<div class="lead">
In zijn pogingen schijnzelfstandigheid tegen te gaan, maneuvreert Wiebes zzp&#8217;ers van de ene in de andere schijnconstructie. Het is tijd voor een verenigd protest. Nu!
</div>
De wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA), die schijnzelfstandigheid van zzp’ers moet inperken, is een half jaar oud en de eerste gevolgen worden merkbaar. Wat veel belangenbehartigers en zzp’ers van tevoren als vreesden lijkt realiteit te worden: er zijn nog steeds te weinig modelcontracten en er is veel onduidelijkheid. Onduidelijkheid leidt tot angst en voorzichtigheid, met name bij opdrachtgevers. Grote bedrijven als ING geven inmiddels aan dat ze op grote schaal afscheid gaan nemen van zzp’ers. U hoort het goed: afscheid nemen. Dus niet, zoals Wiebes in zijn naïviteit dacht, in vaste dienst nemen, maar gewoon uitzwaaien. Een paar mensen met &#8216;cruciale kennis en skills&#8217; zullen een contract krijgen, de rest zit zonder opdrachten.
<q class="pull-left">Zo’n 20.000 daarvan kon gedeeltelijk of helemaal verder via een payroll-constructie, maar 30.000 is simpelweg aan de kant gezet.</q>
Het aantal zzp’ers daalt voor het eerst in vijf jaar. En dat komt dus niet doordat zzp’ers die in schijnzelfstandigheid werkten een vast contract krijgen. Onderzoek van de Intelligence Group en zzp-expert Pierre Spaninks wijst uit dat circa 50.000 zzp’ers op dit moment al één of meerdere opdrachten zijn kwijtgeraakt omdat opdrachtgevers bang zijn voor naheffingen. Zo’n 20.000 daarvan kon gedeeltelijk of helemaal verder via een payroll-constructie, maar 30.000 is simpelweg aan de kant gezet. Dat belooft niet veel goeds, en qua duidelijkheid omtrent modelovereenkomsten zit er nog steeds weinig schot in de zaak: in augustus lagen er nog 1964 overeenkomsten ter beoordeling bij de belastingdienst. Hoeveel het er nu nog zijn is niet duidelijk. 
Staatssecretaris Wiebes lijkt met zijn wet een hele groep zzp’ers van de ene schijnconstructie in de andere te manoeuvreren. Payrolling lijkt voor alle partijen voordelig: als zzp’er ga je op papier in loondienst bij een payrollbedrijf, krijg je elke maand salaris en een loonstrookje, ben je verzekerd en hoef je geen administratie meer te doen. Als opdrachtgever hoef je niet bang te zijn voor naheffingen van de belastingdienst. Toch kleven er een paar grote nadelen aan deze constructie. Als zzp’er ga je in loondienst, en ben je dus geen zelfstandige meer. Je raakt al je aftrekposten kwijt, én je zelfstandigheid. De zekerheid die je in loondienst van een opdrachtgever zou hebben, is bij payrolling veel minder groot: je moet alsnog zélf acquisitie voeren en op zoek naar opdrachten. Daarnaast is er een derde partij gekomen die tussen jou en je opdrachtgever in staat, en die daar geld voor vraagt (gemiddeld 3 tot 5 procent van je factuur). Kortom: payrolling zorgt voor een vreemd soort vagevuur tussen zelfstandigheid en loondienst, waar uiteindelijk vooral het payroll-bedrijf zelf beter van wordt.
Een trage en onduidelijk opererende belastingdienst, opdrachtgevers die bang zijn om zzp’ers aan te stellen, zzp’ers die zitten met inkomstenderving en nieuwe schijnconstructies… je zou zeggen dat er massaal protest moet klinken vanuit opdrachtgevers, zzp’ers en belangenorganisaties, maar niets is minder waar. Nou zijn zzp’ers sowieso al niet goed verenigd – minder dan 10% is lid van een belangenorganisatie of vakbond, maar VNO-NCW en MKB Nederland blijven zich achter Wiebes scharen. Alleen ZZP Nederland is openlijk kritisch, maar tot grootschalige actie zal dat naar mijn verwachting ook niet leiden.
Toen Wiebes bekend maakte dat hij schijnzelfstandigheid <a href="https://www.vn.nl/dag-var/" target="_blank">wilde gaan aanpakken</a> met een nieuwe wet waren zijn intenties goed, maar voor goede intenties koop je niks. Nu de wet DBA een half jaar bestaat zou zelfs Erik Wiebes toch moeten concluderen dat de resultaten op z’n zachtst gezegd tegenvallen, en dat de wet tot nu toe vooral zorgt voor verwarring, waar derde partijen als payroll-bedrijven gretig op inspringen. De zzp’er is de dupe: hij verliest opdrachten, of verkoopt z’n zelfstandigheid aan een payroller. Het zou goed zijn als zzp’ers – ook degenen die nu (nog) geen directe hinder ondervinden – zich beter zouden verenigen en actiever zouden uitspreken tegen de wet DBA. Misschien dat Wiebes dan nog voor de verkiezingen <a href="https://www.vn.nl/hou-eens-op-met-zzpers-bashen/" target="_blank">tot de orde wordt geroepen</a>, en hij de problemen niet moeiteloos kan doorschuiven naar een volgend kabinet.