://www.fnv.nl/sector-en-cao/alle-sectoren/handel/bijenkorf/nieuws/1125139-jongeren_beloond_als_volwaardige_werknemers_cao_bijenkorf_261015/" target="_blank">juichte</a> de FNV gisteren over de toezegging van de Bijenkorf om het jeugdloon af te schaffen. Nu zal de rest vast volgen. De vakbeweging verwacht dat met de stap van de warenhuisketen andere dienstverleners niet achter kunnen blijven en ook hún jongere werknemers straks volwassen lonen zullen gaan betalen. En dat is de hoogste tijd, want kwaliteit is niet leeftijdsgebonden, vinden ze bij de vakbonden. Ik ben het daar hartgrondig mee eens. Maar laten we dan meteen het héle loongebouw op de schop nemen en aanpassen aan de huidige tijd. Dat betekent dat de FNV op haar beurt ook eindelijk eens wat meer open moet staan voor demotie van oudere werknemers.
Het moet gezegd: ze hebben het gewiekst voor elkaar gekregen, de vakbonden. In ruil voor een halvering van het extra tarief voor gewerkte zondagen – al lang een doorn in het oog van de warenhuisketen – ging de directie uiteindelijk overstag. Het warenhuis belooft vanaf 2018 medewerkers tussen de 18 en 23 jaar een volwaardig salaris te bieden. Dat kan in sommige gevallen oplopen tot maar liefst dertig procent meer loon.
De vakbonden pleitten al langer voor het trekken van een streep door het jeugdloon. Met een actie haalden ze eerder al zo’n honderddertigduizend handtekeningen op, die ze minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onder de neus wreven. De PvdA, SP en GroenLinks vonden ze aan hun zijde. Maar met het besluit van de Bijenkorf hopen ze ook zonder politieke steun hun punten bij andere bedrijven te scoren.
Veel bedrijven zijn op zondag gesloten, dus het ruilmiddel van een minder hoog weekendtarief is daar voor de vakbeweging niet beschikbaar. Eigenlijk ligt sowieso een ander bespreekpunt meer voor de hand: de mogelijkheden van demotie. Het Nederlandse salarisgebouw is hopeloos ouderwets, roepen verschillende deskundigen al <a href="https://www.vn.nl/waarom-ouderen-minder-loon-moeten-krijgen/" target="_blank">jaren</a>: het salaris van de meeste werknemers stijgt automatisch met de leeftijd, sterker nog dan in veel andere Westerse landen. En dat past niet meer in een tijd waarin de meeste mensen tijdens hun arbeidzame leven verschillende werkgevers verslijten en niet meer beloond hoeven te worden voor hun eeuwige loyaliteit. Ook stamt het mechanisme uit de periode dat we dachten dat de economie ongebreideld door zou groeien. Nu dreigen de loonkosten van ouderen door de enorme vergrijzing van de beroepsbevolking en de verhoging van de AOW-leeftijd juist een molensteen te worden aan de nek van de Nederlandse economie. Maar voor de vakbonden is het onderwerp tot op heden nauwelijks bespreekbaar. Eerder in Vrij Nederland <a href="https://www.vn.nl/waarom-ouderen-minder-loon-moeten-krijgen/" target="_blank">noemde</a> arbeidsvoorwaardencoördinator Mariëtte Patijn het zelfs ‘pure leeftijdsdiscriminatie’.
Misschien moet de FNV haar oor eens beter te luisteren leggen bij de eigen achterban. Want veel ouderen willen best genoegen nemen met een iets lager loon, als ze in functie dan ook een stapje terug mogen doen. Dat blijkt uit recent <a href="https://www.mejudice.nl/artikelen/detail/is-demotie-echt-een-taboe-oudere-werknemers-aan-het-woord" target="_blank">onderzoek</a> van hoogleraren Kène Henkens en Harry van Dalen, beiden verbonden aan het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut. Ruim zestig procent van werknemers boven de vijfenveertig jaar kan zich voorstellen daar op zeker moment voor te kiezen. Onder vermogende ouderen, die meer dan een ton verdienen, is dat percentage zelfs zeventig procent. Ook veel werkgevers voelen er wel voor. Toch durven ze het nog maar nauwelijks toe te passen, stelden Henkens en Van Dalen in eerder <a href="https://www.mejudice.nl/artikelen/detail/waarom-leidinggevenden-zich-niet-branden-aan-demotie" target="_blank">onderzoek</a>. Ze zijn bang kwaad bloed te zetten bij hun personeel en hun loyaliteit te verliezen. Kortom, niemand durft echt de eerste te zijn.
Hier lijkt mij een mooie taak weggelegd voor de FNV. Bij de Bijenkorf hebben we nu gezien hoe goed ze daarin zijn: schaapjes over de dam duwen.