MENS #15: Peter-Paul Verbeek

Een Corona-app. Te entameren via een ‘appathon’. Zevenhonderd pitches van 90 seconden. Een Chief Intelligent Officer (CIO) van een ministerie.

Toegegeven, ik smaalde. Ik zag honderden cowboys nachtenlang pitchen, scrummen, targetten en out-of-the-boxen. Mennekes die smart hadden gelearnd hoe Silicon Valley bouwt en schaalt – gek genoeg hoorde ik deze keer geeneen profeet over een ‘blockchain-oplossing’.

Kritiek vooraf, tijdens en na

Gemor klonk al voor de eerste selectie: de privacy!

(Helaas klinkt dat door dat digi-jargon meteen super oubollig. Ik voel me steeds een strenge juf of meester als ik het zeg: ‘Denken jullie wel om de privacy kinderen!’)

Maar, toegegeven: ik smaalde en huilde mee met alle kritiek vooraf, tijdens en na de ‘appathon’. Omdat ik in de oprechte zorgen om privacy vaak één ding mis: het sukkel-proef zijn. Het blijven bouwers en beheerders. Ik heb het over mensen en wachtwoorden.

Meehuilen met de wolven in het bos

Inmiddels smaal ik niet meer. Voor MENS belde ik hoogleraar filosofie van mens en techniek Peter-Paul Verbeek. Hij zat het hele weekend aan bij de ‘appathon’ waarin zeven apps werden getest en ik dacht hem eens even kritisch te ondervragen om de misstanden rond privacy aan de kaak te stellen. Maar dit meehuilen met de wolven in het bos was toch een beetje gemakkelijk. Verbeeks ervaring is genuanceerd en versterkt het cynisme niet.

‘Al snel was voor veel mensen de conclusie dat je die app niet moet zien als een soort digitaal vaccin, want dan krijg je al heel snel een totalitaire staat waar je met een rood of een groen telefoonscherm over straat moet.’

Verbeek zat er vanuit de ethiek en is ervan overtuigd dat de aanwezigheid van een ethicus eraan heeft bijgedragen dát er nu geen app komt. Hij zegt dat in de discussie met al die app-bouwers, mensen van buiten en de overheid juist de vraag rees: ‘Is deze app überhaupt wel de oplossing voor het van het slot halen van de samenleving?’

Het antwoord bleek: ‘Al snel was voor veel mensen de conclusie dat je die app niet moet zien als een soort digitaal vaccin, want dan krijg je al heel snel een totalitaire staat waar je met een rood of een groen telefoonscherm over straat moet.’

Doordrenkt van de ethiek

Het hele proces was volgens Verbeek ‘doordrenkt van de ethiek’. De uitkomst ziet hij niet als falen, het is ‘ook een mooie uitkomst dat je moet constateren dat het niet kan’.

En mijn gesmaal sloeg om in een ietwat beschaamd gevoel toen Verbeek de lof zong van het proces. Dat was: ‘enorm transparant, heel democratisch, iedereen kon meekijken. Je kon het volgen op YouTube. Het was niet dat er in de achterkamertjes even snel een app doorheen werd gedrukt. Juist omdat die app zoveel impact kan hebben op de samenleving, wilde het ministerie het helemaal opengooien. Echt een democratische manier om dit te gaan doen.’

In de podcast legt Peter-Paul Verbeek uit hoe hij denkt over technische oplossingen (niet alleen apps), wat Ethic by Design is en vertelt hij hoe VN-lezers in mei een gratis cursus Filosofie van Technologie en Design kunnen volgen aan de Universiteit van Twente (drie weken, vier uur per week).

Ik smaal niet. Ik studeer in mei.