Christian van Thillo, bevlogen bemoeial

Kobbegem, 20 februari 2009. Rond de vergadertafel van een anoniem kantoorgebouw vlak buiten Brussel zit de raad van bestuur van De Persgroep bij elkaar. Onderwerp van gesprek: de overname van het Nederlandse bedrijf PCM. Christian Van Thillo, gebruind, pak, mooi gestreken overhemd, schetst de perspectieven en ambities voor 2009. En kunnen we het Nederlandse avontuur wel betalen?

Van Thillo’s vertrouwelingen voelen instinctief aan dat hij, de retorisch begaafde mediamagnaat, op dit moment zenuwachtig is. Hij weegt zijn woorden, laat stiltes vallen. Hij denkt nog terwijl hij spreekt. Na afloop van de vergadering stapt bestuurder Eric Verbeeck in zijn donkerblauwe Audi A8. Hij toetst het mobiele nummer van Van Thillo in. ‘Christian, luister, als je De Persgroep wilt uitbreiden, is dit een ongelofelijke kans op een ongelofelijk moment,’ zegt Verbeeck. ‘Do you want it? Do you really want it?’

Verbeeck, een grote bouwondernemer, kent de uitgever al sinds zijn kindertijd, is goed bevriend met zijn vader en ging jagen met zijn grootvader. Van Thillo beschouwt de vierenzestigjarige Verbeeck als zijn mentor en beantwoordt zijn vraag bevestigend. Voor de twee mannen staat het vast: met het akkoord van de raad van bestuur gaat De Persgroep beginnen aan het grootste avontuur uit haar bestaan. En Verbeeck weet: als Christian écht iets wil, wordt het een succes. Van Thillo doet hem wel eens denken aan zijn jachthond: hij gaat door water, door struikgewas, door prikkeldraad, tot het uiterste gedreven als er een prooi in zicht is.

Afgewezen minnaar

In Nederland wordt de overname van PCM door De Persgroep met enige verbazing ontvangen. Nederlands cultuurgoed naar een Vlaming? ABN Amro naar Fortis werd een drama, hoe zal het nu uitpakken? De meeste lezers van NRC Handelsblad of de Volkskrant hebben nog nooit van Christian Van Thillo gehoord. De media beschrijven hem als een flamboyante ondernemer uit een van de rijkste Belgische families met een geschat vermogen van 385 miljoen euro. Hij is eigenaar van Vlaamse kranten als De Morgen en Het Laatste Nieuws en is grootaandeelhouder van de commerciële zender VTM.

In 2003 breidde Van Thillo zijn imperium voor het eerst uit naar Nederland. Hij kocht Het Parool, dat op de rand van de afgrond balanceerde en dat nu als een van de weinige kranten stijgende oplagen heeft. Van John de Mol kocht hij het zieltogende Radio Noordzee en veranderde het in het succesvolle Q-Music. Maar daarbij mocht het niet blijven. Om de eerste aankopen echt toekomst te geven, moesten ze onderdeel worden van een groter geheel, een volwaardige Nederlandse poot van De Persgroep.

Dat lukte niet meteen. In 2004 voerde Van Thillo onderhandelingen met de TROS, in een poging in televisieland voet aan de grond te krijgen. In datzelfde jaar deed hij ook toenaderingspogingen tot PCM. Maar de in problemen verkerende uitgeverij koos voor de Engelse investeerder Apax, die zich minder met de inhoud van de kranten zou gaan bemoeien dan de Vlamingen, zo werd verwacht. Dat deden ze inderdaad niet, maar ze lieten het bedrijf achter met een grote schuld. En zo kon Van Thillo vijf jaar later alsnog een triomfantelijke intocht maken. De afgewezen minnaar kocht eenenvijftig procent van de aandelen van het noodlijdende PCM voor de vriendenprijs van honderd miljoen euro en nam maar daarbij ook de schuld van honderdtwintig miljoen over.

Opgewekt humeur

Bij de Volkskrant, NRC Handelsblad en Trouw wordt Van Thillo met argwaan bekeken. Zal hij zich niet te veel gaan bemoeien met de koers van de kranten? NRC Handelsblad kondigde meteen al aan liefst zo snel mogelijk uit het concern te zullen stappen.

Nederlanders die de afgelopen jaren met hem werkten, zijn enthousiast. ‘Hij weet echt alles van kranten. Het zit in zijn bloed. Hij is wel eens omschreven als een kille saneerder, maar dat vind ik zó negatief,’ zegt Barbara van Beukering van Het Parool. ‘Hij is gewoon een goede zakenman. Het zou erger zijn als hij zegt: trekken jullie je maar lekker niets aan van de rode cijfers.’ De mare dat hij zich te veel met de inhoud van de krant bemoeit, doet ze af als onzin. ‘Zolang het goed gaat, zie ik hem niet.’ Van Beukering omschrijft Van Thillo als ‘een goedgeklede man’ die ‘altijd een opgewekt humeur’ heeft. ‘Ik heb hem nog nooit betrapt op hangende schouders. Als hij ergens binnenkomt, gebeurt er iets.’

Niet alleen in Nederland, ook in België staat Van Thillo vooral bekend als een charismatisch leider. Christian heeft vele talenten, zegt directeur uitgever van De Persgroep Jaak Smeets. Hij was de afgelopen jaren belast met de restyling van Het Parool en is nu de eerste verkennende gesprekken aan het voeren met het Algemeen Dagblad. ‘Christian Van Thillo heeft er een bloedhekel aan om altijd met De Persgroep vereenzelvigd te worden of als een soort halfgod te worden afgeschilderd,’ zegt Smeets. ‘Daarvoor is hij ook veel te veel teamspeler. Maar hij is wel de primus inter pares, met die bijna nooit voorkomende mix van zakelijk instinct en journalistieke feeling, hij kan zich meten met de allerbeste hoofdredacteuren.’

Politiek commentator Luc Van der Kelen zag de jonge Van Thillo in 1989 binnenkomen bij Het Laatste Nieuws. ‘Hij is briljanter dan alle anderen van zijn familie. Christian heeft de genen van zijn grootvader, die het imperium uit de grond heeft gestampt.’

Yves Desmet, columnist bij De Morgen: ‘Christian is nooit geïntimideerd, nooit bang. Ik denk dat dat iets genetisch is als je afkomstig bent uit de beau monde.’ Rudy Collier, chef magazine bij De Morgen: ‘Zet hem in een volks café en hij entertaint de hele boel.’ Desmet: ‘Christian kan je overtuigen, charmeren. Hij is een zéér begenadigd spreker. Binnen De Persgroep bestaat een gouden regel: speech nooit na Van Thillo, want je gaat af als een gieter.’ Wie is Christian Van Thillo, de man die niet zozeer uitgever, maar eerder eigenaar wordt van de toonaangevende kranten in Nederland? Wat hebben de redacties van hem te verwachten of misschien wel te vrezen? En de lezers? Is hij de grote redder van de gedrukte pers? Of zal zijn komst leiden tot verschraling en vervlakking van het medialandschap?

Scheuren in een Porsche

Het Sint-Michielscollege in Brasschaat, 1976. In de aula zingt een veertienjarige jongen, helm op het hoofd, met scheefgetrokken mond: Willempie hoor je overal / Willempie is een raar geval / ‘k Geloof dat niemand weet / hoe of ik heet / maar ’t kan me niet schele. De zaal joelt en valt in met de carnavalskraker van André van Duin: Willempie! Lalalalalaa. Achter in de zaal staat de jonge jonkheer Pablo Janssen. ‘Dat is nu Christian Van Thillo,’ zegt een jongen naast hem. Janssen is onder de indruk. Deze jongen kan iedereen meesterlijk imiteren.

‘Er is een cabaretier aan hem verloren gegaan,’ zegt jonkheer Janssen nu. ‘Dat hij dit soort dingen kon op die leeftijd. Hij kon veel, durfde veel, had veel lef.’

De schoolgenoot vertelde tijdens het optreden aan Janssen de laatste schoolroddel: ‘Ken je het verhaal van de Porsche?’ Een paar dagen eerder zagen bewoners van het normaal zo rustige Brasschaat hoe twee tieners met hoge snelheid in een zilvergrijze Porsche door de lommerrijke lanen scheurden. Christian was de bestuurder. Hij had de auto meegenomen toen zijn ouders een avondje weg waren. ‘Dat durf je niet,’ hadden ouderejaars van zijn school gezegd. ‘Wedden om een krat bier,’ had Christian geantwoord. Ze wilden eens uitproberen hoe snel zo’n ding nou reed.

Een van de passagiers was Paul Parein, stiefzoon van Persgroep-bestuurder Eric Verbeeck en regelmatig partner in crime als Christian weer eens een streek uithaalde. ‘Voor Christian liep het niet goed af,’ zegt hij. ‘Zijn vader verbood hem dat jaar met ons mee te gaan op skivakantie.’

Grote slag

‘Het wordt met die jongen alles of niks,’ zei grootvader Bill Van Thillo toen Christian nog een wilde tiener was. Bill, in 1902 gedoopt als Cyriel Van Thillo, was in tegenstelling tot zijn kleinzoon niet met een gouden lepel in de mond geboren. Zijn voorouders kwamen uit Nederland, hij groeide op in Wuustwezel, vlak bij de Nederlandse grens. Zijn vader was rentmeester op het kasteel van baron Gericke d’Herwijnen, zijn moeder dreef een dorpswinkel.

Bill maakte zijn fortuin in Antwerpen. Hij sloeg een paar keer een grote slag, onder meer door de aankoop van aandelen in een bank, en raakte zeer gefortuneerd. Hij bezat koffie- en rubberplantages in Congo, een magnesietmijn in Joegoslavië, een grote spaarbank in Vlaanderen, handelende in onroerend goed en kocht eind jaren veertig zijn eerste drukkerij. Later volgden uitgeverijen, die na Bills dood begin jaren negentig door Christians vader Ludo zouden worden samengevoegd tot De Persgroep. Stamvader Bill Van Thillo was een hardwerkende, zuinige man die elke ochtend om acht uur aan zijn bureau zat. Van daaruit bestuurde hij met strenge hand zijn ondernemingen, gaf orders, maar wel altijd met een glimlach.

Met een Amerikaanse vriend eind jaren ’80 in de VS. Privé-archief Paul Parein

De Van Thillo’s stonden bekend als katholieke en Vlaamsgezinde ondernemers. Bills naam staat gebeiteld in het IJzermonument bij Diksmuide, onder het opschrift AVV-VVK: Alles Voor Vlaanderen, Vlaanderen Voor Kristus. Bills broer Renaat ging te ver. De ‘zwarte nonkel’ van de familie hoopte tijdens de Tweede Wereldoorlog dat de Duitse bezetter de Vlaamse zaak vooruit zou helpen. Na de bevrijding zocht hij zijn geluk in Argentinië.

Bill omringde zich het liefst met familie en vrienden. Het grote huis aan de Mechelsesteenweg in Antwerpen was altijd vol gezelligheid met grootse sinterklaasfeesten en kerstavonden, herinnert zich nicht Martine. Bill was een bon vivant en een verwoed jager. ‘Hij schoot met evenveel plezier een duif neer als een olifant.’ Bill verlangde altijd terug naar de Kempen, zijn geboortegrond, en kocht daarom de Putse Moer, een honderden hectare tellend natuurgebied vlak bij de Nederlandse grens met daarop een groot huis. ‘Dat huis hing vol met trofeeën,’ vertelt Martine. Bill had graag zijn zonen Ludo, Herman, Joris en zijn dochter Marleen om zich heen.

En zij namen dan weer hun kinderen mee. Het was een vrolijk gezelschap dat elk weekeinde op de Putse Moer kwam jagen, spelen, feesten en eten. Er was een ruim gesorteerde wijnkelder, een tennisbaan, een zwembad, een vijver met een bootje, een barbecue, er waren paarden. ‘Je kon je geen mooier paradijs verzinnen voor een tiener,’ zegt Martine. ‘We gingen er vanaf ons zestiende ook vaak zonder ouders naar toe. Ik herinner me dat Christian op een van die avonden de deur opendeed en zei: “Ah, gelukkig ben jij het maar. Nu kunnen we de meisjes wel uit de kast halen.” En er kwamen zes mooie meisjes tevoorschijn.’

Christian was geen jager. Terwijl zijn vader met broer Manu en opa Bill de bossen in trok, sprong hij met zijn paard Huntmaster over hindernissen. Persgroepbestuurder en bouwondernemer Eric Verbeeck bracht zijn stiefzoon Paul Parein samen met Christian regelmatig naar een concours hippique ergens in België. Verbeeck: ‘Christian was een goede ruiter. Maar ook, toen al, een streber.’

‘Hij wilde altijd eerste zijn, maar ik won de meeste bekers,’ zegt Paul Parein met een superieur lachje. ‘Om hem te pesten, laat ik af en toe wel eens de foto zien waarop ik op de bovenste trede van het erepodium sta en hij op nummer twee.’

Dynamisch en wispelturig

De ouders van Christian Van Thillo ontvangen in hun zeventiende-eeuwse hoeve vlak bij Antwerpen. Ludo (78) is een joyeuze man, keurig in het pak, met een corduroy broek en een lichtbruin jasje met visgraat. Zijn vrouw Mies (die hij tijdens het gesprek telkens liefkozend aanspreekt met ‘poeske’) is een elegante vrouw, gekleed in zwarte broek, witte blouse en een afgebiesd vestje. In de hoek staat haar vleugel, waarop ze sinds haar jeugdjaren speelt.

Rondom het huis liggen veertig hectare eigen grond. De haard is zo groot dat een volwassen man er rechtop in kan staan. In de woonkamer hangen oude meesters, in het halletje bij de wc staan geweren in houders en aan de muur hangen geweien. Op een ronde tafel staan twintig foto’s in zilveren lijstjes. Daarop lachende gezichten tijdens gelukkige familiemomenten: Ann, de oudste, dan Manu, Christian en ‘het nakomertje’ Caroline.

‘Christian was, hoe moet ik het noemen, nogal dynamisch en wispelturig,’ zegt Mies Van Thillo. Haar man begint te lachen. ‘Weet je nog, Mies, die geschiedenis met pater Frappé? Op een dag is Christian in de kamer van de rector geslopen waar een intercom stond. Christian ging naar de microfoon toe, duwde op het knopje, kuchte even en zei toen met de zware stem van pater Frappé: “Beste leerlingen, wegens uitzonderlijke omstandigheden dient u allen onmiddellijk de klas te verlaten.” De hele school liep leeg.’

Over dit soort kattenkwaad konden de ouders van Christian nog wel lachen. Als vader Ludo gesprekken had met de schoolleiding verdedigde hij zijn zoon. Want hij haalde toch goede punten? Maar na verloop van tijd maakten ze zich steeds meer zorgen. Over het avontuur met de Porsche of over de nachtelijke ontsnappingen in het weekeinde, als Christian zich aan een laken naar beneden liet zakken om Brasschaat onveilig te maken. Hun tweede zoon werd steeds onhandelbaarder. ‘Ik stuur hem naar de jezuïeten in Turnhout,’ besloot de bezorgde vader. ‘Daar zullen ze hem de nodige discipline bijbrengen.’

In gegoede kringen stond de school bekend als ‘het gevang’. Ook Pablo, boezemvriend van Christian en zoon van baron Paul Janssen (een gelauwerde wetenschapper, oprichter van Janssen Farmaceutica, een van de grootste ondernemingen van het land), was naar het Sint-Jozefcollege gestuurd. ‘In Turnhout sliep je op slaapzalen, warm water ontbrak, de kachel ging pas aan als het buiten min tien was en het eten was oneetbaar en doorgekookt,’ aldus Pablo Janssen.

‘Als moeder vond ik het niet leuk mijn kind te laten gaan, maar het was wel beter,’ zegt Mies Van Thillo. ‘Je mocht de paters niet tegenspreken en dat was goed voor Christian,’ vult Ludo aan. ‘Ze hebben hem discipline bijgebracht. Maar hij kwam ook in contact met mensen voor wiens intellectuele gaven hij groot respect had. Daar keek hij naar op.’

Mies Van Thillo: ‘Christian heeft ons later bedankt voor die harde leerschool.’

Vrijwillige ballingschap

Als rechtenstudent aan de Universiteit van Leuven bleek dat het feestbeest Van Thillo nog lang niet was getemd. ‘Cafés stroomden vol als onze Christian er zat,’ zegt zijn vader. Sommige studenten herinneren Van Thillo meer met zijn broek ‘ván dan áán zijn kont’. ‘Onze hele vriendengroep bestaat uit plakkers. En ook toen al verlieten wij meer dan eens als laatste het café,’ zegt Paul Parein.

De toelage van de familie en de inkomsten uit bijbaantjes in een Leuvens café en shoarmabar waren niet voldoende om dagelijks ‘op de lappen’ te gaan. Daarom verdween af en toe een door zijn grootvader geschoten gewei of een ‘velleke’ uit het jachthuis aan de Putse Moer, dat Christian dan te gelde maakte.

Maar de discipline die hem door de paters werd bijgebracht, wierp nu toch zijn vruchten af. Vlak voor de jaarlijkse examens verdween de jonge student een paar weken uit het openbare leven. ‘Christian zit bij “het paterke”,’ zeiden zijn vrienden dan. Hij trok zich terug in een retraiteoord zonder televisie of telefoon, bezoekers (ook vrouwelijke) waren niet welkom. Samen met een repetitor ploegde hij de boeken door. Tot verbazing van vrienden en familie slaagde hij altijd. De vrijwillige ballingschap hield hem in balans.

Na zijn studie moest Christian in militaire dienst, maar hij heeft het legergroen nooit gedragen. Vader Ludo belde met zijn vriend en liberale voorman Herman de Croo, destijds minister van Verkeer. ‘Heeft u niet een baantje voor onze Christian,’ was de vraag. In België was het mogelijk om in plaats van in het leger te dienen een jaar lang op ministeries te werken, mits toestemming werd verleend. Het was snel geregeld en Christian bleek een aanwinst. ‘Ludo, uwe zoon pakt mij alle dossiers van het bureau,’ zei De Croo na een paar maanden. ‘Ik hoef hier helemaal niets meer te doen.’ Moeder Mies, die een afkeer heeft van politiek, vroeg haar zoon dringend niet in de politiek te gaan. ‘Dat zou ik echt vreselijk hebben gevonden.’ Hij beloofde het haar.

Studeren in een villa

Na zijn diensttijd wist Van Thillo definitief wat hij later wilde worden. Voor hem geen leven van een rijkeluiszoon: hij wilde zich nuttig maken, uitdagingen aangaan, leren, net als zijn grootvader Bill. Vader Ludo had inmiddels al de uitgeverstak van de familie gekregen en de krant Het Laatste Nieuws verworven. Zo koos Christian, niet verwonderlijk, voor het vak uitgever. ‘Ik heb het vertrouwen van de familie om iets met de krant te gaan doen, en dat lijkt mij ook wel plezierig,’ vertrouwde Christian zijn goede vriend Pablo Janssen toe. Christian vond De Persgroep ‘oubollig’ en ‘zielloos’ en wilde een ‘revolutie ontketenen’. En dat was nodig ook, want Het Laatste Nieuws verloor elk jaar abonnees.

Maar eerst wilde hij leren wat het was om een echte ondernemer te zijn. In Amerika ging hij op zoek naar een businessopleiding die helemaal op zijn carrièreplanning was toegesneden. Aanmeldingsformulieren invullen en dan afwachten? Dat was niet Christians stijl. Hij pakte zijn koffers en vloog de oceaan over om zichzelf aan te bevelen bij Harvard, Berkeley en andere befaamde universiteiten. Toen hij weer thuis kwam, lagen er vier toelatingsbrieven in de brievenbus. Hij koos voor de gerenommeerde Duke University in North Carolina.

Zijn vader, die in de raad van bestuur van Het Laatste Nieuws zat, stuurde hem maandelijks alle rapporten over financiële zaken, personeelskwesties en redactioneel beleid toe. ‘Toets deze informatie eens aan de Amerikaanse visie,’ was de opdracht. Tijdens de zomervakantie bleef Christian in de VS en stak zijn licht op bij grote Amerikaanse kranten. Hij keek er zijn ogen uit. De dikke weekendkranten, de magazines, de advertentiebijlagen, het was allemaal wel heel anders dan in België. ‘Bij onze uitgeverij in Vlaanderen gebeurt niet veel,’ meldde hij zijn vader.

Christian studeerde hard in Duke, maar ook in Amerika liet hij zich de plezierige kanten van het leven niet ontnemen. Hij vloog in de weekeinden naar Mexico, waar zijn vriend Pablo voor Johnson & Johnson werkte, samen gingen ze ook skiën in de Rocky Mountains of een weekeindje stappen in New York. Toen Christians ouders op bezoek kwamen, merkten ze goedkeurend op dat hun zoon zich ook in het verre buitenland prima kon handhaven. Samen met studiegenoten huurde hij kamers in een ruime villa met zwembad. Voor de deur stond zijn gloednieuwe Harley Davidson. ‘Hij heeft toen ook voor drie vrienden in België nog Harleys gekocht en een handeltje opgezet,’ herinnert zijn moeder zich.

Vader Ludo was ook om een andere reden tevreden over het Amerikaanse avontuur. Want daar in Duke heeft Christian echt ‘de passie voor het krantenvak’ opgevat. En dat was waar zijn vader vurig op hoopte, nu hij zelf tegen zijn pensioen liep.

Christian van Thillo en Pablo Janssen zaten samen in ‘het gevang,’ een strenge Jezuïtenschool. Foto: privé-archief Pablo Janssen

Christian wilde nog wat langer in de VS blijven en kreeg ook aanbiedingen van grote bedrijven, maar ‘ik denk niet dat je vader je naar Amerika heeft gestuurd om daar te blijven,’ zei zijn moeder aan de telefoon. En dus keerde hij terug naar België.

Verkleutering

Zijn benoeming tot directeur op zevenentwintigjarige leeftijd riep vragen op. Was zo’n jonge jongen wel in staat om leiding te geven aan zo’n grote uitgeverij? De krant had moeite om lonen uit te betalen, zo ernstig was de situatie. ‘Jullie hebben Christian Het Laatste Nieuws gegeven, maar jullie weten toch dat die krant een verloren zaak is. Ik zal Christian vermorzelen,’ zei de ervaren en gerespecteerde uitgever André Leysen die onder meer de eigenaar was van dagbladen De Standaard en Het Nieuwsblad. De Van Thillo’s drongen er bij Christian op aan met Leysen te gaan praten. ‘Hij kan den boom in,’ zei Christian. De jonge ondernemer zag een grote toekomst weggelegd voor zijn noodlijdende bedrijf.

Oudgediende Luc Van der Kelen voorspelt voor het Algemeen Dagblad hetzelfde scenario als twintig geleden bij Het Laatste Nieuws. ‘De basisstrategie van Christian is: snijden én nieuwe kansen geven. Hij is geen kille saneerder, maar een gedreven industrieel,’ zegt hij. Bij Het Laatste Nieuws ontsloeg Van Thillo in die eerste jaren 167 van de 600 werknemers. Onder hen was een groot aantal redacteuren, die vrijwel allemaal met vervroegd pensioen gingen. Gedwongen ontslagen vielen er nauwelijks. Zelf kon Van der Kelen wel begrip opbrengen voor de reorganisatie. ‘Een verouderde redactie wordt wat zelfgenoegzaam. En als Van Thillo de krant dan een totaal ander aanzien wil geven, passen die oude redacteuren domweg niet meer.’ Van Thillo zorgde er voor dat er opvallender voorpagina’s kwamen, kaapte topjournalisten weg bij de concurrentie, benoemde gedreven hoofdredacteuren. Inmiddels is Het Laatste Nieuws met 283.000 verkochte exemplaren uitgegroeid tot de grootste krant in Vlaanderen en telt de redactie tweehonderd journalisten, tachtig meer dan vóór Van Thillo’s reorganisatie.

De entree bij het linkse dagblad De Morgen verliep een stuk moeizamer. Alle redacteuren wisten dat Van Thillo zijn vader vanuit Amerika had afgeraden de noodlijdende krant te kopen. ‘Pappa, we hebben al een blinde, we hebben echt geen lamme meer nodig,’ faxte hij.

‘Christian was voor ons het prototype van de Amerikaanse kapitalist,’ zegt Rudy Collier. Ook de toenmalige hoofdredacteur Paul Goossens was zeer afhoudend en stond geen inhoudelijke bemoeienis met de redactionele koers toe. ‘Onze gesprekken gingen alleen maar over centen,’ zei Van Thillo tien jaar later. ‘Ik dacht: ga dan naar een financier, naar een bank of zo. Stop met zeuren. Ik wil verdorie uitgeven.’

Van Thillo gebruikte onorthodoxe methoden om de verkopen van het zieltogende De Morgen, maar ook titels als roddeltijdschrift Dag Allemaal, jongerenblad Joepie en de Woef (voor de hondenliefhebber) omhoog te stuwen. Lezers van Het Laatste Nieuws konden ‘jokerpunten’ knippen en daarmee knuffelbeesten en andere hebbedingetjes verzamelen. De lezers van De Morgen konden met de uitgeknipte punten boeken over stedenreizen of architectuur in hun bezit krijgen. Weldenkend Vlaanderen sprak misprijzend over ‘de vercommercialisering en de verkleutering van de journalistiek’.

Piet Piryns, voormalig hoofdredacteur van De Morgen, was in een interview met Humo in 1992 niet mals over Van Thillo: ‘Zijn ambitie is in het leven te slagen en voor hem betekent dat van de zieke NV Hoste (uitgeverij – red.) die hij aantrof een bloeiende onderneming te maken. Ik weet wel zeker dat het hem geen enkel verschil uitmaakt wat voor soort bedrukt papier hij daarvoor moet verkopen.’

Commerciële jongen

Christian Van Thillo heeft zich inderdaad ontpopt als een commerciële jongen. Hij heeft in Vlaanderen niet alleen kranten en tijdschriften maar ook het radiostation Q-Music en is mede-eigenaar van VTM, een familiezender vergelijkbaar met RTL 4. Verbeeck: ‘Christian is een goed ondernemer en zoals voor iedere ondernemer zijn voor hem resultaten en geld verdienen belangrijk, maar het is bij hem geen doel op zich. Het is het resultaat van zijn actie en passie.’ Wat Verbeeck vooral in Van Thillo waardeert, is zijn loyaliteit. Van Thillo was bestuurder van grote instellingen als de mediagroep Bertelsmann en van de Centrale Bank van België.

‘Heel wat Belgische zakenlui zouden er veel voor over hebben om toch maar te kunnen zetelen in het bestuur van de Centrale Bank. Christian heeft er onlangs zijn ontslag aangeboden. Hij weet dat hij zich heel actief moet inzetten voor zijn Nederlandse projecten. Maar naast die belangrijke bestuursfuncties is Christian altijd tijd blijven vrijmaken voor bestuursfuncties in kleine, familiale bedrijven van zijn vrienden. Hij zal zijn vrienden nooit afvallen. Iemand als Christian in uw bestuur hebben, geeft moed en ondersteuning.’ Van Thillo zetelde in de raad van bestuur van het bouwbedrijf van Verbeeck. En in het bestuur van het schoonmaakbedrijf van diens zoon – en Christians jeugdvriend – Stephane Verbeeck. Dat bedrijf zorgt ervoor dat de gebouwen van De Persgroep, die zijn neergezet door vader Eric, schoon blijven.

Tot 2005 had De Persgroep ook belangen in het productiebedrijf van K3, Kabouter Plop en Piet Piraat. ‘Dat Plopsaland vonden wij formidabel. Kabouter Plop, en bedenker Gert Verhulst van Samson en Gert, dat zijn toffe gasten. Ik heb een gedeelte van het park ook gebouwd,’ zegt Verbeeck. ‘Maar De Persgroep is in 2005 eruit gestapt. Het hoorde uiteindelijk toch niet echt bij ons. Moest er weer een nieuw Weens Rad in het park komen, niks voor Christian om zich daarmee bezig te houden. Het is te statisch. Een krant verandert elke dag.’

Er is slechts één baas bij De Persgroep, en dat is Christian, aldus Verbeeck. ‘Maar Christian heeft zich wel omringd met een “pretoriaanse garde”, loyale en hardwerkende mensen uit zijn onmiddellijke omgeving: zijn directie, hoofdredacteurs, commerciële en financiële verantwoordelijken.’ De raad van bestuur van De Persgroep, die volgens Verbeeck beschouwd kan worden als een raad van commissarissen, is zijn klankbord: ‘We begeleiden hem tijdens belangrijke beslissingen.’

Hierin zetelen, naast Verbeeck, Persgroep-voorzitter Ludwig Criel (topman van de scheepvaartgroep Compagnie Maritime Belge, die begin februari nog genoemd werd als kandidaat-bestuurder voor Fortis) en Christian Van Thillo’s broer Manu (die nooit zelf ambities had om uitgever te worden en actief is in de financiële wereld). Verder Karel van Miert, de voormalige vice-voorzitter van de Europese Commissie, en Leon Seynave, telg uit een van België’s grootste ondernemersfamilies, bevriend met de Van Thillo’s. Met zwager Christophe Convent, secretaris-generaal van De Persgroep, vormt Christian Van Thillo een onafscheidelijk duo. Convent is getrouwd met Christians zus Ann. Hij is het financiële en juridische brein van de onderneming. Van Thillo is de man van de tomeloze energie en de voortdurende ideeënstroom, Convent de bedachtzame achterwacht die zijn zwager af en toe met beide benen op de grond zet.

Op de achtergrond – De Persgroep is en blijft een familiebedrijf – speelt ook ere-voorzitter Ludo Van Thillo een rol. ‘Als Ludo bedenkingen had gehad bij het Nederlandse avontuur, had dat voor Christian zwaar gewogen,’ zegt Verbeeck. En dan is er natuurlijk Christians moeder, die hij uitermate bewondert om haar scherpe geest en afgewogen oordeel. ‘Wij praten nooit over zaken,’ zegt Mies Van Thillo zelf bescheiden. Maar een jaar of tien geleden had ze een doorslaggevende stem bij het uit de markt halen van het blootblad Kwik. ‘Dat blad kon niet. Ik vond het te ordinair,’ zegt ze. Ludo: ‘En Christian heeft geluisterd. Hij heeft het uit de handel genomen.’

Bang in het donker

Christian Van Thillo is in België uitgegroeid tot een fenomeen, maar hij blijft graag achter de schermen. Ook aan dit artikel wenst de gewoonlijk breedsprakige mediaman ondanks herhaald aandringen niet mee te werken. ‘Ik wil niet graag spreken over mijn privéleven en zakelijke interviews geef ik alleen als het echt moet,’ zei hij tegen Vrij Nederland.

Ook in de Vlaamse media is tot nu toe niet veel meer bekend dan dat hij regelmatig te vinden is bij de thuiswedstrijden van de Antwerpse middenmoter Beerschot waarvan hij sinds zijn tienertijd aanhanger is. Eric Verbeeck: ‘Ondanks de vele moeilijkheden van de ploeg is hij Beerschot altijd blijven steunen.’ Verder doet hij aan kitesurfen, skiën, zeilen en fietsen.

Ook al naderen Christian en zijn vrienden de vijftig, het is nog steeds ‘hard werken en hard leven’, zegt jeugdvriend Paul Parein. Ze gaan nog elk jaar met een groepje van vijf vrienden per Harley naar het jaarlijkse festival in Werchter. Christian is gek op rockmuziek, vroeger bands als Pink Floyd en Genesis, tegenwoordig Muse, Franz Ferdinand, Kaiser Chiefs, Keane. De kaartjes voor het komende U2-concert liggen al klaar.

Naast rockmuziek is sporten Van Thillo’s grote passie. Met Parein gaat hij vrijwel elk weekeinde mountainbiken. Ook gaat hij vaak skiën, in Zwitserland, maar ook in Canada of India – maar nooit op een piste. Van Thillo en Parein doen regelmatig aan heli-skiën, waarbij ze door een helikopter worden afgezet op een berghelling en dan door de maagdelijke sneeuw naar beneden gaan. Verder organiseert Van Thillo elk jaar in augustus de wielertocht Knokke-Putse Moer, dat begon als een vriendentripje, maar is uitgegroeid tot een groot evenement waaraan honderd mensen meedoen, uitgedost in T-shirts van Het Laatste Nieuws, Q-Music, of misschien dit jaar wel NRC Handelsblad. ‘Een echte wedstrijd is het niet,’ zegt Parein. ‘De eerste tachtig kilometer fietsen we allemaal samen, maar de laatste twintig? Dan gaat het er toch om wie het eerste aankomt.’ Aan het einde van de dag is er een grote barbecue.

De ene week zit Christian bij Beerschot, de andere week is hij op de Malediven. Van Thillo, Parein en Verbeeck hebben alledrie volledig uitgeruste zeewaardige catamarans, net als een handvol andere vrienden. En daarmee zeilen ze niet op de Middellandse Zee. ‘Wij zijn geen mensen voor de Côte d’Azur, daar is het veel te druk,’ zegt Paul Parein. ‘Soms ga ik wel een paar weken op pad,’ zegt Verbeeck. ‘Ik ben vorig jaar vanuit Thailand naar Birma gevaren. Nu wil ik terug naar de Middellandse Zee, maar dan moeten we langs Somalië, waar al die piraten zijn. Ik heb gebeld met de Franse marine, maar die zegt dat ze ons niet kunnen beschermen.’

Christian Van Thillo zal je niet snel met een roman aantreffen op de bank. Daar is hij te ongedurig voor. ‘Christian is een bezig manneke,’ zegt vriend Pablo Janssen. ‘Hij heeft al zijn vrienden en medewerkers aangestoken om mee te doen aan de stichting Habbekrats, waarmee hij goede doelen steunt.’

‘Hij werkt hard, maar zegt dan ook: “Nu is het genoeg,” en dan gaat hij een paar dagen weg. Als er één ding is waar hij een hekel aan heeft, is het alleen zijn. Christian omringt zich altijd met mensen. Hij organiseert etentjes, gaat sporten, is met vrienden op stap, brengt tijd door met zijn familie. Je zal hem zelden alleen thuis treffen,’ zegt Verbeeck.

Christians grootste angst? Hij is volgens Parein en Verbeeck bang in het donker. ‘Dat heeft hij altijd gehad,’ zegt Parein. ‘Hij zal ’s avonds nooit alleen een donkere kelder in gaan.’

Heeft een man met zo’n drukke agenda een familieleven? Zeker. Van Thillo is al sinds bijna twintig jaar getrouwd met binnenhuisarchitecte Nathalie, en ze hebben een negenjarige dochter, June. ‘Christian komt ’s avonds om acht uur speciaal van kantoor naar huis om haar te zien voor ze gaat slapen,’ zegt Mies Van Thillo. ‘En dan gaat hij opnieuw aan de slag.’

Bemoeial

‘De persgeschiedenis van Vlaanderen kun je niet beschrijven zonder in de eerste zin de naam Christian Van Thillo te noemen,’ zegt algemeen hoofdredacteur Peter Vandermeersch van de concurrerende kranten Het Nieuwsblad en De Standaard. Hij noemt Van Thillo de man achter de gedaanteverwisseling van de Vlaamse kranten. Van Thillo maakte een einde aan de verzuiling: Het Laatste Nieuws is niet langer een liberale krant, maar een populair ochtendblad, De Morgen geen socialistische krant maar een dagblad voor grootstedelijke lezers.

Van Thillo doorbrak ook de traditionele rolverdeling tussen uitgever en hoofdredacteur, waarbij de eerste op de centen lette en de tweede verantwoordelijk was voor de inhoud van de krant. ‘Hij is een man die debatteert,’ zegt columnist Luc Van der Kelen van Het Laatste Nieuws. ‘Hij doet mee aan brainstormbijeenkomsten van de redactie. Wat is de waarde van onze krant? Wat willen we uitstralen? Wat is onze identiteit? Hij discussieert mee alsof hij de jongste redacteur is. Daarbij realiseert hij zich niet altijd dat anderen daar soms vreemd tegenaan kijken. Hij is wél de grote baas. Als hij zegt dat een artikel niet deugt, weegt dat toch zwaarder.’

Rudy Collier van De Morgen: ‘Van Thillo en niet praten over de krant, dat gaat niet. Hij komt langs en discussieert, met passie, met overtuiging.’ De weerstand tegen bemoeial Van Thillo is bij De Persgroep verdwenen en wekt zelfs jaloezie bij de concurrentie. ‘Nog nooit heb ik met iemand zo’n goed en intensief gesprek gehad over de journalistiek als met Christian tijdens een etentje in een restaurant enkele jaren geleden,’ zegt Peter Vandermeersch van De Standaard. ‘Toen ik lang na middernacht thuis kwam, zei ik tegen mijn vrouw: dat ik niet zo’n uitgever heb, frustreert me. Die van mij praat alleen over cijfertjes.’

Een meer praktisch-journalistieke verandering die Van Thillo in België doorvoerde – en waar alle PCM-redacties allergisch voor zijn – is de zogeheten ‘synergie’: artikelen uit de ene krant van de eigen groep worden in de andere geplaatst om kosten te besparen. Zo treffen lezers van De Morgen op de sportpagina soms stukken aan die letterlijk zijn overgenomen uit Het Laatste Nieuws en op de economiepagina verhalen uit De Tijd. Jaak Smeets, directeur uitgever van De Persgroep, vindt dat ‘doorplaatsen’ geen probleem. ‘Het is een kwestie van overleven. De Morgen is met een verkoop van 55.000 exemplaren te klein om een eigen sport- en financiële redactie te betalen. De sport- en economiejournalisten kunnen Het Laatste Nieuws en De Tijd als een persagentschap beschouwen. Zo kan de krant haar mensen inzetten voor journalistieke onderzoeksprojecten, cultuur of politiek, zaken die écht bepalend zijn voor het profiel van deze krant.’

Charmant en inhalig

Toch heeft Van Thillo ook in Vlaanderen tegenstanders. De meest verbeten van hen is oudgediende en ex-partner van het Persgroep-imperium Guido van Liefferinge. Hij was de bedenker van succesbladen als Joepie en vooral ook Dag Allemaal, die het bedrijf schatrijk maakten. Van Liefferinge ontving aanvankelijk voor elk verkocht exemplaar één Belgische frank, ongeveer drie eurocent, wat hem de best betaalde journalist van Europa maakte. Later kreeg hij voor alle titels die hij bedacht een vast percentage van vijftien procent van de omzet. Daaraan maakte Van Thillo eenzijdig een einde en sindsdien is een eindeloze reeks rechtszaken en arbitrages gevoerd.

Van Liefferinge schreef in 2005 het boek Glamour en glitter, geld en macht, waarin hij een inktzwart beeld schetst van Van Thillo als de charmante maar keiharde en inhalige uitgever die er niet voor terugdeinst een van zijn meest creatieve geesten (namelijk Van Liefferinge zelf) kapot te maken. De Persgroep en Van Thillo hebben altijd geweigerd inhoudelijk op het boek in te gaan. Van Liefferinge is, zeer tot zijn verontwaardiging, nooit geïnterviewd door een van de Persgroep-kranten, voor hem het ultieme bewijs dat in Vlaanderen het nieuws gemonopoliseerd is.

In 2002 zei Van Thillo in Humo dat alle rechtszaken zijn afgerond en dat Van Liefferinge met zijn boek ‘revanche’ zou willen nemen. Maar de Persgroep-baas sprak niet de waarheid, want de uitputtende juridische veldslag gaat nu zijn tiende jaar in. Van Liefferinge staat tot nu toe met lege handen, maar geeft de strijd niet op en behaalde onlangs een succes. De rechtbank oordeelde dat De Persgroep het uitgeefbedrijf van Van Liefferinge dat de rechten op de bladen exploiteert honderdvijftigduizend euro per jaar moet betalen zodat het kan doorprocederen tot er een definitieve uitspraak is. In december van dit jaar treffen de partijen elkaar opnieuw.

Van Liefferinge vanuit Thailand, waar hij inmiddels een rustig bestaan leidt: ‘Ik vecht door, desnoods tot aan het Europees Hof.’ Hij waarschuwt de Nederlandse media voor de komst van Van Thillo: ‘Hoe charmant en bevlogen ook, Christian heeft maar één doel: nog meer geld en nog meer macht. Hij zal de hoofdredacties bemannen met slippendragers, die daarvoor uitermate goed worden betaald. Redacties worden afgeslankt tot het hoogstnodige, onderzoeksjournalistiek zal een kleine rol krijgen en de tabloidisering zal onder Van Thillo oprukken.’

Red uw gazet

Een andere Van Thillo-scepticus is het hoofd van de journalistenvakbond Pol Deltour. Hij was tot 1998 justitieverslaggever voor De Morgen. ‘Van Thillo beschikt zeker over een grote expertise, maar een echt uitgevershart heeft hij niet,’ zegt Deltour. ‘In moeilijke periodes verandert hij in een koele, zakelijke leider. Hij zal zelden met de vakbonden overleggen. Hij staat wel dicht bij zijn chefs, maar met de werkvloer heeft hij geen empathie.’

Deltour speelde een belangrijke rol bij de storm van protest die opstak nadat bekend werd dat bij De Morgen een kwart van de redacteuren moest verdwijnen. Ook zouden er plannen zijn voor verdere ‘synergie’ en besparingen op de fotografie. Verder diende de redactie te verhuizen van het centrum van Brussel naar het hoofdkantoor in het saaie Kobbegem. Tijdens de bijeenkomst ‘Red uw Gazet’ spraken verzamelde journalisten en wetenschappers eind februari hun zorg uit over een te grote macht van Vlaamse uitgevers. In hun ogen dreigen de persvrijheid en kwaliteitsjournalistiek vermorzeld te worden door voortschrijdende commercialisering en winstbejag.

Vooral bij De Persgroep zou de leiding zich niet altijd even veel gelegen laten liggen aan de rechten van de redactie. ‘Hoe bescheiden de redactieraad zich ook opstelt, soms worden adviezen die echt belangrijk zijn, zoals over de aanstelling van een nieuwe hoofdredacteur, gewoon genegeerd,’ aldus redacteur Georges Timmerman van De Morgen.

De opstand heeft wel resultaat gehad. Er zullen uiteindelijk ‘maar’ vijftien mensen worden ontslagen en de gehate verhuizing naar Kobbegem gaat niet door. Zelfs met Van Thillo valt dus wel te onderhandelen. Vakbondsman Pol Deltour toonde zich ’tevreden’.

Het Parool-syndroom

Die Vlaamse stijl van ruziemaken met veel wapengekletter is nog niet echt doorgedrongen in Nederland. In dezelfde week waarin bekend werd dat De Persgroep PCM overnam, werden bij Het Parool in alle stilte veertien mensen ontslagen met instemming van vakbond en redactieraad; zeven op de redactie en zeven bij de commerciële afdeling. PCM-kranten vonden het niet opportuun om er over te berichten. Alleen in De Telegraaf verscheen een klein berichtje. En bij Het Parool bleef het al helemaal muisstil. Daar heerst wat sommigen al het ‘Parool-syndroom’ noemen en waar het noodlijdende AD ook last van zou kunnen krijgen: als je zo lang boven de afgrond hebt gehangen en iemand heeft je gered, stel je niet te veel vragen als er bezuinigd wordt. Gevolg van de bezuinigingsoperatie is bijvoorbeeld dat de kunstredactie, toch een van de speerpunten van hoofdredacteur Barbara van Beukering, terug moest van twaalf naar negen mensen. Van Beukering laat weten dat ‘niet Van Thillo maar de hoofdredactie zelf’ heeft besloten tot de ingreep.

De ruzies bij De Morgen en de ontwikkelingen bij Het Parool werden op de redacties van PCM nauwlettend gevolgd. De Volkskrant-redactie maakte zich zoveel zorgen dat ze dreigde dwars te gaan liggen bij de overname. Was het wel zo verstandig om met die Van Thillo in zee te gaan?

Ook nu nog zijn de redactieraden op hun hoede. Zo hamert Trouw erop dat alle pagina’s door de eigen redacteuren moeten worden gevuld. ‘Onze sportinterviews bijvoorbeeld hebben écht een andere invalshoek; wij stellen meer levensbeschouwelijke vragen en zijn op zoek naar wat iemand ten diepste beweegt om een bepaalde prestatie te leveren,’ zei een bezorgde redactieraadvoorzitter Wilfried Van de Bles in het vakblad De Journalist. NRC Handelsblad wil zelfs het liefst zonder Van Thillo verder, zo liet NRC-vertegenwoordiger Jochen van Barschot weten. ‘Van Thillo is een aandeelhouder die zich actief bemoeit met het beleid op de kranten. Wij hechten echter aan onze autonomie. We bepalen onze eigen koers.’

Berlusconi

Het wantrouwen van de redactieraden is niet helemaal ongefundeerd, vindt Theo Strengers, voormalig bestuurslid van Stichting Democratie en Media, grootaandeelhouder van PCM. Hij zat bij de onderhandelingen met Van Thillo tot hij in het najaar vertrok bij SDM. ‘Christian heeft een bedrijf gekocht waar de uitgever zich traditioneel totaal niet bemoeit met de koers van de kranten. Die konden jarenlang rustig hun eigen gang gaan, zijn misschien daardoor wel reuze verwend geraakt,’ zegt Strengers. ‘Christian kan niet anders dan zich met de kranten bemoeien. Die zal de redacties niet met rust laten. Misschien is dat wel goed, maar dan is het wel van het grootste belang dat hij voldoende weerstand krijgt.’

Ook politiek Den Haag maakte zich zorgen. PvdA-Kamerlid Martijn van Dam vergeleek Van Thillo met mediamagnaten Silvio Berlusconi en Rupert Murdoch. Bij zoveel onrust rinkelden bij De Persgroep alle alarmbellen.

Op aanraden van zijn raad van bestuur en zeer tegen zijn gewoonte in gaf Van Thillo een aantal interviews waarin hij de gemoederen probeerde te sussen. ‘De vergelijking met Berlusconi vind ik vreselijk,’ zei Van Thillo in de Volkskrant. Hij benadrukte dat hij niet politiek actief is en zich ook niet actief wil bezighouden met de politieke kleur van kranten. ‘Ik zit niet in dit vak om macht uit te oefenen, maar omdat ik van kranten houd.’ In het interview geeft hij zijn visitekaartje af. Hij herkent zich niet in het beeld van de kille saneerder, noemt het zelfs ‘pijnlijk’. Kranten die gezond zijn, hoeven wat hem betreft niet onder het mes. En hij beloofde NRC Handelsblad of de Volkskrant te zullen verkopen. Twee kwaliteitskranten in één concern, daar gelooft hij niet in.

Steengoeie kranten

Het moet voor Christian Van Thillo een nieuwe gewaarwording zijn: al die Nederlanders verenigd in stichtingen, commissies en raden waar hij urenlang mee moet polderen. ‘De mensen van Het Parool hadden ons PCM altijd voorgesteld als “een ministerie van Informatie”,’ zegt Jaak Smeets. ‘Ze noemden het “een log apparaat”. Wat ons het meest verbijstert, is dat er in Nederland hoofdredacteuren zijn die ’s avonds als ze na het werk naar huis toe rijden, geen benul hebben van wat er de volgende dag in hun krant zal staan. Ze hebben de hele dag vergaderd. Zoiets kennen wij in Vlaanderen niet. De hoofdredacteur van De Morgen of Het Laatste Nieuws is van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat bezig met de opbouw en de afwikkeling van zijn krant. Bij ons kan een hoofdredacteur die een rotkrant maakt, ’s anderdaags niet zeggen: ich habe es nicht gewusst. Een hoofdredacteur moet steengoeie kranten maken. Punt uit.’

De eerste krant die De Persgroep onder handen zal nemen, is het AD. Nu de onderhandelingen met mede-eigenaar Wegener over de verkoop van hun aandelen zo goed als afgerond zijn, zijn er geen obstakels meer. Jaak Smeets voerde de afgelopen weken de eerste gesprekken met de redactie. ‘Bij De Persgroep hebben we er ons altijd over verbaasd dat regionale kranten als het Utrechts Nieuwsblad en Het Rotterdams Dagblad zijn opgegaan in een AD. Wij dachten uit te pakken met grote campagnes als: “Beste Lezer, u krijgt uw krant terug!”. Maar dat durven we nu niet meer te doen. De lezers zijn de laatste jaren al te veel gebruuskeerd.’

Zullen de hoofdredacteuren en redactiechefs die nu bij PCM de scepter zwaaien, blijven zitten? Smeets, die daarover meebeslist, kan en wil daar nog niets over zeggen. ‘Veel te vroeg,’ zegt hij. ‘Wij willen de redacties eerst verkennen. Misschien ontdekken we ergens achter een paal op de Volkskrant-redactie een jonge redacteur die de krant kan definiëren op een nooit gekende manier.’

‘Fierheid’, dat is het gevoel dat De Persgroep overhoudt aan de overname van PCM. Smeets: ‘Wij zijn kleine jongens, we komen van ver. De grote Nederlandse kranten zijn voor ons monumenten. Nederland heeft in onze ogen fantastische journalisten. Maar men is hier onderweg het geloof in de toekomst van de kranten kwijtgeraakt. De monumenten zijn het contact met het publiek verloren. Daar denken en hopen wij iets aan te kunnen doen. Al moeten we oppassen dat we ons niet vertillen.’

Boezemvriend Paul Parein: ‘Dit heeft niets meer met geld te maken. Christian doet het voor de uitdaging.’