‘Aha, de context!’ Karwan Fatah-Black moet grinniken als hij de woorden hoort die premier Mark Rutte de voorgaande avond bij Zomergasten gebruikte. In het televisieprogramma van de VPRO had de premier de vraag gekregen of excuses voor de slavernij niet gepast zouden zijn. ‘Ik heb het altijd gratuit gevonden excuses te maken voor iets dat honderdvijftig jaar geleden is gebeurd in die context,’ had Rutte gezegd. ‘Om te zeggen: de mensen toen hebben het fout gedaan. Dat vind ik onjuist, vanwege dat grote tijdsverschil en omdat je die context van honderdvijftig jaar geleden nooit kunt wegen.’
Verwijtbaar nalatig
Fatah-Black is als historicus aan de Universiteit Leiden verbonden en geldt als expert op het gebied van slavernijverleden. Bij het horen van de woorden van Rutte zucht hij even. ‘Die context waar hij het over heeft, eigenlijk is dat heel interessant. Mensen vonden slavernij namelijk allang geen goed idee meer. Juist in de zeventiende en achttiende eeuw, veel eerder dan we nu denken, dachten mensen al: eigenlijk moeten we dit gewoon niet doen. En tóch gingen ze ermee door. Ook in de Republiek had men het er in de eerste helft van de achttiende eeuw al over dat die slavernij wel op z’n eind zou lopen. Dus die context die Rutte noemt, dat is er een waarin de mensen eigenlijk al vinden dat ze ermee moeten stoppen. Maar toen moest de explosieve groei in de plantageslavernij nog komen. En toen verstomde dat eerdere geluid juist weer.’