Het mag een gelukkig toeval heten dat rond het jaar 1517 tegelijk aan twee invloedrijke boeken werd gewerkt waarvan de strekking volslagen tegengesteld was, alsof het ging over het verschil tussen oorlog en vrede. Goedbeschouwd gingen die boeken ook echt over oorlog en vrede. Het gaat immers om Machiavelli’s De heerser, opgedragen aan Lorenzo II de Medici. Daarin staat hoe een heerser te werk gaat, met welke intenties en met welke middelen (alles is geoorloofd).

Kortom: de heerser zoals hij volgens Machiavelli is, niet zoals hij zou moeten zijn. Hoe hij zou moeten zijn is in dat jaar te vinden in Erasmus’ De opvoeding van de christenvorst, opgedragen aan Karel van Luxemburg, de latere keizer Karel V, wiens raadsheer Erasmus zal worden, officieel niet onbezoldigd, maar in de praktijk wel.

Lees ookErasmus wilde zo graag neutraal en onpartijdig zijn, maar kon het tegenspreken niet laten14 januari 2018
Geen heerser maar dienaar

De vorst van Erasmus is helemaal geen heerser, hij is...