Lang leve de Senaat

Columns van de week

Amber Wiznitzer en Hannah Prins

De stemmen van Vrij Nederland

Column

<p>Als kind van gemengde ouders doe je alles half. Ik vierde Sinterklaas op school en maakte surprises voor mijn klasgenoten, maar mijn Pakistaanse vader en Nederlandse moeder benadrukten al vrij vroeg dat de goedheiligman niet bestaat en zeker niet heilig is. Kerst vierden we ook niet in ons islamitische gezin, al mochten mijn zusje en ik ons wel vergapen aan de kerstboom bij oma, die ons ook kerstkransjes en een presentje toestopte.</p>
<p>We aten thuis halal, maar maakten een uitzondering voor de hamburgers van McDonald’s. Mijn vader dronk biertjes met collega’s en schoonfamilie, maar toen mijn zusje en ik gingen puberen werd dat genot ons ontzegd. Ik leerde mijn roes te verbergen, ook als ik uitging tijdens de Ramadan. Ik kwam dan dronken thuis, dook snel mijn bed in, sloeg het vroege ontbijt over, sliep tot in de middag en hoefde dan maar een paar uur te ‘vasten’.</p>
<p>Eén keer per week kwam er een strenge, conservatieve kennis van mijn vader bij ons langs, die mij de Koran in het Arabisch leerde lezen. Ik herkende de letters, kon de woorden en zinnen uitspreken, maar had geen idee wat ze betekenden. Arabisch lijkt namelijk totaal niet op Urdu, de voertaal in Pakistan, die ik ook maar nauwelijks begreep. Mijn vader sprak Nederlands tegen ons en zei in die taal dat mijn zus en ik onze afkomst verloochenden.</p>
<blockquote><p>Van mijn islamitische opvoeding heb ik vooral de schaamte onthouden.</p></blockquote>
<p>We keken met het hele gezin naar de diepe decolletés en wiegende heupen in Bollywoodfilms, maar de videoclips op TMF waren ongeschikt. Als er werd gezoend in Hollywoodfilms, zapten mijn ouders weg. Nog steeds word ik ongemakkelijk van seksscènes als ik die samen met andere mensen bekijk of als de buren kunnen horen wat er opstaat. Van mijn islamitische opvoeding heb ik vooral de schaamte onthouden.</p>
<p><img decoding="async" class="size-image_1280 wp-image-480449" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2020/09/20200725_164914-1280x865.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2020/09/20200725_164914-320x216.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2020/09/20200725_164914-640x433.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2020/09/20200725_164914-1280x865.jpg 1280w" alt="Haroon Ali" width="1280" height="865" /></p>
<h5>Altijd een buitenbeentje</h5>
<p>Dus ik snoeide mijn Pakistaanse wortels, omdat ik die cultuur op één hoop gooide met de beperkingen van de islam. Ik kwam uit de kast, ging op mezelf wonen en creëerde een nieuw personage. Ik was een vrije, ongelovige Hollandse jongen met een zomers tintje. Ik voltooide twee masters aan de universiteit, had alleen maar witte vrienden, vergat dat ik uit Amsterdam-West kwam en praat nu als iemand uit het Gooi, al weet ik niet zo goed waarom.</p>
<p>En toch blijf ik altijd een buitenbeentje. Ik hoor er maar half bij als witte mensen vragen waar ik vandaan kom – nee, waar ik écht vandaan kom. Ik hoor er maar half bij als witte mensen grappen dat ze ook zo’n kleurtje willen als ik, zodat anderen niet kunnen zien wanneer je bloost en je nooit naar de zonnebank hoeft. Ik ben vaak de enige persoon van kleur op verjaardagen, wat soms zelfs wordt benadrukt met een misplaatste grap.</p>
<blockquote><p>Een journalist met een niet-westerse naam kan niet objectief zijn en heeft een dubbele agenda.</p></blockquote>
<p>Volgens rechtse rakkers ben ik ondankbaar voor de kansen die heb gekregen, want ik er heb er nooit voor hoeven werken en word als homoseksuele allochtoon sowieso voorgetrokken. Als ik iets kritisch tweet over Nederland, moet ik oprotten naar mijn eigen land. Een journalist met een niet-westerse naam kan niet objectief zijn en heeft een dubbele agenda. Maar ook woke witte kakkers vertellen me hoe ik over integratie dien te schrijven.<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="" href="https://www.vn.nl/even-depolariseren-haroon-ali/" class="article-embed article-embed--left article-embed--new"><span class="article-embed__image" style="background-image:url(https://www.vn.nl/wp-content/uploads/fly-images/416423/BUBBLE_03-520x520-cc.jpg);"></span><span class="article-embed__content"><span class="article-embed__read-more">Lees ook van Haroon:</span><span class="article-embed__title">‘Even depolariseren’. Haroon Ali drinkt een biertje met zijn online tegenpolen</span><span class="article-embed__date">3 januari 2019</span></span></a></p>
<h5>Tientallen persoonlijkheden</h5>
<p>Het is waarschijnlijk geen toeval dat ik journalist ben geworden, met een grote interesse in reisjournalistiek. Je kunt mij overal ter wereld neergooien en ik pas me snel aan.</p>
<p>Ik neem de lokale gebruiken over, spiegel de lichaamstaal, als een kameleon. Als je half bent, kun je in veel landen opgaan in de massa. Zuid-Europa, Zuid-Amerika en het Midden-Oosten zijn om die reden ook mijn favoriete gebieden. Ik voel me daar soms meer thuis dan in Nederland.</p>
<p>Ik raakte er zo aan gewend me aan te passen aan nieuwe situaties, altijd te zoeken naar raakvlakken met de mensen die ik ontmoette, dat het begon te voelen alsof ik tientallen identiteiten en persoonlijkheden had, die ik naar behoefte kon inzetten. Soms was ik de <a href="https://www.vn.nl/homoman-dilemma-anders/">homoactivist</a>, dan weer de racismebestrijder en op andere momenten juist de Hollander die vindt dat nieuwkomers op zijn minst onze taal en grondwet moeten leren begrijpen.</p>
<p><img decoding="async" class="size-image_1280 wp-image-480451" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2020/09/20200725_164952-1280x865.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2020/09/20200725_164952-320x216.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2020/09/20200725_164952-640x433.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2020/09/20200725_164952-1280x865.jpg 1280w" alt="Haroon Ali" width="1280" height="865" /></p>
<h5>Echte wereldburgers</h5>
<p>We ervaren allemaal wel eens het <em>imposter syndrome</em>, een psychologisch verschijnsel waarbij je bang bent om door de mand te vallen, bang dat iedereen ontdekt wat voor mislukking of oplichter je eigenlijk bent. Ik had dat gevoel alleen wat vaker dan de gemiddelde mens. Ik hoorde overal een beetje bij, dus wist ook van alles een beetje. Maar zonder de houvast van één dominante identiteit voelde het vaak alsof ik niks wist, niks was.</p>
<p>Dus ik reisde twee maanden door Pakistan, om die gaten te dichten. Ik wilde meer leren over mijn vergeten vaderland, waar ik als kind drie keer op vakantie was geweest, maar na mijn zestiende nooit meer heen was gegaan. Ik wilde mijn vaders familie weer zien, die ik gaandeweg uit het oog was verloren, maar ook nieuwe mensen ontmoeten, bij wie ik misschien wél aansluiting zou vinden: vrijgevochten vrouwen, lhbti’ers, atheïsten en andere activisten.</p>
<p>Ik wilde met deze reis ook een groot gebaar maken naar mijn vader, die mij te Nederlands vindt, te losgeslagen. Ik wilde hem laten zien dat ik mijn interesse in de Pakistaanse cultuur niet was verloren, maar er juist in wilde opgaan.</p>
<p>Maar het Pakistan dat ik aantrof was niet het conservatieve Pakistan dat hij zich herinnert. En in de grote steden werd ik juist aangetrokken door de progressieve krachten die hij niet wil zien. Ook daar voelde ik me dus vaak half.</p>

<div class="newsletter-teaser bg-gray">
    <div class="teaser__content__container">
                    <div class="teaser__header">Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief.</div>
        
                    <div class="teaser__text">Ontvang de beste verhalen van Vrij Nederland twee keer per week in je mail. In elke nieuwsbrief ontvang je één artikel helemaal gratis.</div>
            </div>

    <div class="teaser__btn__container">
                    <div class="teaser__btn">
                <a class="btn btn--rounded btn--white-bg" 
                    href="/service/nieuwsbrieven"
                    data-ga-category="banner-newsletter-button" 
                    data-ga-label="Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief." 
                    data-ga-action="clicked">Ja, dit wil ik ></a>
            </div>
            </div>
</div>
<p>Ik richt mijn boek <em>Half</em> daarom niet aan mijn vader, maar aan mijn twaalfjarige halfbroertje, de zoon uit mijn vaders tweede huwelijk met een Pakistaanse vrouw. Hij is helemaal Pakistaans, maar groeit ook op in Nederland. Ik wil hem laten zien uit welke culturele puinhoop wij zijn ontsproten en hoe ik nu omga met al die identiteiten, in de hoop dat hij later sterker in zijn schoenen staat.</p>
<p>Mijn zoektocht gaat door, maar ik voel me niet langer incompleet.</p>
<p>Extreemrechts is bang voor mensen zoals ik, de homeopathisch verdunden. Maar ik zie nu de brugfunctie die wij kunnen vervullen, hoe we culturen met elkaar verbinden. Wij zijn de echte wereldburgers, die de globalisering toejuichen. Voor ons zijn grenzen arbitrair en hokjes achterhaald. Als mensen dus vragen waar ik vandaan kom, word ik niet meer boos. Ik ben Nederlands, Pakistaans, maar ook ex-moslim en homo. En ik koester al die identiteiten.</p>
<div class="info-box">
<p>Haroon Ali (1983) is journalist en <a href="https://www.vn.nl/auteur/haroon-ali/">schrijft</a> vooral over cultuur, diversiteit, reizen en media. Zijn debuut <em>Half </em>verscheen deze week bij De Bezige Bij.</p>
</div>


Haroon Ali

Waarom de ‘halve’ Haroon Ali niet meer hoeft te kiezen tussen zijn identiteiten

Essay

<div class="info-box"><iframe src="https://w.soundcloud.com/player/?url=https%3A//api.soundcloud.com/tracks/723024946%3Fsecret_token%3Ds-qHcOe&amp;color=%233e1d15&amp;auto_play=false&amp;hide_related=true&amp;show_comments=false&amp;show_user=true&amp;show_reposts=false&amp;show_teaser=false&amp;visual=true" width="100%" height="300" frameborder="no" scrolling="no"></iframe><br />
<em>Liever luisteren dan lezen? Haroon heeft zijn verhaal ook ingesproken.</em></div>
<p>Ik woon aan de grachtengordel van Amsterdam, maar daar hoor ik eigenlijk niet thuis. Althans, dat gevoel krijg ik vaak van andere grachtengordelbewoners, die wél aan het rijkeluisplaatje voldoen. Generatie: babyboomer. Kledingstijl: kakkineus (à la Youp van ’t Hek) of lekker gek (à la Connie Palmen). Houding: dominant, alsof het <em>hun</em> gracht is.</p>
<p>Op de smalle trottoirs banjeren de witte heertjes en dametjes dwars door me heen, zonder me aan te kijken. Ik moet dan afbuigen op de weg of in het ergste geval opzij springen. Ligt het aan mijn geconcentreerde blik, die vaak bozig overkomt op anderen? Maar welke uitstraling ik ook heb, het rechtvaardigt toch niet zulk vijandig gedrag?</p>
<blockquote><p>Ik heb net zoveel recht op de openbare ruimte in Amsterdam, een stad waar ik nota bene al mijn hele leven woon.</p></blockquote>
<p>Na zo’n bijna-aanvaring of daadwerkelijke schouderduw voel ik de woede weer opborrelen. Waarom moet ik om de witte Hollander heen als die pontificaal blijft staan op een drukke plek? Ik ben geen toerist, maar ook een inwoner van dit land en heb dus net zoveel recht op de openbare ruimte in Amsterdam, een stad waar ik nota bene al mijn hele leven woon. Het duurt soms even voor ik die irritatie weer van me heb afgeschud. De vraag die de rest van de stadswandeling door mijn hoofd blijft spoken, de vraag die ik eigenlijk niet wil stellen of hoor te stellen is: werd ik zojuist gediscrimineerd vanwege mijn Pakistaanse looks? Loop ik vanwege mijn kleurtje andere Nederlanders in de weg?</p>
<h5>Harde schouderduw</h5>
<p>Ik vraag eerst voorzichtig aan mensen in mijn omgeving of ze dit ook wel eens ervaren. ‘Ja hoor,’ zegt mijn Colombiaans-Nederlandse vriendin Kathy (38). ‘Ik kreeg een keer een harde schouderduw van een oudere witte vrouw, omdat ik niet van de smalle stoep af ging. Toen ik er wat van zei gaf ze geen kik.’ Ook Kathy twijfelt soms aan haar eigen interpretatie van zo’n situatie. ‘Ik zie er niet heel donker uit, eerder Aziatisch. Is zo’n actie dan discriminerend bedoeld, of was die vrouw gewoon een trut? Mijn witte vrienden hebben deze ervaringen in elk geval niet. En ik kan het wel proberen goed te praten, maar mensen zoals jij en ik voelen dit soort dingen gewoon aan – <em>we know</em>.’</p>
<blockquote><p>‘Voelt het eng om die ruimte te claimen, of is het juist <em>empowering</em>?’</p></blockquote>
<p>Ik stuit op blogs van zwarte vrouwen met vergelijkbare ervaringen. Haja Marie Kanu <a href="http://gal-dem.com/have-you-noticed-white-people-never-move-out-of-your-way-the-politics-of-the-pavement/">beschrijft</a> hoe ze in het openbaar vervoer van Londen ruimte moet maken voor witte dames én hun bagage, hoe ze soms meerdere keren tegen haar opbotsen en geen excuses aanbieden, en dat ze zich als zwarte vrouw onzichtbaar voelt in een witte wereld. Hannah Drake wilde zich daar niet bij neerleggen en riep de <a href="https://writesomeshit.com/2018/07/12/do-not-move-off-the-sidewalk-challenge-holding-your-space-in-a-white-world/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">‘hold your space-challenge’</a> in het leven, waarbij vrouwen van kleur werd gevraagd om 24 tot 48 uur niet uit de weg te gaan voor witte mensen. ‘Voelt het eng om die ruimte te claimen, of is het juist <em>empowering</em>?’ Haar blog kreeg veel steun, maar wekte ook weerstand bij witte lezers.</p>
<p><img decoding="async" class="alignnone size-image_1280 wp-image-453329" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/12/87A2564-1-1280x1600.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/12/87A2564-1-320x400.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/12/87A2564-1-640x800.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/12/87A2564-1-1280x1600.jpg 1280w" alt="pavement politics" width="1280" height="1600" /></p>
<h5>Geen manieren</h5>
<p>Daarom besluit ik een wijd net uit te gooien en plaats een <a href="https://www.facebook.com/groups/200988073337616/permalink/1948169448619461/">oproep</a> in de journalistieke Facebookgroep ‘Roept u maar’, vragend naar ervaringen van minderheden in Nederland. Dat roept ruim driehonderd reacties op, die in een aantal kampen zijn op te delen. Zoals verwacht komen de meeste antwoorden van witte Hollanders die het belachelijk vinden dat ik de kwestie überhaupt wil bespreken. Waarom voelen ‘getinte personen’ zich altijd gediscrimineerd? Ook zitten er mensen bij die vinden dat ik het maatschappelijke debat schade toebreng door groepen zo tegenover elkaar te zetten, door in hokjes te denken. Laten we het hier vooral niet over hebben, of focus een keer op iets positiefs.</p>
<blockquote><p>Een veelgehoord verweer is dat Nederlanders nu eenmaal een lomp volk zijn.</p></blockquote>
<p>Tegelijkertijd lijkt iedereen zich aangesproken te voelen. Zo schrijven witte lezers dat ze net zo goed omver worden gelopen door Marokkanen en andere minderheden. Door segregatie zijn witte mensen in sommige wijken zelfs de etnische minderheid. Ik lees ook veel verhalen van vrouwen die uit de weg moeten voor mannen en dat mensen met een beperking al helemaal niet normaal over straat kunnen. Een veelgehoord verweer is dat Nederlanders nu eenmaal een lomp volk zijn, dat veel directer is en sneller de confrontatie aangaat, wellicht ook fysiek. De samenleving is sowieso verhufterd en mensen hebben geen manieren meer. Daarvan is iedereen de dupe, ongeacht je huidskleur.</p>
<p>Als ik al die reacties achter elkaar lees, lijken de straten van grote, drukke steden het strijdtoneel van allerlei sociaal-maatschappelijke kwesties; van macroniveau naar micro-agressies. Niet alleen in het bedrijfsleven en de politiek is de dominante witte heteroman nog altijd de baas, ook in het openbare leven. Vrouwen, etnische minderheden, lhbti’ers en gehandicapten moeten allemaal uit de weg gaan voor de boze witte man. Maar de grote variatie aan reacties doet me ook twijfelen aan mijn eigen onderbuikgevoelens. Zijn minderheden werkelijk tweederangsburgers in het openbare leven, of voelen we ons alleen gediscrimineerd, <a href="https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/ik-wil-het-begrip-gevoelsdiscriminatie-introduceren~b3d28483/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">zoals critici suggereren</a>? Beeld ik het me allemaal maar in?</p>
<h5>in de meest letterlijke zin van het woord</h5>
<p>‘Het is discriminatie in de meest letterlijke zin van het woord,’ zegt politiek socioloog Fenneke Wekker, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, die onderzoek doet naar leefruimte en hoe groepen zich daarin tot elkaar verhouden.</p>
<p>‘Iedere sociale setting dicteert wie daar ogenschijnlijk thuishoort. In een multiculturele buurt met veel nieuwkomers valt kleur veel minder op – ik heb mijn buurt daar zelfs op uitgekozen. Maar in de overwegend witte grachtengordel wordt een bruin persoon gezien als anders, als een uitzondering. Dus ook al zijn mensen zich er niet van bewust dat ze discrimineren, jij bent toch degene die op straat voor hen uit de weg moet. Het heeft alleen geen zin om een individu daarop aan te spreken, je moet namelijk de onderliggende structuren aanpakken.’</p>
<p>Wekker verwijst naar <em>Het civilisatieproces</em> van Norbert Elias (uit 1939). Minderheden die eerst moesten assimileren, eisen op den duur steeds meer ruimte op en willen gelijkwaardig worden behandeld. ‘Witte mensen moeten een ruimte delen met anderen, terwijl die ruimte ooit voor hen is gebouwd. Ze zijn al eeuwen een wit straatbeeld gewend, met witte winkeliers en witte politieagenten. Nu minderheden zich uitspreken en meer opvallen, voelen ze zich niet langer beschermd door hun wit-zijn. Je bent overigens niet gelijk een racist als je opkijkt wanneer een gekleurd persoon ergens binnenstapt. Vaak dicteert die sociale setting dat onderscheid, zonder dat je het doorhebt.’</p>
<p><img decoding="async" class="alignnone size-image_1280 wp-image-453331" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/12/87A2552-1-1280x1600.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/12/87A2552-1-320x400.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/12/87A2552-1-640x800.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/12/87A2552-1-1280x1600.jpg 1280w" alt="pavement politics" width="1280" height="1600" /></p>
<h5>Klasse neutraliseert vaak iemands kleur</h5>
<p>We moeten dus niet te zwart-wit denken, wil de socioloog benadrukken. ‘Een mens is meer dan alleen zijn huidskleur. Iedereen heeft een waaier aan identiteiten die overlappen, dat is het idee van intersectionaliteit. Klasse neutraliseert vaak iemands kleur. Als je hoogopgeleid bent, beweegt en praat zoals de heersende klasse, valt je tint minder op. Anderzijds hoor je ook van minderheden: hoe veel ik me ook aanpas, het is nooit genoeg, ik blijf een tweederangsburger.’</p>
<blockquote><p>‘Dezelfde mannen die vinden dat jij opzij moet, laten mij soms voorgaan. Misschien krijg ik zelfs een knipoog, omdat ze me een exotische dame vinden.’</p></blockquote>
<p>Gender werkt ook twee kanten op. ‘Dezelfde mannen die vinden dat jij opzij moet, laten mij soms voorgaan, een half-Surinaamse vrouw. Misschien krijg ik zelfs een knipoog, omdat ze me een exotische dame vinden.’</p>
<p>Als er dus een hiërarchie is op straat, gebaseerd op de veronderstelling dat die ruimte meer van de een is dan van een ander, welke groepen zijn dan het meest kwetsbaar? ‘Dat zijn vooral degenen die zichtbaar afwijken van de norm,’ zegt Wekker. ‘Ik heb onderzocht hoe mensen met een duidelijke fysieke of verstandelijke beperking zich voelen in de openbare ruimte. Velen moeten zich constant weren tegen de blikken en zelfs opmerkingen van voorbijgangers. Soms zijn ze doodsbang in hun eigen straat. Ook kwetsbaar zijn vrouwen die ’s nachts alleen over straat gaan en feminiene mannen in een machowereld. Mensen hebben er nog grote moeite mee als je gender niet herkenbaar is.’</p>
<h5>oogcontact</h5>
<p>Ik weet dat ik het veel makkelijker heb dan andere groepen. Ik vrees nooit voor mijn veiligheid, alleen voor mijn eigen humeur. Waarom vind ik het dan zo belangrijk dat ik de ruimte krijg op straat? Misschien is het mijn eigen onzekerheid, omdat ik me als homo met een kleurtje al zo vaak een buitenstaander voel. Als je nergens echt bij hoort, is iedere lompe duw van een vreemde daar een bevestiging van.</p>
<p>Nu zou ik me even bot kunnen gedragen – ‘hold your space’, zoals Hannah Drake adviseert – maar ik wil ook niet als ‘kut-Marokkaan’ worden gezien. Dus ik houd me in. Het kost alleen veel energie om mijn mond te houden en al die tegenliggers te ontwijken om gezeik te voorkomen.</p>
<blockquote><p>‘Ik houd mijn mond niet meer en neem alle ruimte in die mijn kleine lijfje nodig heeft.’</p></blockquote>
<p>Mijn vriendin Charlene (37) ging confrontaties ook altijd uit de weg. ‘Mijn Surinaamse vader leerde me vroeger hoe ik wrijving kon vermijden. Niet langs een kassa lopen als je niks gekocht hebt, want dan moet je je tas openmaken. Kleed je netjes, geef niemand reden om te denken dat je minder bent. Mijn Nederlandse moeder wond zich soms op over racistische voorvallen, maar dan zei mijn vader: dat moet ze leren.’ De heftige reacties in de zwartepietendiscussie maakten Charlene weerbaarder. ‘Ik houd mijn mond niet meer en neem alle ruimte in die mijn kleine lijfje nodig heeft. Dat benoemde ik ook tijdens de uitvaart van mijn vader, die onlangs overleed. Ik doe het dus ook een beetje voor hem.’</p>
<p>Ook socioloog Wekker gaat nu op vreedzame manier de confrontatie aan. ‘Als ik merk dat ik uit de weg moet, probeer ik oogcontact te maken. Ik wil dan laten zien dat ik niet zomaar meebeweeg. Of ik blijf even staan, ook al wordt het ongemakkelijk.’</p>
<p>Een goede tip, al moet je het niet op de spits drijven of zelf een hufter worden. ‘Als iemand een agressieve uitstraling heeft, ga ik wel aan de kant, want op zo’n moment kun je niks veranderen.’ Maar stugge burgers die er nog steeds van uitgaan dat de zee voor hen splijt, moeten accepteren dat de samenleving niet alleen drukker, maar ook diverser wordt en dat iedereen zijn kont moeten kunnen keren. Zoals Wekker zegt: ‘Wen er maar aan dat ik er ben.’</p>


Krijg ik door mijn huidskleur minder ruimte op straat?

Achtergrond

<div class="info-box">
<h5>Opnieuw relevant, want</h5>
<p>Op 11 oktober is het internationale <em>Coming Out Day. </em>Op deze dag wordt extra aandacht besteed aan mensen die uit de kast willen komen. Sinds zijn coming-out koestert journalist Haroon Ali zijn anders-zijn als homoman, maar niet iedereen denkt er zo over.</p>
</div>
<p>‘Ik word er zo moe van om als anders te worden gezien, alleen omdat ik met mannen het bed deel,’ zei theaterregisseur Marcus Azzini onlangs tegen me in een interview. We hadden het over zijn voorstelling <em>Small Town Boy</em>, die tijdens Pride is te zien in de Amsterdamse Stadsschouwburg.</p>
<p>Dat woord, ‘anders’, bleef nog dagen door mijn hoofd spoken. We <em>zijn</em> toch ook anders, de uitzondering op de regel? Ik geniet er juist van om een outsider te zijn. Omdat ik homo ben, zijn alle verwachtingen over het verloop van mijn leven weggevallen: geen vrouw, geen kinderen, geen huisje, boompje, beestje. Niet alleen de heteronormatieve maatschappij plaatst­­ mij daarbuiten, ik doe het zelf ook.</p>
<p>Ik focus nu even op de homogemeenschap, waar ik zelf toe behoor en dus het meeste vanaf weet. Het is een gemeenschap van mannen die zeer divers is, dus ik wil niet al te veel generaliseren. Maar als je kijkt naar het spectrum van identiteit, zijn er een aantal kampen.</p>
<p>Je hebt mannen die hun identiteit niet willen laten definiëren door hun homoseksualiteit. Ja, ze zijn gay, maar ze willen het er niet te veel over hebben en meedoen met de rest. Je hebt mannen zoals ik, die vinden dat hun persoonlijkheid, interesses en levensstijl juist worden bepaald door hun geaardheid. Ze erkennen dat ze anders zijn en zoeken andere outsiders op. Daartussenin zitten bijvoorbeeld millennials die wegblijven van labels of juist een waaier aan (nieuwe) labels op zichzelf toepassen.</p>
<h5>Schaamte</h5>
<p>Als tiener was ik erg onzeker over mijn uiterlijk. Ik durfde niet op te vallen en was gewoon een aardige, zachtaardige jongen die weinig indruk maakte op school. Toen ik in de eerste klas van het vwo besefte dat ik op jongens val, schrok ik echter niet. Ik zag mijn ontluikende geaardheid als een verborgen superkracht, een alter ego waarmee ik me kon onderscheiden van mijn klasgenoten. Ik hield het wel verborgen op de middelbare school, toch huiverig voor de reacties, maar van binnen voelde ik me een ‘queen’.</p>
<p>Na mijn coming-out op mijn 21ste kon ik eindelijk toetreden tot het exclusieve genootschap waar ik al jaren over fantaseerde, met campy popmuziek, drag queens, ontblote torso’s en regenboogvlaggen. Ik voelde me uitverkoren – en nog steeds eigenlijk.</p>
<p>Ik besef dat maar weinig tieners zo over homoseksualiteit denken. De meesten schamen zich er eerst een tijd voor of lopen ervoor weg. Schaamte staat ook centraal in het zelfhulpboek <em>The Velvet Rage</em> van psycholoog Alan Downs (uit 2005), de Bijbel van zo ongeveer iedere hoogopgeleide homoman. Volgens Downs groeien gays op in een samenleving die hen aanleert dat homoseksuele gevoelens onacceptabel zijn en dat ze daardoor geen echte mannen zijn. ‘Jongens internaliseren al op jonge leeftijd die sterke gevoelens van schaamte en raken ervan overtuigd dat hen iets mankeert. Dat gemankeerde zelfbeeld voorkomt dat ze de normale, gezonde fases van adolescentie doorlopen.’</p>
<blockquote><p>Toen ik uit de kast kwam, zei ik tegen mijn islamitische ouders: fijn als jullie me accepteren, maar ik heb die acceptatie niet <em>nodig</em>.</p></blockquote>
<p>Ik ben nogal kritisch op het boek van Downs, omdat zijn schaamtetheorie nauwelijks wordt onderbouwd. Het is er volgens Downs gewoon, bij iedere homo. ‘Sommigen kunnen zich niet herinneren dat ze zich schaamden. Ze stormden uit de kast en keken nooit achterom’, schrijft hij. ‘En de meeste homo’s die uit de kast zijn <em>voelen </em>die schaamte ook niet meer. Maar wat ooit een gevoel was, is nu iets dieper en donkerder geworden: het geloof dat je de liefde niet waardig bent.’ Dat leidt volgens Downs tot <em>rage</em>, een opgekropte woede als brandstof voor destructief gedrag: promiscue seks, veel drank en drugs en een onverzadigbare sport- en prestatiedrang. Alles om die schaamte te compenseren.</p>
<p>Toch geldt dat niet voor iedere homo. Toen ik uit de kast kwam, zei ik tegen mijn islamitische ouders: fijn als jullie me accepteren, maar ik heb die acceptatie niet <em>nodig</em>. En hoewel ik zeker destructief gedrag zie in de homogemeenschap, is schaamte niet per se de achterliggende drijfveer.</p>
<div class="gallery gallery-columns-2 clearfix gallery-size-"><div class="gallery-inner clearfix"><div class="gallery__expand pulse"><div class="gallery__plus"></div></div><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="0"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/07/Gender-as-a-performance-Chris-Rijksen-1280x1919.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="1919"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center">Uit de serie ‘Gender as a performance’ (2012) - Chris Rijksen. </figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="1"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/07/Harsh-Beautiful-Portraits-James-M.-Barrett-1280x1920.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="1920"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center">‘Duncan’ uit de serie ‘Harsh Beautiful Portraits’(2014) - James M. Barrett. </figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="2"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/07/Lady-Privates-Erica-Beckman.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1200" height="1835"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center">‘Lady Privates: Don't Ask, Do Tell!’ uit de serie ‘I ♥ Brooklyn Girls’ (2011) - Erica Beckman. (www.ericabeckman.com)</figcaption></figure></div></div>
<p>Als ik naar mezelf kijk, geniet ik gewoon van recreatieve drugs en vrije seks. Dat doe ik niet omdat ik iets wil compenseren of verbloemen, maar omdat het een fijne uitlaatklep is. Daarnaast heb ik al zeven jaar een gelukkige, solide relatie, dus het een sluit het ander niet uit. En bovendien: promiscue seks en overmatig drugsgebruik zijn ook een probleem onder grootstedelijke hetero’s – hoe verklaar je dát?<strong> </strong></p>
<h5>Militant</h5>
<p>Ik heb hier verhitte discussies over met vriend en documentairemaker Nicolaas Veul. Zijn nieuwste film <em>Pisnicht: The Movie</em> gaat over de psychologische impact van homograppen. Veul is opgegroeid met meer schaamte over zijn seksualiteit dan ik en ziet daarom ook meer open wonden in de homogemeenschap.</p>
<p>‘Het is logisch dat jij je afzet tegen de massa,’ zegt hij tegen me in een café. ‘Veel gays gingen je voor. Kijk naar de Rode Flikkers (de homotak van de voormalige Pacifistisch-Socialistische Partij, red.), die hadden ook overal schijt aan. Maar het blijft een tegenreactie op de meerderheid die jou typeert als anders. Jij hebt ook shit op je bordje gekregen waarmee je moet dealen. Je kunt twisten over wat dat met jou doet.’</p>
<blockquote><p>&#8216;Homograppen trekken een scheidingslijn: wij lachen hierom en jij staat daarbuiten. Zo worden homo’s ontmenselijkt en dat heeft grote consequenties.&#8217;</p></blockquote>
<p>Veul maakte <em>Pisnicht</em> nadat Youp van ’t Hek het scheldwoord gebruikte in een column. ‘Veel mensen denken: Nicolaas kan niet tegen een grapje. Er is niks mis met één grap, maar al die grappen bouwen samen aan een sociaal construct waarin gays worden gezien als sissy’s met slappe handjes. Homograppen trekken een scheidingslijn: wij lachen hierom en jij staat daarbuiten. Zo worden homo’s ontmenselijkt en dat heeft grote consequenties.</p>
<p>Het maakt dat ze vaak alleen staan, waardoor homo’s veel vaker kampen met eenzaamheid, depressiviteit en suïcidale gedachten. Dat baart mij zorgen, omdat ik weet hoe kwetsbaar je je kunt voelen. Ook de psychiaters die ik sprak voor deze film zeggen dat we als maatschappij sensitiever moeten zijn naar mensen die worden bestempeld als anders.’</p>
<p>Veul is ook een <em>Velvet Rage</em>-aanhanger. ‘Als tiener moet je je al afvragen wie je bent. En dan moet je je ook nog zien te verhouden tot een wereld die jouw identiteit ziet als eng, of vies. Het is moeilijk om daar op zo’n kwetsbare leeftijd mee in het reine te komen.’</p>
<p>Volgens Veul gaat dat voorbij de schaamte waar Downs op hamert. ‘Een puber kan schaamte voelen, maar ook in zijn harnas duiken, of juist militant worden. Feit blijft dat je ontwikkeling op pauze stond totdat je uit de kast kwam.’ Daar heeft hij wel een punt. Ik zette mijn familie altijd op de eerste plek en sloeg na mijn coming-out de andere kant uit – my way or the highway. Als dertiger ben ik wel iets milder, maar ik blijf een militante homo.</p>

<div class="newsletter-teaser bg-gray">
    <div class="teaser__content__container">
                    <div class="teaser__header">Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief.</div>
        
                    <div class="teaser__text">Ontvang de beste verhalen van Vrij Nederland twee keer per week in je mail. In elke nieuwsbrief ontvang je één artikel helemaal gratis.</div>
            </div>

    <div class="teaser__btn__container">
                    <div class="teaser__btn">
                <a class="btn btn--rounded btn--white-bg" 
                    href="/service/nieuwsbrieven"
                    data-ga-category="banner-newsletter-button" 
                    data-ga-label="Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief." 
                    data-ga-action="clicked">Ja, dit wil ik ></a>
            </div>
            </div>
</div>
<h5>Gave</h5>
<p>Misschien klamp ik daarom zo vast aan het mooie in onze gemeenschap, net als de ‘Gay Men of Wisdom’ (een Amerikaanse zelfhulpgroep) doen <a href="https://youtu.be/m5kA445T9NA" target="_blank" rel="noopener noreferrer">in een YouTube-filmpje</a>. ‘Ik zie ons als de hoeders van kunst en cultuur’, zegt één oudere man in een lederen uniform. ‘We koesteren schoonheid en dat uit zich in alle aspecten van onze levens.’</p>
<p>Een ander focust op de hechte broederband: ‘Gays zijn veerkrachtig, als je kijkt hoe we als een gemeenschap uit de aidscrisis zijn gekomen.’ Eén van hen ziet homoseksualiteit zelfs als een ‘gave’, omdat homo’s ‘masculien-feminiene intelligentie’ hebben en beide krachten durven te uiten in een samenleving die wordt gedomineerd door ‘toxic masculinity’.</p>
<blockquote><p>Zelfverzekerde hetero’s bezoeken steeds vaker onze feesten, zoals Milkshake Festival, omdat de sfeer open minded is en ze genieten van alle aandacht.</p></blockquote>
<p>Die gave bracht unieke literatuur, kunst en muziek voort, van Alan Ginsbergs <em>Howl</em> tot George Michaels <em>Outside</em>. In sommige opzichten zijn we ook vrijer en verder dan de massa. Hoe vaak hoor ik niet van heteromannen én -vrouwen dat zij ook wel eens een sekssauna zouden willen bezoeken? En dankzij ons leren heteromannen langzaam hun dogma’s over masculiniteit los te laten. Ik zie dat ze veel stijlmiddelen overnemen uit de homocultuur: ze harsen hun lichaamshaar, dragen tanktops die hun spieren accentueren, hebben ineens een oorbel en verven hun haar platinablond. Leuk, al zou het nog fijner zijn als ze ook aan hun innerlijk gaan werken en zich wat kwetsbaarder durven opstellen.</p>
<div class="gallery gallery-columns-2 clearfix gallery-size-"><div class="gallery-inner clearfix"><div class="gallery__expand pulse"><div class="gallery__plus"></div></div><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="0"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/07/Queer-Kids-Michael-Sharkey-1280x995.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="995"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center">‘Brandon’ uit de serie ‘Queer Kids’ (2011) - Michael Sharkey. </figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="1"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/07/Through-the-Lens-of-Desire-Kris-Sanford-1280x1280.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="1280"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center">‘Like spoons’ uit de serie ‘Through the Lens of Desire’ (2016) - Kris Sanford</figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="2"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/07/Till-death-us-do-part-John-Paul-Evans-1280x1289.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="1289"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center">Uit de serie ‘Till death us do part’ (2014) - John Paul Evans.</figcaption></figure></div></div>
<p>&nbsp;</p>
<p>De ironie is dat vooral onzekere, onwetende heteromannen een hekel hebben aan homo’s, omdat ze te bedreigend zijn voor hun fragiele ego. Zelfverzekerde hetero’s bezoeken juist steeds vaker onze feesten, zoals Milkshake Festival, omdat de sfeer open minded is, en ze genieten van alle aandacht die ze daar krijgen. Hoe moet ik me daar als relnicht tot verhouden? Blijf ik zwelgen in mijn anders-zijn en me afzetten tegen de burgerlijkheid in Straight World?</p>
<p>‘Waarom moet je bewijzen dat je een stoere kerel bent?’, zegt Nicolaas Veul. ‘Ik kan ook zeggen: Youp, rot op. De kunst is om bruggen te slaan, voor de nieuwe generatie gays die opgroeit met gevoel dat ze niks waard zijn.’</p>
<h5>Degelijk</h5>
<p>Als ik denk aan bruggen slaan, zie ik degelijke vinexhomo’s voor me, die samen een rijtjeshuis kopen, opdraven bij de buurtbarbecue, maar niks gewaagds durven te delen om hun heterovrienden niet af te schrikken. Prima als je daar gelukkig van wordt, maar is dat vooruitgang voor de homogemeenschap; conformeren, in plaats van de norm te dagen?</p>
<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="" href="https://www.vn.nl/en-de-homo/" class="article-embed article-embed--left article-embed--new"><span class="article-embed__image" style="background-image:url(https://www.vn.nl/wp-content/uploads/fly-images/389196/vrijned3_preview-520x520-cc.jpg);"></span><span class="article-embed__content"><span class="article-embed__read-more">Lees ook</span><span class="article-embed__title">‘De tendens in Nederland is: je mag het wel zijn, maar je moet het niet te veel laten zien.’</span><span class="article-embed__date">18 april 2018</span></span></a>
<p>Tegelijkertijd heb ik geen zin in een samenleving waarin lhbti’ers de godganse dag staan te gillen: ‘I’m here, I’m queer, get used to it!’. Toch is het inherent aan homoseksualiteit dat je er altijd buiten zal vallen, dus hoe ga je daarmee om? Het antwoord is dat er niet één juist antwoord is. Die aanpak verschilt per persoon en situatie.</p>
<p>‘Gays zullen altijd in de minderheid blijven en zich moeten zien te verhouden tot de meerderheid’, zegt Veul. ‘Maar die giftige cirkel van actie en tegenreactie moet wel worden doorbroken. En dat kan alleen als gays worden gezien als broers en zussen, als mensen van vlees en bloed.’</p>
<p>Maar wat is daarvoor nodig? Moeten we assimileren in Straight World en onze bijzondere cultuur vergeten? Veul: ‘Ik denk niet dat we hoeven te kiezen. Ik geloof in bruggen slaan met hetero’s en haal tegelijkertijd veel kracht uit de homocultuur. De pijn in onze gemeenschap brengt de mooiste muziek voort­. Maar als we die pijn niet zouden hebben, konden we misschien nummers maken over andere dingen.’</p>
<div class="info-box">
<p>Alle foto&#8217;s bij dit artikel maken deel uit van de expositie <em>Remember the Past, Create the future</em>, een initiatief van Pride Photo Award.</p>
</div>
<div class="info-box">
<p><a href="https://www.vpro.nl/programmas/pisnicht-the-movie.html" target="_blank" rel="noopener noreferrer"><em>Pisnicht: The Movie</em></a> van Nicolaas Veul werd op donderdag 1 augustus uitgezonden bij de VPRO op NPO3, en is nog steeds online te zien.</p>
</div>


Het dilemma van de homoman: conformeren of je anders-zijn omarmen?

‘Even depolariseren’. Haroon Ali drinkt een biertje met zijn online tegenpolen

<p>Als millennial (geboren tussen de vroege jaren tachtig en de late jaren negentig) zou ik moeten blaken van zelfvertrouwen en optimisme. Ik word dit jaar 35, dus ik ben wel een wat rijpere millennial, of zelfs een ‘xennial’ (geboortejaar: 1977–1983), de microgeneratie die <a href="https://www.good.is/articles/generation-xennials">een brug moet slaan</a> tussen de zure Generatie X en ‘het ongeremde optimisme van millennials’. Kijk, daar ga je al. Hoewel veel clichés over millennials op mij van toepassing zijn – verslaafd aan yoga, avocado’s en Instagram – ben ik absoluut niet hoopvol over de toekomst, wat mijn generatie wel zou moeten zijn.</p>
<p>Ik ben namelijk opgegroeid in de jaren negentig, onder de beste omstandigheden. Ik speelde in rust en vrede, het ging Nederland economisch voor de wind en migranten waren nog welkom. Ik werd geadviseerd om te studeren wat ik <em>leuk</em> vond, want ik zou toch wel werk vinden. Ik moest geduldig wachten tot mijn favoriete videoclip op TMF kwam, maar al snel kwam de wereld binnen handbereik, via mijn eerste inklapmobieltje en computer met inbelverbinding. Vanaf de basisschool is er ieder jaar een nieuwe technologische ontwikkeling bijgekomen die het leven makkelijker maakt.</p>
<h5>Blije eitjes</h5>
<p>Die context zou blije eitjes moeten voortbrengen, die alleen maar vooruitgang (willen) zien. Die zijn er ook, <a href="https://www.cnbc.com/2017/12/08/the-top-8-countries-where-millennials-are-most-optimistic.html" target="_blank" rel="noopener">vooral in Nederland</a>. Maar hoewel het mij persoonlijk voor de wind gaat – uitdagende baan, vaste relatie, goede gezondheid en een betaalbare huurwoning in het centrum van Amsterdam – zie ik voor de mensheid in zijn geheel alleen een neerwaartse spiraal. Er ligt bijvoorbeeld zo’n grote berg plastic in de Grote Oceaan dat-ie al snel <a href="https://www.theguardian.com/environment/2016/oct/04/great-pacific-garbage-patch-ocean-plastic-trash" target="_blank" rel="noopener">vanaf de ruimte is te zien</a>. En terwijl ik zit te janken bij <em>Planet Earth</em> en <em>Blue Planet, </em>besloot het kabinet om statiegeld op kleine plastic flesjes <a href="https://www.volkskrant.nl/economie/laatste-kans-voor-2021-is-90-procent-van-kleine-plastic-flesjes-gerecycled-anders-alsnog-statiegeld~a4580169/" target="_blank" rel="noopener">uit te stellen tot 2020</a>.</p>
<p>Vorige generaties konden zich verschuilen achter de uitdrukking ‘<em>Wir haben es nicht gewußt</em>’, terwijl wij in <em>real time</em> een genocide zien in Syrië (en in Jemen, en in Myanmar) – maar niemand die er nog over praat. Ik ga uit plichtsbesef naar de stembus, maar denk geen seconde dat de politici op wie ik stem werkelijk opkomen voor onze belangen. Het draait alleen nog om hun imago, machtsspelletjes en het maskeren van interne relletjes en leugens. En terwijl Team Trump hard zijn best doet om alle banden met Poetin te ontkennen, deed Zijlstra juist alsof hij Poetin wél had ontmoet.</p>
<blockquote><p>Vorige generaties konden zich verschuilen achter de uitdrukking ‘<em>Wir haben es nicht gewußt</em>’, terwijl wij in <em>real time</em> een genocide zien in Syrië.</p></blockquote>
<h5>Aversie tegen nieuws</h5>
<p>Ik ben een journalist met een groeiende aversie tegen ‘nieuws’, want de bak bagger die dagelijks over me wordt uitgestort wordt alsmaar viezer. Toen ik mijn cognitieve dissonantiereductie over Trump – hoe kan een volstrekt incapabele debiel de leider van de vrije wereld worden? – niet langer kon wegstoppen, heb ik zelfs al het nieuws uit het Witte Huis een maand lang geboycot (<a href="https://www.esquire.com/nl/mantertainment/a8641/ik-ben-trump-moe-en-boycotte-1-maand-lang-al-het-nieuws-over-het-witte-huis/" target="_blank" rel="noopener">en er natuurlijk een stuk over geschreven</a>).</p>
<p>Nieuws kun je vermijden, maar mensen niet. Dus ook niet de hufterigheid die ik zie toenemen op straat en in mijn eigen omgeving, hoe we onze empathie voor de ander verliezen.</p>
<p>In mijn zoektocht naar pessimistische generatiegenoten stuitte ik op de <a href="https://www2.deloitte.com/global/en/pages/about-deloitte/articles/millennialsurvey.html" target="_blank" rel="noopener">Deloitte Millennial Survey</a>, die vorig jaar is uitgevoerd onder achtduizend jongeren in dertig landen, waaronder Nederland. Eén van de conclusies uit het onderzoek is dat veel millennials het gevoel hebben ‘dat alles slechter zal worden na hun generatie’, de neerwaartse spiraal die ik dus ook ervaar. In ontwikkelde economieën (zoals Nederland) denkt slechts 36 procent van de millennials dat ze het financieel beter zullen hebben dan hun ouders en slechts 31 procent denkt dat ze gelukkiger zullen zijn dan hun ouders.</p>
<h5>Extra actief</h5>
<p>Hoe bied je weerstand aan dat pessimisme? Ik deed een kleine rondgang bij wat inspirerende kennissen (van alle leeftijden), die zich al inzetten voor de medemens. Hoe houden zij moed?</p>
<p>Ines Kostic is soms zo gefrustreerd in haar activisme voor de Partij voor de Dieren, dat ze denkt: laat maar, ik trek me terug in een hutje in de bossen. ‘Vooral als mensen die zeggen dat ze schone lucht en water willen hebben tégen voorstellen stemmen die dat realiseren. Maar ik haal energie uit het feit dat mensen uit alle lagen van de bevolking hard werken voor een betere wereld. Dus ik blijf doorgaan, ook al zal ik mogelijk falen.’</p>
<blockquote><p>‘Een tegenslag ervaar je meestal alleen in het hoofd; het lichaam en het hart hebben het er vaak minder moeilijk mee.&#8217;</p></blockquote>
<p>Actief blijven, gewoon doorgaan, zegt ook yogalerares Afke Reijenga, tevens oprichter van vluchtelingenorganisatie Because We Carry. ‘Een tegenslag ervaar je meestal alleen in het hoofd; het lichaam en het hart hebben het er vaak minder moeilijk mee. Als het even tegenzit, probeer ik dus altijd extra actief te zijn.’</p>
<p>Blijf je ook verplaatsen in de ander, zegt Boris van der Ham, voorzitter van het Humanistisch Verbond (en acteur). Toen hij nog in de Tweede Kamer zat voor D66, stoorde hij zich aan de arrogantie van hoger opgeleiden jegens mensen die in hun ogen lager opgeleid waren. ‘Neem eens de moeite om met iemand te praten die in jouw ogen te grof, ongeïnformeerd of ongenuanceerd is. Dan blijkt dat er vaak steekhoudende verhalen schuilgaan achter die zogeheten onderbuikgevoelens.’</p>
<p>Predikant Wielie Elhorst is openlijk homo. Hij strijdt niet alleen voor de acceptatie van LHBTI’s onder christenen, maar vecht ook tegen de vooroordelen die LHBTI’s vaak over gelovigen hebben. ‘Ik zet me in voor gerechtigheid én barmhartigheid: opkomen tegen zaken die het daglicht niet verdragen en tegelijkertijd mild blijven, verbinden en verzoenen.’</p>
<h5>Gebaat bij pessimisme</h5>
<p>Altruïsme is dus het toverwoord: help en luister naar mensen die het zwaarder hebben dan jij. Want laten we wel wezen: ik heb natuurlijk de tijd en luxe om over existentiële dilemma’s te piekeren. Het onderzoek van Deloitte laat zien dat millennials uit conflictgebieden zich over urgentere zaken drukmaken: misdaad, corruptie, werkloosheid. Dat is het ook: ik wéét dat ik de loterij heb gewonnen door in Nederland te zijn geboren. Ik zit in het fucking penthouse van de wereld. Maar het is deprimerend om te beseffen dat onze kinderen een stervende wereld erven, hoeveel goede doelen ik ook steun voor ‘slechts een paar euro per maand’.</p>
<p>Misschien is mijn pessimisme eerder een schuldgevoel over de welvaart en vrijheid die ik ervaar ten koste van anderen. Ik stap maandelijks in het vliegtuig voor mijn werk (en soms privé), dus ik probeer dat te compenseren door zelf geen auto te rijden, geen vlees te eten, mijn afval te scheiden, groen te stemmen, geen kinderen op deze aarde te zetten – en te schrijven over kwesties die lezers hopelijk aan het denken zetten. Maar het is nooit genoeg. Wat ik ook doe (of niet doe), de wereld gaat toch naar de klote. En de zwaksten worden het zwaarst getroffen, terwijl ik toekijk vanaf het penthouse.</p>
<p>Ons deel van de wereld lijdt ook onder een ‘positiviteitsfaçade’, zei de Zweedse psycholoog Ida Hallgren van de universiteit van Gotenburg <a href="https://www.trouw.nl/samenleving/waarom-je-maar-beter-een-pessimist-kunt-zijn~a3d20176/" target="_blank" rel="noopener">vorig jaar in <em>Trouw</em></a>. Omdat we altijd maar optimistisch moeten zijn, kunnen we minder goed omgaan met tegenslagen en ons minder goed verplaatsen in het leed van anderen. Volgens Hallgren en collega’s zouden millennials juist gebaat zijn bij wat meer pessimisme, zodat we weerbaarder zijn tegen mogelijke ellende. Wat dat betreft is het goed dat ik al jaren rekening houd met een niet-natuurlijke dood, bijvoorbeeld door een nieuwe wereldoorlog, kernramp of overstroming. Die naderende armageddon zal mij niet verrassen.</p>
<div class="info-box">
<h5>Over de auteur</h5>
<p>Freelance journalist Haroon Ali (1983) schrijft onder andere voor <em>de Volkskrant</em>. Hij werkt aan een boek waarin hij de confrontatie aangaat met zijn Pakistaanse achtergrond, te verschijnen bij De Bezige Bij. Dit is zijn eerste stuk voor Vrij Nederland.</p>
</div>
