Een kind dat kletst over de gewichtigste zaken. De ene keer als een honderdjarige, de andere keer als een kind van tien. Zo zag Catharina de Grote de Franse filosoof Denis Diderot nadat ze in 1773 een aantal maanden bijna dagelijks met hem gesprekken had gevoerd in haar paleis in Sint-Petersburg. Diderot was zo getroffen door de juistheid van die opmerking dat hij hem herhaalde op de titelpagina van het Memorandum dat hij voor haar opstelde over hun gesprekken. Zo zag hij zichzelf ook.

Het was karakteristiek voor Diderot dat hij zich ook boog over de aard van hun gesprekken. Hij, de filosoof die samen met d’Alembert tussen 1751 en 1772 de eerste grote Encyclopédie had samengesteld. Zij, die niet helemaal legaal aan de macht was gekomen in Rusland en een land bestuurde waarvan ze de omvang nauwelijks besefte. De twee spraken over de grote oorlog met de Turken, over filosofie, over kunst, literatuur en goed bestuur, politiek en lijfeigenen.

Diderot had in de Encyclopédie onder...