Vorig jaar kreeg Felix Rottenberg er door de PvdA flink van langs, nadat-ie in een interview met Vrij Nederland zijn voorkeur voor Asscher boven Samsom had uitgesproken. Maar hé: dit jaar krijgt hij van de PvdA gelijk.

Wat moest ik de afgelopen week vaak denken aan het interview dat Vrij Nederland in de zomer van 2015 had met Felix Rottenberg, op dat moment voorzitter van de kandidaatstellingscommissie van de PvdA. In een stemmige omgeving (de Burcht van Berlage, waar Henri Polak in het begin van de twintigste eeuw leidinggaf aan de vakbond van diamantbewerkers) pleitte Rottenberg voor een wisseling van de wacht in de top van zijn partij. Zijn analyse: de PvdA was in 2012 te snel met de VVD gaan regeren, zonder eerst de mogelijkheid te verkennen van gesprekken met een linkse partij als de SP. Het regeerakkoord van Rutte II bevatte bezuinigingen die moeilijk uit te leggen waren. De PvdA had de gemeenteraadsverkiezingen en de Provinciale Statenverkiezingen verloren en dat zou niet vanzelf goed komen. Rottenberg wilde om de tafel met GroenLinks en de SP. Hij prees Lodewijk Asscher die als minister van Sociale Zaken de waarden van de PvdA actief uitdroeg. Over Diederik Samsom zei de oud-partijvoorzitter: ‘Het is dapper dat hij deze coalitie overeind probeert te houden. Hij is een ecologisch bewogen man die zich zou kunnen ontwikkelen tot een geweldige minister van duurzaamheid in een volgend kabinet, zoals Sigmar Gabriel in Duitsland. Maar als fractieleider heeft hij weloverwogen het risico genomen een verdedigende rol te spelen in plaats van een aanvallende. Dan word je de bedrijfsleider van het kabinet.’

Rottenberg kreeg ongenadig op zijn lazer van de Tweede Kamerfractie, het partijbestuur en een groot deel van de media. Hij zou met zijn uitspraken ‘het tapijt onder Samsom vandaan hebben getrokken’. De rel kostte de ‘koppensneller’ Rottenberg het voorzitterschap van de headhunt-commissie. Samsom was woedend, partijvoorzitter Spekman hield zijn voorganger een paar dagenlang de hand boven het hoofd maar liet hem hem uiteindelijk vallen. Asscher hield zich zorgvuldig op de vlakte: ‘Ik concentreer me op mijn werk’.

Leg de afscheidsbrief van Diederik Samsom aan de Tweede Kamer en het interview met Rottenberg naast elkaar en je ziet wat er is misgelopen in de PvdA.

Leg de afscheidsbrief van Diederik Samsom aan de Tweede Kamer en het interview met Rottenberg naast elkaar en je ziet wat er is misgelopen in de PvdA. Samsom is terecht trots op de compromissen die hij met premier Rutte heeft gesloten: het begrotingstekort is als sneeuw voor de zon verdwenen en de werkloosheid daalt eindelijk. Dat de sociaaldemocraten alleen maar de bijwagen van de liberalen zijn geweest, berust op een misvatting: de inkomens werden genivelleerd, de topsalarissen in de (semi-)publieke sector werden beperkt, de flexibilisering van de arbeidsmarkt werd aan banden gelegd. Probleem is dat Samsom ervoor koos dat zo veel mogelijk achter de schermen te regelen. Op die manier probeerde hij coalitiepartner VVD voor gezichtsverlies te behoeden.

Typerend voor zijn stijl van politiek bedrijven is het interview dat hij in juli 2014 gaf aan VN-collega Thijs Broer. De PvdA-leider hoefde niet zo nodig de krant te halen met zijn plannen, zei hij. Nederland moest er in 2025 beter voorstaan, dat was zijn opdracht: ‘Alle andere dingen, ook het politieke gedoe, zijn bijzaak’. Was het electorale herstel van de PvdA ook ondergeschikt aan die missie, wilde Thijs van hem weten. Samsom: ‘Ja. We zijn bezig met iets groter dan wijzelf.’ Ook in zijn afscheidsbrief noemt hij ‘het eigen electoraal belang ondergeschikt aan het algemeen belang’. Zijn tragiek is dat hij dáárdoor voortijdig ten val is gekomen. Samsom onderschatte dat politiek óók theater is. Dat hij in het Torentje veel voor elkaar kreeg, ontging een groot deel van zijn achterban. Terwijl de bezuinigingen op de thuiszorg, de jeugdzorg en de sociale werkplaatsen wél iedereen opvielen. Daardoor kon zijn rivaal bij de lijsttrekker-verkiezingen, Lodewijk Asscher, tegen hem scoren met de opmerking: ‘Je hebt ons niet meegenomen’.

Curieus genoeg krijgt Felix Rottenberg van de PvdA nu in bijna alles gelijk.

Curieus genoeg krijgt Felix Rottenberg van de PvdA nu in bijna alles gelijk. De ‘waarden gedreven’ minister van Sociale Zaken voert de lijst aan. Het verkiezingsprogramma ‘Een verbonden samenleving’ legt de nadruk op ‘investeren in dat wat ons samenbrengt’, ‘de samenleving versterken’ en ‘nieuwe zekerheden bieden’. Op een inhoudelijk gesprek met GroenLinks en de SP rust geen taboe meer. Oud-partijleider Job Cohen sprak zich daarvoor uit in Met het Oog op Morgen, Lodewijk Asscher zelf in De Wereld Draait Door.

Zelfs de gedachte dat de ‘ecologisch bewogen man’ Samsom zich zou kunnen ontwikkelen tot een geweldige minister van duurzaamheid in een volgend kabinet, maakt school binnen de PvdA. Vorige week zondag organiseerde de Volkskrant in de Amsterdamse Rode Hoed een bijeenkomst met zes oud-fractievoorzitters. Ze waren het snel eens: Diederik Samsom moest voor de politiek behouden blijven maar wel in een andere rol. Jeroen Dijsselbloem, de minister van Financiën die samen met de vertrokken fractieleider bij de Rode Ingenieurs zat: ‘Ik heb me emotioneel en rationeel nog niet neergelegd bij zijn vertrek.’ De interviewers van de Volkskrant: ‘Zou hij geschikt zijn als minister voor Energie?’ Mariëtte Hamer, nu voorzitter van de Sociaal Economische Raad: ‘Dat zou mooi zijn!’

Het lijkt sprekend op de functie die Rottenberg voor Samsom in gedachten had.

‘Zaterdag?’, horen we je denken. Ja, Max op vrijdag is naar de zaterdag verschoven. Je vindt alle Max op vrijdag’s gewoon nog hier.