<div class="lead">
<p>Mag <em>De Telegraaf</em> in haar koppen spreken van een &#8216;asielplaag&#8217;? Benoemen is prima, stelt Aafke Romeijn. Maar dan mogen we ook benoemen waar zo&#8217;n woord ons nog meer aan doet denken.</p>
</div>
<p>Afgelopen weekend ontstond Twitter-reuring over de koppen die de redactie van <em>De Telegraaf</em> al een aantal weken boven artikelen over asielzoekers zet. &#8216;Asielplaag&#8217;, &#8216;asieltuig&#8217;, &#8216;asielaso’s&#8217; – het zijn typische Telegraaf-neologismen, die in de ogen van velen (ikzelf incluis) een morele grens overschrijden. Wanneer je een groep mensen generaliserend gelijkstelt met een plaag, dan roept dat onherroepelijk de associatie op met ongedierte dat verdelgd dient te worden. Deze vergelijking doet herinneren aan tijden en plaatsen in de geschiedenis waar we liever niet aan terugdenken.</p>
<div class="gpdr-overlay-wrapper">
    <script type="text/plain" class="gpdr-iframe gdpr-service-twitter"></p>
<blockquote class="twitter-tweet" data-width="500">
<p lang="nl" dir="ltr">Vluchtelingen vriezen dood in vluchtelingenkampen de afgelopen dagen en onze grootste krant kopt met &quot;asielplaag&quot;. Gvd.</p>
<p>&mdash; Arzu Aslan (@rzuaslan) <a href="https://twitter.com/rzuaslan/status/818765901453463552">January 10, 2017</a></p></blockquote>
<p><script async src="//platform.twitter.com/widgets.js" charset="utf-8"></script>    </script></p>
<div class="row">
<div class="col-sm-12">
<div class="gdpr-content">
<h4>Twitter</h4>
<p>Deze dienst is alleen beschikbaar wanneer alle cookies zijn geaccepteerd</p>
<p>                <a href="javascript: Cookiebot.renew()" class="gdpr-settings btn btn--primary button--primary">Wijzig cookie voorkeur</a>
            </div>
</p></div>
</p></div>
</div>
<p>Gisteren reageerde het <em>Telegraaf</em>-kamp. Allereerst in de vorm van een redactioneel commentaar, waarin uitgelegd werd dat de koppen aansluiten bij de inhoud van de stukken. Het is <em>De Telegraaf</em> te doen om een relatief kleine groep asielzoekers, afkomstig uit Noord-Afrikaanse landen, die geen kans maken op een verblijfsvergunning, en crimineel zijn. Het gaat in deze tijden te veel over toon, en te weinig over inhoud, zo stelt de redactie. Die haakt daarmee slim in op het verwijt van <em>tone policing</em> dat feministen en antiracisten vaak hanteren: je moet je tegenstander in het debat inhoudelijk aanvallen, en niet louter op zijn of haar toon. Een koekje van eigen deeg, zo moet de redactie gedacht hebben.</p>
<div class="gpdr-overlay-wrapper">
    <script type="text/plain" class="gpdr-iframe gdpr-service-twitter"></p>
<blockquote class="twitter-tweet" data-width="500">
<p lang="nl" dir="ltr">De volledige reactie van de Telegraaf op <a href="https://twitter.com/hashtag/StopXenofoobTelegraaf?src=hash">#StopXenofoobTelegraaf</a>. Laten we eens gaan close-readen. <a href="https://t.co/GOqdPLvofm">pic.twitter.com/GOqdPLvofm</a></p>
<p>&mdash; Sander Philipse (@sanderphilipse) <a href="https://twitter.com/sanderphilipse/status/818375789913735168">January 9, 2017</a></p></blockquote>
<p><script async src="//platform.twitter.com/widgets.js" charset="utf-8"></script>    </script></p>
<div class="row">
<div class="col-sm-12">
<div class="gdpr-content">
<h4>Twitter</h4>
<p>Deze dienst is alleen beschikbaar wanneer alle cookies zijn geaccepteerd</p>
<p>                <a href="javascript: Cookiebot.renew()" class="gdpr-settings btn btn--primary button--primary">Wijzig cookie voorkeur</a>
            </div>
</p></div>
</p></div>
</div>
<p>Ironisch dat juist <em>De Telegraaf</em> het over toon heeft: de krant die al decennia kranten verkoopt door middel van tendentieuze chocoladeletterkoppen en een overdaad aan beeld en kleurtjes. Ik daag de redactie uit om een jaar lang kranten te blijven verkopen zonder al die fratsen. Alleen kleine, zwarte lettertjes. Ik ben benieuwd hoe de oplages er aan het eind van dat jaar aan toe zijn.</p>
<p>Maar nog los daarvan: de stelling dat een kop als &#8216;asielplaag&#8217; de lading van het artikel eronder dekt, is ronduit giftig. Dat zou betekenen dat de redactie wel degelijk achter de inhoud van de kop staat. En laat nou juist die inhoud het probleem zijn. Niemand heeft het over het artikel: dat criminele asielzoekers een probleem vormen wordt door niemand in twijfel getrokken. Het gaat om de koppen erboven, die niet alleen deze criminelen, maar alle asielzoekers vergelijkt met een plaag.</p>
<h5>Langs elkaar heen praten</h5>
<p>Marianne Zwagerman deed er ’s avonds bij <em>DWDD</em> nog een schepje bovenop. Ze verweet &#8216;mensen die zichzelf fatsoenlijk vinden&#8217; weg te kijken van problemen. Dolf Jansen en Matthijs van Nieuwkerk gaven prima weerwoord, maar de discussie bleef maar draaien rond de vraag of &#8216;we&#8217; wel genoeg aandacht besteden aan criminele asielzoekers. Dat zou voor alle zielige echte oorlogsslachtoffers immers ook beter zijn: de beeldvorming rond hun problematiek en situatie wordt nu verpest door een minderheid. Je zou toch zeggen dat beeldvorming onder anderen ontstaat door het stelselmatig herhalen van bepaalde termen op je voorpagina.</p>
<p>En zo blijven de partijen langs elkaar heen praten. <em>De Telegraaf</em> en consorten stellen dat een kop als &#8216;kansloze asielplaag&#8217; een probleem benoemt waar linkse deugmensen van wegkijken. Die linkse deugmensen proberen op hun beurt uit te leggen dat ze niet twijfelen aan dat probleem, en dat dat benoemd én aangepakt moet worden, maar dat dat niks afdoet aan het feit dat het herhaaldelijk vergelijken van asielzoekers met een plaag, tuig, etcetera, een bewuste keuze voor ontmenselijking van een bevolkingsgroep is.</p>
<p>En nee, het geeft geen pas te zeggen dat mensen verder moeten lezen dan koppen. Ten eerste: dat is ijdele hoop. Mensen scannen koppen in de krant, op papier of op Blendle, en aan de hand daarvan besluiten ze welke artikelen te lezen. Daar dienen koppen toe. Ten tweede: al lezen mensen het hele artikel, dan nog staat er een kop boven die een bevolkingsgroep ontmenselijkt. Dat is en blijft een bewuste redactionele keuze. En die is mijns inziens niet te verantwoorden. Leg me nou eerst maar eens uit waarom een dergelijke kop noodzakelijk is om een probleem te benoemen. Volgens mij kan het een prima zonder het ander.</p>
<p>Benoemen is goed. Laten we dat vooral blijven doen. Maar laten we dan ook benoemen dat <em>De Telegraaf</em>-koppen doen denken aan Rwanda, waar een bevolkingsgroep maandenlang werd uitgemaakt voor kakkerlakken, in de media. Of aan het Duitsland (én Nederland) van de jaren ’30, waar de Joden stelselmatig werden aangeduid als een plaag en een gevaar – ook in de media. Krantenkoppen hebben meer zeggingskracht dan de Telegraaf c.s. ons willen doen geloven. Ik benoem het maar even.</p>


Aafke Romeijn

Gerelateerd