Friedrich Nietzsche spoorde zijn lezers aan ‘te worden wie ze zijn’. Worden wie je bent is vreemd, omdat je moeilijk kunt worden wie je al bent. Het is niet de eerste paradox die vruchtbaar is gebleken. Het is minder rechtstreeks dan het ‘Ken uzelf’, de aansporing aan het begin van de tempel van Apollo in Delphi. Bij Nietzsche moet je er proefondervindelijk achter zien te komen wat je in je hebt: het herkennen van je vermogens (goed zijn in het leren van talen), eigenschappen (snel van begrip zijn), angsten (geen bloed kunnen zien), het herkennen en ontwikkelen van je voorkeuren (niet van massa’s houden).

Dat proefondervindelijke, het zich bewust worden van vermogens en eigenschappen, heeft zelden bewust plaats en is ook niet iets dat zich van ene dag op de andere voordoet. Het is doorgaans een proces van jaren. En het gaat vaak bijna ongemerkt. Je kunt er op een kunstmatige manier achter komen bij het afleggen van tests, maar dat zijn vaak tests over concrete...