Alfred Birney. Rivier de Brantas. In de Knipscheer, 106 p., € 16,50
**
door Marjolijn Pouw
Roman
Alfred Birneys dromerige Rivier de Brantas vormt een drieluik met zijn novellen Rivier de Lossie en Rivier de IJssel. Ze behandelen de ontheemding van mensen die zijn losgerukt uit hun vaderland. Hier gaat een man van Chinees-Indische afkomst op zoek naar zijn wortels en raakt verstrikt in het koloniale verleden. Bij het uitroepen van de republiek Indonesië repatrieerde zijn vader naar Nederland en liet zijn familie achter. Zijn moeder heeft haar in Nederland geboren kleinzoon nooit ontmoet, maar zou bij het zien van een foto hebben gezegd: &#8216;Hij zal later het kruis van de familie dragen.&#8217; Wat bedoelde ze daarmee? Rust er een vloek op, zoals de vader beweert? Heft zijn zoon die op door in het moederland de vereiste begrafenisrituelen voor zijn rondspokende grootmoeder te volvoeren? Birney suggereert het, maar het blijft duister, zoals zoveel in dit boek. De schrijver heeft de kunst van het weglaten te ver doorgevoerd.
Mario Vargas Llosa. De droom van de Ier. Meulenhoff, vertaling Aline Glastra van Loon, 400 p., € 19,95
****
door Aart van Zoest
Roman
Een indrukwekkende vie romancée over Roger Casement. Deze Ier werd in zijn jonge jaren Brits consul in de Belgische Congo, constateerde er de misdadige kant van het koloniaal bedrijf en meldde het bij het Foreign Office. Hij werd er beroemd door, als strijder voor rechten van de mens. Dat bleef hij toen hij later in het Peruaanse deel van het Amazonegebied de eveneens misdadige uitbuiting van de indianen aantrof. Vargas Llosa beschrijft het met een overdaad aan namen en feiten, historisch authentiek. Dan komt de Ier Casement er toe om de Britse politiek ten aanzien van Ierland ook als koloniaal te beschouwen; hij koestert zo&#8217;n haat tegen de Britten dat hij tijdens de Eerste Wereldoorlog geweren van de Duitsers aanneemt, die in Ierland tegen de Britten kunnen worden gebruikt. Hij wordt gepakt en als landverrader tot de strop veroordeeld. Zijn homoseksualiteit heeft bij de veroordeling een rol gespeeld.
Yolanda Entius. Het kabinet van de familie Staal. Cossee, 222 p., € 18,90
**
door Marjolijn Pouw
Young adult
In huize Staal is plezier alleen mogelijk bij afwezigheid van de huistiran, vader Kobe. Aan het slot is Mees &#8211; door wier ogen de lezer de geschiedenis van de familie beziet &#8211; de dertig gepasseerd, maar ze is dan nog even gebeten op haar ouders als toen. Wat wil je ook met zo&#8217;n bekrompen vader, zo&#8217;n onderworpen moeder, zo&#8217;n volgzame zus, een andere, opstandige zus die krankzinnig wordt en een zich aan de meisjes vergrijpende buurman? Bij zo&#8217;n jeugd moet Mees&#8217; carrière als beeldend kunstenaar wel mislukken. Na tien jaar stilzwijgen zoekt ze haar ouders weer op. Heeft vader Kobe haar aan de wiegendood gestorven broertje vermoord en zich aan haar zusje vergrepen? Het zou Mees niets verbazen, mij laat het koud.
Esther Freud. Een kwestie van geluk. De Bezige Bij, vertaling Ineke Lenting, 352 p., € 19,90
*1/2
door Marte Kaan
Roman
&#8216;Het is niet eerlijk en zorg dat je op tijd bent.&#8217; Zo luidt het advies van acteur Michael Simkins aan jonge collega&#8217;s. Esther Freud koos het als motto voor haar zevende roman Een kwestie van geluk waarin ze de lotgevallen van een stel studenten aan een toneelacademie beschrijft. Er is een mollig meisje, een echte hunk, een valse homoseksueel, een ravissante schone. Tijdens audities moeten liedjes worden geblaft, het opnemen van een seksscène is ontluisterend onsexy, en je krijgt spijt wanneer je het kleine agentschap dat zo veel voor je gedaan heeft, inruilt voor een bureau met meer allure. Een opeenstapeling van clichés dus, met zo nu en dan geestige observaties die opvallend genoeg vooral te vinden zijn in de scènes over ouderschap. Daar komt de vileine opmerkingsgave waar Freud om bekendstaat iets beter uit de verf, al is het beeld van een kind dat een koekje op iemands goede pak uitspuugt vlak voor een belangrijke afspraak niet bijster origineel. Zo treffend als het motto wordt de roman nergens.
Arjen Lubach. Magnus. Podium, 320 p., € 18,50
***
door David Duijnmayer
Roman
Bij multitalenten als Arjen Lubach &#8211; theatermaker, cabaretier, muzikant, televisiepresentator, radio-dj, interviewer, toneel- en scriptschrijver &#8211; ben ik altijd op mijn hoede. In veel gevallen is het aan een roman te merken dat het schrijven van proza geen core business is. Zo niet bij Arjen Lubach: met zijn derde en beste roman bewijst hij dat hij eerst en vooral romancier is.
Magnus is een knappe roman, met een prettig stuiterende plot die af en toe rare bochten maakt, maar nooit ontspoort. Lubach schetst een melancholiek tijdsbeeld voor wie opgroeide in de jaren negentig, speelt met ideeën over tijd en eindigheid, en werpt de vraag op naar de mogelijkheid om het lot in eigen hand te nemen. En voor wie desondanks diepgang mist, heeft hij zijn woordje al klaar: &#8216;De verdieping zit in structuur, in het vormen van gedachten, in absurdisme, in taal, in humor.&#8217;
Antje Visser. De vrijwilligster. Arbeiderspers, 255 p., € 16,95
***
door Eva Gerrits
Roman
Studente sociologie Willemijn geeft Nederlandse les aan de Turkse importbruid Nuray. Ze worden vrienden en Willemijn raakt steeds meer betrokken bij Nuray en haar man Mustafa en hun geld- en inburgeringsproblemen. Als zij uiteindelijk hun huis kwijtraken, zit ook Willemijn met de gebakken peren. Het debuut De vrijwilligster is multicultureel drama met uitvergrote personages: Willemijn is slim genoeg voor haar studie maar veel te naïef en idealistisch voor manipulator en klaploper Mustafa; Nuray is intelligent, lief en gedienstig: een lam dat wel heel duidelijk voor de slachtbank is voorbestemd. Maar het werkt, in combinatie met de sobere stijl (eerst stroef, gaandeweg zekerder), dialogen-met-accentje (Mustafa: &#8216;Sjow, hard gewerkt hoor&#8217;) en herkenbare observaties van studente Willemijn. De gruwel van het gedoemde leven van de importbruid is invoelbaar. Het einde is beklemmend.
K. Schippers. Tellen en wegen. Querido, 84 p., €18,95
****
door Rob Schouten
Poëzie
Het is alweer vijftien jaar geleden dat K. Schippers een dichtbundel publiceerde en het is waar, je moet ook geen overdosis van zijn poëzie nemen want dan slijt het plezier in zijn speelse gedachten. Maar de nieuwe bundel Tellen en wegen is meer dan welkom. K. Schippers heeft iets van een concretist die onder het motto &#8216;Alles bedelt om betekenis&#8217; de dingen graag de maat neemt. Er staan gedichten als vanouds in, zoals het typografische geval van het gloeiend hete kopje thee dat je gauw op de grond zet, of de observatie rond de suikerkorrels onder in het potje die bij elke vulling maar blijven liggen. Maar de laatste jaren duikt er in zijn langere gedichten toch opeens ook een psychologisch wezen op, dat bijvoorbeeld vrede probeert te vinden met zaken die zijn kwijtgeraakt, of zich afvraagt wat er zonder mens aan de werkelijkheid is: &#8216;Zonder jou zouden het licht, de ruimte en de gebouwen / voor niets hebben gewerkt.&#8217; Prachtige, prikkelende gedachten allemaal, die we de afgelopen jaren een beetje gemist hebben.
Hester Knibbe. Het hebben van schaduw. De Arbeiderspers, 68 p., € 18,95
***1/2
door Rob Schouten
Poëzie
Hester Knibbe debuteerde in 1982 en publiceerde inmiddels zo&#8217;n tien dichtbundels. Een gestaag groeiend oeuvre, zonder uitspattingen en inzinkingen. Klassieke gedichten over tijd en verlies, mooi verwoord. Kalm en geconcentreerd zoekt ze haar weg door het bestaan, zonder overigens in te dutten, getuige de iPhone die ze in haar jongste bundel Het hebben van schaduw haar dode zoon toedenkt. Maar vooral gaat dit toch over het midden des levens, met zijn nieuwe eisen en verwachtingen. Een vrouw kijkt in de spiegel en moet zich letterlijk &#8216;herzien&#8217;, &#8216;op een dag is op wie je verliefd werd verdwenen&#8217;, en anderzijds, het bermbloempje dat wordt opgemerkt raakt niet voor niets verwelkt. Haar beelden zijn strak en sterk, zoals dit voor het geheimzinnige, onbegrijpelijke Japan als &#8216;een soort raam op poten&#8217;. Keurig en beheerst allemaal maar je voelt waar die beheersing toe dient want &#8216;Wat je niet in de hand hebt is het hevigst&#8217;.

Marte Kaan

Aart van Zoest

Rob Schouten

Marjolijn Pouw

Gerelateerd